بیوپسی کبد چیست؟
بیوپسی کبد یکی از راه های تشخیص بیماری های کبدی و تعیین میزان دقیق آسیب وارده به کبد می باشد که از آن به عنوان یک روش علمی و کاربردی بسیار دقیق برای تشخیص بیماری های ناشناخته و موادر مشکوک در کبد استفاده می شود .
علل انجام بیوپسی کبد
شایع ترین علل انجام بیوپسی کبد را می توان موارد زیر برشمرد :
- پیدا نمودن علت زردی در بزرگسالان
- یافتن علت افزایش غیر طبیعی آنزیم های کبدی
- بررسی میزان التهاب کبد ، هپاتیت و سایر بیماری های کبدی
- تعیین میزان پاسخ به درمان در بیماری های کبدی
- فیبروز کبدی
- بررسی توده های یافت شده در کبد در حین سونوگرافی یا سی تی اسکن
- بررسی عملکرد کبد پیوند زده شده
اقدامات لازم قبل از انجام بیوپسی کبد
پزشک برای انجام این روش نیاز به جواب آزمایشات خون دارد .در طی این آزمایشات اختلالات انعقادی مورد بررسی قرار گرفته و در صورت وجود هر گونه مشکل نمونه برداری انجام نخواهد شد .بنابراین اقدامات لازم برای انجام بیوپسی کبد شامل موارد زیر می باشد:
- قبل از انجام نمونه برداری استحمام کنید و موهای زاید ناحیه شکم را شیو و یا اصلاح نمایید.
- برای انجام این نمونه برداری نیاز به 6 ساعت ناشتایی می باشد لذا 6 ساعت قبل از نمونه برداری از خوردن و آشامیدن پرهیز نمایید .
- در صورت مصرف داروهای رقیق کننده خون و سایر داروها پزشک را در جریان قرار داده و مصرف این داروها را با صلاحدید پزشک یک هفته قبل از نمونه برداری متوقف نمایید .
- در صورت بارداری ،تجمع مایعات در شکم و استفاده از انسولین پزشک معالجتان را مطلع نمایید.
- هنگام مراجعه به بیمارستان در وقت تعیین شده تمامی آزمایشات و سونوگرافی ها را همراه خود داشته باشید .
روش های انجام بیوپسی کبد
بیوپسی کبد عموما به 4 روش انجام می شود .در ادامه به معرفی هر یک از روش های نامبرده می پردازیم:
1.از طریق پوست (BIOPSY LIVER PERCUTANEOUS)
این روش ساده ترین و متداول ترین روش نمونه برداری از کبد است .برای انجام این نمونه برداری بیمار بر روی تخت دراز می کشد و محل نمونه برداری یعنی سمت راست بدن و قسمت پایینی دنده ها توسط پزشک ضد عفونی و سپس با آمپول بی حسی ،بی حس می گردد .در نتیجه بیمار در حین نمونه برداری دردی را احساس نکرده و تنها در محل تزریق سوزن نمونه برداری احساس سوزش خواهد نمود .اکنون هم زمان با انجام سونوگرافی پزشک از بیمار می خواهد تا چند بار نفس عمیق کشیده و در زمان نمونه برداری نفس را در سینه حبس کرده تا نمونه برداری انجام شود .نمونه گرفته شده توسط همراه بیمار به آزمایشگاه برده می شود تا در قسمت پاتولوژی در زیر میکروسکوپ مورد مشاهده قرار گیرد .هفت تا ده روز زمان نیاز است تا جواب پاتولوژی آماده شده و شما با دریافت آن در مراجعه به بعدی به پزشک بتوانید آن را به او اراپه نمایید .
2.نمونه برداری کبد از طریق ورید ژوگولر
در طی این نمونه برداری که به نام انگلیسی (TRANSJAGULAR BIOPSY LIVER) معروف است لوله بسیار نازکی از طریق وردی گردنی به نام ژوگولر به سمت وریدهای کبد و سپس خود کبد رسیده و سوزن از درون لوله به سمت کبد هدایت شده و نمونه برداری صورت می پذیرد .از این روش جهت نمونه برداری در افراد مبتلا به مشکلات انعقادی و افراد چاق بیشتر استفاده می شود .
3.نمونه برداری از طریق الپاراسکوپ
این روش با نام انگلیسی (LAPAROSCOPIC BIOPSY LIVER) یکی دیگر از روش های نمونه برداری از کبد است که در طی آن لوله ای مجهز به دوربین از طریق پوست وارد شکم شده و با رصد نمون مسیر با دوربین تعبیه شده در انتهای دستگاه لاپاراسکوپ به داخل کبد وارد و سپس با استفاده از سوزن بیوپسی کبد نمونه برداری از این بافت انجام می شود .این روش اگر چه تهاجمی تر از سایر روش های قبلی می باشد اما نمونه دقیق تری می تواند از بافت کبدی جهت ارایه به آزمایشگاه پاتولوژی اراپه نماید .
4.روش جراحی
در صورت انجام جراحی باز در محیط پیرامون کبد می توان در حین جراحی اقدام به نمونه برداری از کبد نمود .
مراقبت های لازم پس از بیوپسی کبد
بیمار به مدت 6 ساعت در بخش آندوسکوپی جهت مراقبت های پرستاری بیوپسی کبد تحت نظر بوده و در صورت عدم خون ریزی و تایید پزشک مرخص خواهد شد .او می بایست از نوشیدن مایعات و خوردن غذاها تا دو ساعت پس از نمونه برداری پرهیز نموده و در صورت تب و خون ریزی از محل نمونه گیری سریعا به مراکز درمانی مراجعه نماید .24 ساعت پس از نمونه برداری می توانید پانسمان را برداشته و 48 ساعت پس از نمونه گیری مجاز به استحمام می باشید .از انجام فعالیت های شدید بدنی به مدت یک هفته پس از نمونه برداری جهت ترمیم بافت کبد جدا خودداری نمایید .
نتایج بیوپسی کبد
پس از مشاهده دقیق نمونه کبدی در زیر میکروسکوپ در آزمایشگاه پاتولوژی نتایج بیوپسی کبد بر اساس بررسی های صورت گرفته به صورت زیر بیان می گردد :
1- نتایج نرمال
در صورت سالم بودن بافت کبد و عدم وجود نشانه ای از عفونت ، التهاب ، سرطان یا سیروز نتیجه نمونه برداری از کبد طبیعی و نرمال اعلام می شود .
2- نتایج غیر نرمال
در صورت مشاهده سلول های غیر طبیعی و غیر نرمال به علت وجود هپاتیت و سایر بیماری های کبدی و سرطان نتایج بیوپسی غیر نرمال اعلام شده و نوع سرطان ،سیروز و یا …. میزان پیشرفت و درجه سرطان تعیین می شود .
عوارض ناشی از بیوپسی کبد
این روش عموما بدون عارضه بوده و در موارد بسیار نادر عوارض ناشی از بیوپسی کبد شامل موارد زیر می باشد:
- آسیب دیدن روده ها ، کیسه صفرا و یا کلیه ها
- عفونت شکم