چه غذاهایی میگرن را تشدید میکند
ممکن است که دیگر انواع دارو و مسکن و هومیوپاتی و طب سوزنی کارساز نباشد اصلا انگار این درد لعنتی درمان ندارد. آدم را از کار و زندگی می‌اندازد و حسابی خسته میکند! بله، روی صحبت ما با میگرن است؛ بیماری شایعی که خانم‌ها را بیشتر درگیر میکند. اغلب وقتی حملات میگرن شروع می‌شود دیگر راه قطعی برای فرونشاندن آن به جز استراحت و خواب در اتاق کم نور باقی نمی‌ماند. در ضمن، بیشتر روش‌های درمان میگرن هم به پیشگیری معطوف است یعنی باید از اول جلوی حملات آن را گرفت؛ در غیر این صورت، اگر شروع شود، تمام شدنش با خداست. در این میان، تغذیه برای کاهش دفعات و شدت حملات این نوع سردردها نقش مهمی دارد.
غذاهای ممنوعه میگرن
لیست پرهیزهای غذایی بیماران مبتلا به میگرن، فهرست بلندبالایی از انواع خوراکی‌هاست: آجیل، سوسیس و کالباس، شکلات، قهوه، شیر، ماهی و… آیا واقعا یک فرد مبتلا به میگرن باید از همه این غذاهای خوشمزه خودداری کند؟ دکتر کشاورز دراین باره می‌گوید: «اغلب غذاهای تشدیدکننده میگرن، خاصیت محرک یا حساسیت‌زا دارند. انواع افزودنی‌های شیمیایی به کار رفته درکنسروها و مواد غذایی آماده، می‌تواند عامل تشدید سردردهای میگرنی باشد مثل سوسیس و کالباس، تن ماهی و نوشابه‌های گازدار.» یکی از این افزودنی‌ها گلوتامات است؛ نمک اسید آمینه‌ای که در بافت‌های عصبی موجود بوده و در انواع کنسروها و غذاهای یخی به کار می‌رود. اما مواد غذایی طبیعی و سالمی مثل لبنیات، مغزها و برخی میوه‌ها هم ممکن است حملات میگرنی را افزایش دهند. این طور که دکتر کشاورز می‌گوید، انواع آجیل از جمله پسته، تخمه، گردو و بادام زمینی به خاطر داشتن روغن و مس می‌توانند احتمال بروز حملات میگرنی را افزایش دهند. بین همه مغزها، بادام زمینی و فرآورده‌های آن مثل کره بادام زمینی حاوی مقدار بیشتری مس است و بنابراین خودداری از مصرف آنها برای میگرنی‌ها ضروری به حساب می‌آید. در ضمن، مس در شکلات، جوانه گندم، مرکباتی مثل نارنگی ،پرتقال و گریپ فروت هم به مقدار قابل توجهی وجود دارد. حضور مس در این خوراکی‌ها باعث به هم خوردن تعادل بین عناصر معدنی مثل روی،آهن و مس می‌شود. مس در متابولیسم فعال‌کننده آمین‌ها نقش اساسی دارد و میگرن هم چیزی نیست جز تغییر قطر رگ‌های خونی در سر. البته مرکبات به جز مس، دارای ماده‌ای به نام اکتوپامین هم هستند که فعال‌کننده رگ‌هاست و می‌تواند باعث انقباض رگ‌های خونی در مغز و شروع حمله میگرن شود.
شیر نه، کلسیم آری!
شاید شما هم شنیده باشید که شیر و لبنیات برای میگرنی‌ها ضرر دارند. دکتر کشاورز هم این موضوع را تأیید میکند و می‌گوید: «لاکتوز موجود درشیر برای بعضی‌ها آلرژن است و ممکن است باعث عود کردن میگرن شود. البته میزان لاکتوز در ماست و کشک ،به خاطر تخمیر، کمتر است و در شیر بیشتر.» و اما در مورد پنیر که یکی از معروف ترین تشدیدکننده‌های میگرن است: «این تأثیر به خاطر لاکتوز آن نیست، بلکه بیشتر مربوط به هیستامین موجود در آن است. این ماده آلرژی‌زا بیشتر در پنیر کهنه وجود دارد.» حالا سوالی پیش می‌آید: اینکه می‌گویند کلسیم برای میگرن، خوب است و از طرفی لبنیات که منبع مناسب کلسیم هستند به خاطر داشتن لاکتوز و هیستامین، عامل تشدیدکننده میگرن به شمار می‌آیند؛ پس میگرنی‌ها کلسیم مورد نیازشان را چطور باید تامین کنند؟ دکتر کشاورز در این‌باره می‌گوید: «قرار نیست همه افراد مبتلا به میگرن به لبنیات حساس باشند ولی اگر خوردن شیر و باقی فرآورده‌های لبنی باعث سردرد در آنها شد، می‌توانند از مکمل‌های کلسیم استفاده کنند، البته طبق تجویز پزشک یا متخصص تغذیه.»
کشف غذاهای سردردآور
کافئین یکی دیگر از مواد زیان‌آور برای میگرنی‌هاست؛ چای، قهوه، شکلات کاکائویی و نسکافه می‌توانند عامل محرک سردردهای میگرنی باشند. میوه‌ها و سبزی‌های آلرژی‌زایی مثل موز، گوجه فرنگی، پیاز و بادمجان ممکن است در بعضی افراد میگرن را تشدید کنند. مصرف سویا و فراورده‌های آن مثل شیرسویا و همچنین استفاده زیاد از گوشت یخ زده یا کهنه، ماهی به خصوص ماهی دودی و نیز تخم مرغ به میگرنی‌ها توصیه نمی‌شود. این مواد دارای ترکیبات محرک و حساسیت‌زا ست. البته دکتر کشاورز تأکید میکند که همه این مواد، الزاما روی تمامی میگرنی‌ها تأثیر یکسانی ندارند. مثلا یک نفر ممکن است به مرکبات حساسیت داشته باشد ولی در مقابل تخم‌مرغ و ماهی چندان واکنشی نشان ندهد.
روش حذفی
نکته مهم در تنظیم برنامه غذایی میگرنی‌ها این است که بفهمند به چه خوراکی‌هایی حساسیت بیشتری دارند. حالا چطور می‌شود این را فهمید؟ متخصصان اسم این روش را گذاشته‌اند روش حذفی. به این ترتیب که شما اول هیچ رژیم غذایی خاصی ندارید، همه چیز می‌خورید و سردردهایتان هم به تناوب تکرار می‌شوند بعد یک مرتبه، تمام گروه‌های غذایی مشکوک را از برنامه غذایی‌تان حذف می‌کنید، دیگر لبنیات، مرکبات، ماهی و سوسیس کالباس و بقیه موادی را که گفتیم، نمی‌خورید. به جای اینها باید مواد کم‌ضرری مثل میوه‌های تازه، سیب زمینی، غلات، کپسول امگا 3 یا روغن ماهی، گوشت قرمز و گوشت مرغ را در برنامه‌های غذایی‌تان جایگزین کنید. بعد از چند هفته که علایم میگرن در شما خفیف‌تر شد، تازه شروع می‌کنید به اضافه کردن یکی‌یکی گروه‌های غذایی بالا؛ یعنی اول، لبنیات را در برنامه غذایی‌تان می‌گنجانید و بعدش آجیل، سوسیس و کالباس را؛ تا ببینید با خوردن دوباره کدام یک از این مواد، سردردهایتان شروع می‌شود. با این روش، شما کشف می‌کنید که به کدام دسته از مواد غذایی حساسیت بیشتری دارید و دیگر درباره مصرف آنها احتیاط بیشتری باید به خرج دهید.
دکتر سید علی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی