زخم معده چیست و درمان قطعی آن به چه صورت است؟

یکی از شایع ترین مشکلات گوارشی عارضه ای به نام زخم معده است که بر اساس آمارهای منتشر ششده قریب به 4 میلیون نفر از آن رنج می برند .این عارضه در اثر زخم شدن مخاط معده یا روده کوچک ایجاد شده و دردناک می باشد .سلامت وب در نوشتار امروز خود به معرفی این عارضه ؛ علائم، دلایل و راه‌ ای درمان آن می پردازد.

زخم معده چیست؟

فهرست مطالب

زخم معده یا اولسر پپتیک (peptic ulcer disease) نوعی عارضه گوارشی است که به عنوان زخم دستگاه گوارش نیز شناخته شده و در اثر نازک شدن لایه ضخیم مخاطی حفاظت کننده‌ از معده در برابر مایعات ترشح شده ایجاد می شود .به عبارت ساده تر این عارضه نوعی زخم باز ایجاد شده بر روی سطح داخلی معده و قسمت فوقانی روده‌ی کوچک است که شایع ترین علامت آن سوزش معده می باشد .

مکانیسم بروز زخم معده

دستگاه گوارش ما از لایه های مخاطی پوشیده شده است که وطیفه آن محافظت از معده در برابر اسید معده می باشد در صورتی که اسید موجود در دستگاه گوارش، لایه‌ی درونی معده یا روده‌ی کوچک را از بین ببرد زخم باز دردناکی ایجاد شده و خراش معده بروز می نماید.

زخم معده به چه علت ایجاد می شود؟

عوامل ایجاد زخم معده از دیدگاه ابوعلی سینا

عوامل ایجاد یا تشدید کننده این عارضه از دیدگاه ابوعلی سینا عوامل روانی (غم و غصه) ، آسیب دیدن مهره 6 گردنی ، عوامل ژنتیکی ، چاقی شدید ، سرطان ، احتقان حاد معده ، آنوریسم و پارگی رگ منبسط شده ، تند غذا خوردن ، زیاده روی در خوردن ، آب و نوشابه (مابین غذا) ، ادویه ، میوه های هسته دار ، شیر (اثر آن در مزاج های متفاوت فرق میکند) ، برگ ترب ، مسهل ، آسپرین ، گرسنگی طولانی ، پیاز ، سیر ، غذاهای چرب و ثقیل ، پیتزا ، قارچ ، سوسیس ، کالباس ، قرص آنتوم ، کمبود «کلسیم و ویتامین «c ، زیادی ویتامین ب عنوان شده است.

علائم بروز زخم معده

تقریبا سه‌ چهارم مبتلایان به این عارضه اصلا علائمی ندارند. در موادر نادر مهم ترین علایم بروز زخم معده عبارت است از:

شکم‌ درد همراه با سوزش
احساس سیری
التهاب یا انقباض معده
ناتوانی در هضم غذاهای چرب
سوزش معده
حالت تهوع
استفراغ معمولی یا استفراغ خونی (که به‌ رنگ قرمز یا سیاه است)
مدفوع سیاه یا قیری‌ رنگ
دشواری تنفس
کاهش وزن بی‌دلیل
تغییر اشتها

چه وقت باید به پزشک مراجعه کنید؟

در صورت مشاهده هر یک از علایم نامبرده هر چه سریع تر به یک متخصص گوارش مراجعه کنید .پزشک می تواند با معاینه بالینی شما و با استفاده از روش های تشخیصی دقیق پزشکی وجود این عارضه را در شما تایید یا رد نماید .

زخم معده چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص زخم معده از روش های آزمایشگاهی زیر استفاده می نماید :

آزمایش‌ باکتری H.pylori برای اطلاع از این آزمایش مقاله هلیکوباکترپیلوری چیست؟+درمان و رژیم غذایی هلیکوباکترپیلوری را مطالعه کنید .
آندوسکوپی
عکس‌ برداری با اشعه‌ی ایکس از قسمت فوقانی معده و روده با نوشیدن محلول باریم

زخم معده چگونه درمان می شود؟

درمان زخم معده بر اساس علت ایجاد شونده و در افراد مختلف متفاوت می باشد .رایج ترین شیوه های درمان دارویی زخم معده یک یا ترکیبی از موارد زیر می باشد:

1. داروهای آنتی‌بیوتیک

در صورت وجود باکتری H.pylori در دستگاه گوارش ترکیبی از آنتی‌ بیوتیک‌ ها از قبیل آموکسی‌سیلین (Amoxil)، کلاریترومایسین (Biaxin)، مترونیدازول (Flagyl)، تینیدازول (Tindamax)، تتراسیکلین (Tetracycline HCL) و لووفلوکساسین (Levaquin) توسط پزشک برای از بین بردن این باکتری برای بیمار تجویز می شود.

2. داروهای جلوگیری کننده از تولید اسید معده

داروهایی از قبیل اومپرازول (Prilosec)، لانسوپرازول (Prevacid)، رابپرازول (Aciphex)، اسومپرازول (Nexium) و پانتوپرازول (Protonix) به عنوان داروهای بازدارنده‌ پروتون پمپ (PPIها) با غیرفعال کردن قسمت‌هایی از سلول‌ که اسید تولید می‌کنند، اسید معده را کاهش می‌دهند.

3. داروهای کاهنده تولید اسید

داروهایی از قبیل رانیتیدین (Zantac)، فاموتیدین (Pepcid)، سیمتیدین (Tagamet HB) و نیزاتیدین (Axil AR) که به عنوان مسدودکننده‌های هیستامین (H-2) شناخته شده اند می توانند در کاهش میزان اسید معده اثر مثبتی داشته باشند .

4.داروهای محافظت کننده از لایه‌ی داخلی معده و روده‌ی کوچک

داروهایی مانند سوکرالفات (Cerafate) و میسوپروستل (Cytotec) از بافت‌ لایه‌ی داخلی معده و روده‌ی کوچک محافظت می کند .

درمان گیاهی زخم معده

برای درمان گیاهی زخم معده مصرف ویتامین های₁B B₂– U-C- A- B₅– کلسیم ، روی ، کبالت ، منگنز ، آمپرازول، بیاکسین (با تجویز پزشک) ، تا یک ماه رژیم کباب ماهی و کمی آب لیموی تازه پیاده روی (روزی پانزده تا سی دقیقه) ، آب « کلم قرمز خام (75 گرم) + کرفس (25 گرم)» (هر روز ،روزی یک لیتر کفیر ، آب سیرابی و کله پاچه (ناشتا با آب لیموی تازه) ، میخ بزرگی را بشویید و با کمک انبردست حرارت دهید تا سرخ شود و در شیر فرو ببرید (بیست بار) و بعد آن شیر را با عسل و یک قرص مخمر آبجو میل کنید (هر روز) ، رژیم چهارده روزه ی شیر بز (زیرا بز علف ها را با ریشه می خورد) ، مصرف فقط یک نوع غذا سر سفره ، جوشانده ی «ریشه ی خطمی (25) + گل خطمی (10) + گل پنیرک (10) + بزرک سفید (25)» (همگی برحسب گرم) – روزی دو لیوان ، شیره ی «شیرین بیان (10) + زیره ی سیاه (7) + زیره ی سبز (7) + بادیان (7) + صبر زرد (2) + بذر البنج (2) + تخم ریحان (5) + صمغ عربی (7) (همگی برحسب گرم)» – همه را در آب یا شیر بجوشانید و صاف کنید و پس از هر وعده غذا میل کنید ؛ پانزده دقیقه پیش از صرف غذا عرق بادیان یا زیره بنوشید ؛ شربت « آب لیموی تازه + عسل» (ناشتا تا یک ماه) ، آب لیموی تازه (به مقدار زیاد) ، کباب ماهی یا گوشت قرمز یا مرغ + آب لیموی تازه و ریحان ، اگرمعده ی شما قادر به هضم مواد شیرین نیست ، کمی بادیان یا زیره یا تخم شوید را به مدت یک دقیقه در شیر بجوشانید و صاف کنید و با پودر نبات میل کنید ؛ شیر + موز ، دستور مصرف هفت روز پیاز آب پز (در بخش «زخم معده» اشاره شده) ، دم کرده غازیاغی ، شیره ی شیرین بیان را در آب جوش حل و سپس عسل اضافه کنید و قبل از هر وعده غذا میل کنید ؛ پودر شنگ چمنی در ماست ، تنتور سرخس ، عسل + شیر ، آب کلم خام ، گلنار مفید می باشد.

عوارض زخم معده

در صورت عدم پایبندی به دستورات پزشک معالج و عدم مصرف صحیح داروهای تجویز شده توسط پزشک خراش معده درمان نشده و عوارض زخم معده بروز پیدا خواهد نمود .مهم ترین این عوارض عبارت است از :

خون ریزی معده
کم خونی
استفراغ خونی
عفونت حاد حفره شکمی (peritonitis)
انسداد مسیر بلع غذا
سرطان معده
بیماری کرون

در صورتی که در اثر عدم درمان به موقع و صحیح خراش معده شما دچار عوارضی مانند سرطان معده یا خونریزی شدید معده شدید روش جراحی زخم معده روشی مناسب برای درمان قطعی زخم معده به شمار می رود .