| همان طور که می دانید هورمون ها نوعی مواد شیمیایی هستند که به مقدار بسیار اندکی در بدن تولید شده و انواع مختلفی دارند .هورمون های جنسی یکی از مهم ترین انواع هورمون هاست که به دو نوع زنانه و مردانه تقسیم می شود .در مقاله پیشین سلامت وب به شرح و بررسی هورمون های جنسی زنانه پرداختیم و در این مقاله قصد داریم تا هورمون های جنسی مردانه را خدمتتان معرفی نماییم . |
هورمون مردانه چیست؟
هورمون مردانه یا همان هورمون جنسی مهم ترین هورمونی است که در زمان بلوغ در بروز صفات ثانویه جنسی و قدرت باوری مردان نقش دارد و مهم ترین هورمون مردانه هورمون هایی به نام تستوسترون(testosterone) ، دی هیدروتستوسترون(dihydrotestosterone) و آندروستن دیون(androstenedion) می باشد که به مجموعه ی این هورمون ها آندروژن(androgens) گفته می شود . با توجه به این که میزان تولید تستوسترون یشتر از هورمون های دیگر است این هورمون به عنوان هورمون اصلی مردانه شناخته می شود .
هورمون تستوسترون چیست؟
هورمون تستوسترون (Testosterone) به عنوان یکی از قدرتمند ترین هورمون های مردانه شناخته می‌شود و نقش کلیدی در رشد ویژگی‌های جنسی اولیه و ثانویه مردان ایفا میکند.این هورمون نوعی هورمون آندروژنی است که به طور عمده در سلول هایی از بیضه ها به نام سلول های «لیدیگ» تولید می‌شود و از همین رو به عنوان هورمون اصلی بیضه شناخته می شود .البته بهتر است بدانید این هورمون در بدن زنان نیز تولید می شود، اما مقدار آن در مقایسه با تولید این هورمون در بدن مردان بسیار کم و ناچیز بوده و در زنان به عنوان پیش ساز استروژن عمل می کند.
وظایف هورمون تستوسترون
مهم ترین وظایف هورمون تستسترون در بدن مردان عبارت است از :
- باعث رویش مو بر روی سینه و صورت مردان می شود .
- صدای مردان را بم و کلفت می کند.
- در زمان بلوغ باعث تولید اسپرم می شود .
- اندازه آلت تناسلی و بیضه های مردان را افزایش می دهد .
- سبب افزایش قدرت عضلات و تراکم استخوان ها در مردان می شود .
- در تقویت قوای جنسی نقش موثری دارد و به افزایش شانس باروری کمک می کند .
میزان ترشح هورمون تستوسترون
گنادوتروپین جفتی(chorionic gonadotropin) در تمام دوره ی تکامل جنینی و حداقل 10 هفته پس از تولد بیضه ها را وادار به ترشح هورمون تستوسترون می نماید و پس از تولد و در دوران کودکی روند ترشح این هورمون در پسران متوقف گشته و مجددا در حدود سنین 10 تا 13 سالگی یا زمان بلوغ ترشح تستوسترون تحت تاثیر هورمون های گنادوتروپیک هیپوفیز قدامی آغاز شده و تا سن 50 سالگی روند تولید آن به صورت صعودی می باشد . پس از سن 50 سالگی ترشح این هورمون کاهش یافته و در سن 80 سالگی ترشح این هورمون مردانه در بدن روندی بسیار نزولی پیدا می کند. بنابراین میزان ترشح این هورمون با افزایش سن ارتباط معکوسی داشته و هر چه سن افزایش یابد به همان نسبت میزان این ترشح این هورمون در بدن کاهش می یابد .
اندازه گیری هورمون مردانه تستوسترون
میزان این هورمون به راحتی با انجام یک آزمایش خون قابل اندازه گیری بوده و مقادیر نرمال آن به شرح زیر می باشد:
13-12 سال: 800-7 نانو گرم در دسی لیتر
14 سال: 1200-7 نانو گرم در دسی لیتر
15-16 سال: 1200-100 نانو گرم در دسی لیتر
17-18 سال: 1200-300 نانو گرم در دسی لیتر
مساوی یا بیش از 19 سال: 950-240 نانو گرم در دسی لیتر
علت افزایش هورمون مردانه تستوسترون چیست؟
شایع ترین علل افزایش تستوسترون را می توان موارد زیر برشمرد :
- عوامل ژنتیکی
- پرکاری تیروئید
- آنسفالیت
- مصرف برخی داروها نظیر کلومیفن،داروهای ضد تشنج و …
عوامل موثر در کاهش هورمون مردانه تستوسترون
کاهش این هورمون در بدن می تواند در تغییر صفات ثانویه جنسی و کاهش عملکرد باروری نقش موثری داشته باشد .کاهش این هورمون (تستوسترون) در بدن عمدتا به دلیل یکی از موارد زیر ایجاد می شود:
- سندرم کلاین فلتر
- سیروز کبدی
- تریزومی 21
- نهان بیضگی
- افزایش سن
- مصرف داروهایی مانند دگزامتازون، کتوکنازول، فنوتیازین و اسپیرونولاکتون
عوارض افزایش هورمون مردانه تستوسترون در زنان
تولید بیش از حد این هورمون در زنان منجر به ایجاد تومور تخمدان، هیپر پلازی غده فوق کلیوی، تخمدان پلی کیستیک و هیرسوتیسم (رشد زیاد موهای بدن) گشته و برای درمان قطعی هورمون های مردانه در زنان مراجعه به یک متخصص غدد یا زنان و دارو درمانی بسیار ضروری است .
عوارض افزایش تستوسترون چیست؟
مهم ترین عوارض افزایش تستوسترون شامل بلوغ زودرس بوده و بیشتر به دلیل وجود تومورهای بیضه یا عملکرد نادرست غده فوق کلیه یا هیپوفیز ایجاد می شود .
عوارض ناشی از کاهش تستوسترون
پایین بودن این هورمون منجر به کاهش میل جنسی،اختلالات نعوظ،کاهش تولید اسپرم و بزرگ شدن بافت پستان یا ژنیکوماستی خواهد شد .در صورت عدم درمان فرد دچار کاهش قدرت بدنی ،افزایش چربی در بدن و تاسی سر خواهد شد .
مواد غذایی و گیاهان حاوی هورمون های جنسی مردانه
چه چیزهایی هورمون مردانه را زیاد می کند؟ ابوعلی سینا برای تنظیم هورمون های مردانه مصرف شیرین بیان،موز،زیره،ترخون،خرفه،شکر،کاکائو،کباب دنبلان،گوشت ماهی ،کشمش،مویز،قهوه و آب انگور را توصیه کرده و آن ها را به جای تزیرق تستوسترون مفید دانسته است .
