| آغاز یائسگی سبب قطع همیشگی دوره های قاعدگی و در نتیجه پایان دائمی باروری در زنان به شمار می رود. سن شروع یائسگی عموما بین 45 تا 55 سال می باشد که هر زن به طور متفاوتی تحت تاثیر آن قرار می گیرد، در حالی که بعضی از زنان بدون علائم و سایر افراد با بروز علایم و نشانه های خاصی به استقبال یائسگی می روند. با شناخت علائم فیزیکی و روانشناختی و یادگیری استراتژی های مقابله با این پدیده می توان یائسگی را اتفاق نرمالی قلمداد نمود .سلامت وب مطالب جالب و بسیار مفیدی را در این زمینه جمع آوری نموده است که نوشتار امروز خود گواه این ادعاست. |
یائسگی چیست؟
یائسگی سبب قطع شدن همیشگی دوره های قاعدگی و از بین رفتن توانایی باروری در زنان می شود.وقتی زنی به طور پیاپی به مدت یک سال پریود نشود در اصطلاح پزشکی به آن فرد یائسه می گویند .بروز این عارضه عموما در سنین 45 تا 55 سالگی است که زمان بروز طبیعی این وضعیت در میان زنان مختلف می‌تواند کاملا متفاوت باشد.
مکانیسم بروز یائسگی
هر زن در بدو تولید با تعداد مشخصی تخمک از مادر متولد می گردد که این ها به عنوان ذخیره تخمدانی وی تلقی می شوند.وظیفه تخمدان ها تولید هورمون های استروژن و پروژسترون ،تنظیم پریود و تخمک گذاری برای باروری می باشد.زمانی که تخمدان ها دیگر قادر به تخمک گذاری نباشند قاعدگی قطع شده و یائسگی اتفاق خواهد افتاد.
مهم ترین علل یائسگی زودرس
این حالت معمولا بعد از 40 سالگی اتفاق می افتد. اما برخی خانم ها به علل زیر دچار یائسگی زودرس (قبل از 40 سالگی) می شوند. اولین علائم یائسگی زودرس به دلایل زیر ایجاد می شود:
- انجام جراحی هیستروکتومی
- آسیب دیدن تخمدان ها به علت انجام شیمی درمانی
- ابتلا به بیماری های ارثی و یا خود ایمنی
- مصرف برخی داروها
مراحل فرایند یائسگی
فرایند یائسگی طبیعی در طی سه مرحله اتفاق خواهد افتاد.این مراحل عبارتند از:
- پیش از یائسگی
این دوره چند سال قبل از شروع یائسگی شروع شده و تا زمان یائسگی ادامه می یابد.قبل و طی این دوره سرعت کاهش استروژن افزایش یافته و علائم یائسگی قابل مشاهده می باشد.بهتر است بدانید زمان دوره پیش یائسگی بیش تر از سایر مراحل می باشد.
- یائسگی
این دوره یک سال پس از اتمام قاعدگی آغاز شده و از آن جا که تخمدان ها دیگر قادر به تولید تخمک نمی باشند سطح استروژن در خون افزایش خواهد یافت.
- پس از یائسگی
در این دوره علائم یائسگی مانند گرگرفتگی در بیشتر خانم ها متوقف شده ولیکن خطر افزایش استروژن سلامتی زنان را تهدید می کند.
علایم و نشانه های یائسگی
در ادامه می توانید مهمترین علائم یائسگی را مطالعه بفرمایید:
1.نامنظم شدن دوره های قاعدگی
نامنظم شدن دوره های قاعدگی اگر به دلیل وجود مشکل دیگری نباشد می تواند نشانه ای از نزدیک شدن به دوران یائسگی به شمار آید .لکه بینی و یا شدید شدن خونریزی نزدیک یائسگی نیز از دیگر علایم این وضعیت به شمار می روند.
2.گر گرفتگی
احساس گر گرفتگی ،داغ شدن کل بدن و افزایش ضربان قلب یکی دیگر از علایم شروع این دوره به شمار می روند.
3.اختلالات خواب
یکی دیگر از نشانه های بروز این عارضه اختلال در خواب شبانه و تعریق در خواب است. اگر به سختی شب ها به خواب می روید و یا عرق شبانه دارید، این موارد می تواند نشانه هایی از ورود به دوره یائسگی باشد.
4.مشکلات ادراری
بروز مشکلات ادراری یا عدم کنترل ادرار به همراه خشک شدن واژن و تغییر میل جنسی از نشانه های بارز انتقال به این دوران محسوب می شوند.
5.تغییرات وزنی
با توجه به این که با بروز این اتفاق دچار دردهای مفصلی و ماهیچه ای خواهید شد برای جلوگیری از تغییرات وزنی و چاق شدن از یک برنامه غذایی سالم به همراه ورزش منظم پیروی نمایید تا از،از بین رفتن عضلات خود جلوگیری نمایید.همچنین اگر شما مفاصل و عضلات سفتی دارید، پزشک خود را مطلع نمایید. به علت کاهش تولید استروژن در دوران یائسگی ممکن است این علایم نشانه ای از پوکی استخوان محسوب شده و نیازمند بررسی های پزشکی بیشتری در این زمینه باشد.
6.تغییرات خلق و خو
به علت بروز نوسانات هورمونی ممکن است دچار خستگی زودرس و یا علایمی مشابه علایم افسردگی شوید.حتی ممکن است دچار تغییر در میل جنسی خود شده و دائما در این زمینه احساس خستگی نمایید.
7.سردرد
در برخی افراد شروع این عارضه همراه با سردرد و عدم تمرکز کافی همراه است .تغییرات شناختی در طول یائسگی اثبات شده است، بنابراین اگر احساس فراموشی یا عدم تمرکز دارید با پزشک خود مشورت کنید.
روش تشخیص یائسگی
در صورتی که در بازه سنی ذکر شده قرار دارید و پریودتان نامنظم شده است احتمال بروز یائسگی در شما بالاست پس آزمایش یائسگی چیست ؟ برای تعیین دقیق تر پزشک از روش بررسی و معاینات لگنی ،سونوگرافی واژینال و آزمایش خون برای تشخیص شروع یائسگی استفاده می نماید.
بهبود علایم یائسگی
اگر به دنبال راه یا راه هایی برای کنترل شدت این علایم و یا بهبود آن ها هستید به توصیه های زیر توجه نمایید.
1.از هورمون جایگزین (HRT) استفاده کنید.
داروی یائسگی چیست ؟مصرف هورمون برای جایگزینی استروژن، پروژسترون و تستوسترون می تواند برای زنان یائسه مفید باشد. HRT می تواند نشانه های دوره یائسگی را کاهش دهد و حتی می تواند مانع از پوکی استخوان شود.از خطرات و عوارض روش HRT مطلع شوید و قبل از انتخاب این گزینه، با دکتر خود مشورت کنید. HRT می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان پستان، سرطان رحم و سکته را افزایش دهد.
2.داروهای مکمل یا جایگزین را امتحان کنید.
مصرف فیتو استروژن ها ممکن است در تسکین علائم یائسگی مفید باشد.فیتو استروژن ها در غذاهای مختلف یافت می شوند و به عنوان مکمل نیز به طور گسترده ای در دسترس هستند. استفاده از گیاهانی مانند Cohosh ،پریموس شبانه، گینکگو، دونگ کوای،شبدر قرمز، توت خشک درختی و جینسینگ نیز در این زمینه مفید می باشد.نوشیدن دم نوش هر یک از گیاهان ذکر شده در تسکین علایم ناشی از یائسگی موثر است.
3.از کربوهیدرات های سالم استفاده کنید.
انتخاب مواد غذایی حاوی کربوهیدرات های سالم و تهیه شده از منابع طبیعی، مانند سیب زمینی،برنج قهوه ای، ماکارونی کامل گندم و نان های کامل گندم می تواند سبب تامین انرژی مورد نیاز روزانه شما و رفع خستگی ناشی از این عارضه در شما شود.
4.مصرف میوه ها و سبزیجات تازه
اطمینان حاصل کنید که پنج وعده میوه و سبزی در روز مصرف می کنید. میوه ها و سبزیجات تازه برای حفظ سلامتی شما در تمام طول عمر از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند .برای حفظ سلامتی خود در دوران یائسگی، روزانه حداقل پنج بار از میوه ها و سبزیجات سالم و تازه مصرف کنید. به عنوان مثال یک سالاد در کنار ناهار بخورید. میوه ها را به صبحانه خود اضافه کنید. موز را برش دهید و آن را با غلات بخورید و یا بلغور جو دوسر را به ماست اضافه نموده در وعده صبحانه میل نمایید.
5.انتخاب منابع سالم پروتئین.
به علت بالا رفتن سن شما به پروتئین بیشتری نیاز دارید .گوشت، محصولات لبنی، ماهی و تخم مرغ باید به طور منظم بخشی از رژیم غذایی شما باشد.شما باید حداقل دو بار ماهی در هر هفته مصرف کنید. اگر شما گیاهخوار هستید، تخم مرغ می تواند منبع خوبی برای تامین پروتئین بوده و لوبیا، آجیل، و دانه ها نیز می توانند جایگزین مناسبی برای گوشت محسوب شوند.
6.از چربی های سالم استفاده کنید
مصرف منابع غذایی حاوی چربی های سالم مانند زیتون ،آووکادو، روغن زیتون و روغن کلزا می تواند در تامین سلامتی شما و جلوگیری از افزایش وزن در این دوران تاثیر بسزایی داشته باشد.
7.از محصولات حاوی سویا استفاده کنید.
محصولات حاوی سویا ممکن است به کاهش سطح هورمون استروژن در دوران یائسگی کمک کنند. اگر در این دوران دچار تغییرات خلق و خو هستید، سعی کنید میزان مصرف سویا را افزایش دهید.توفو ،نان های تهیه شده از آرد سویا،آجیل سویا و شیر سویا محصولات مناسب دیگری در این زمینه هستند که به کاهش اثرات ناشی از تغییرات هورمونی در این زمینه کمک می کنند .
8.از منابع غذایی حاوی روی و آهن استفاده کنید.
روی و آهن می توانند سلامت سیستم ایمنی را در طی یائسگی افزایش دهند. مصرف گوشت قرمز ،جگر ،دانه کدو تنبل، آجیل، دانه های کامل ، غذاهای دریایی و سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج کلم، جعفری و..در تامین این عناصر حیاتی برای بدن مفید می باشند.
9.غذاهای تقویت کننده روحیه را انتخاب کنید.
خوشبختانه غذاهای زیادی وجود دارد که می تواند در برطرف نمودن نوسانات رفتاری ناشی از یائسگی مفید باشد. . تریپتوفان اسید آمینه ای است که می تواند باعث بهبود خلق و خوی شما شود.پنیر دارای مقدار زیادی تریپتوفان است که می توانید در وعده صبحانه از آن استفاده کنید. مصرف جو دوسر ،گوشت بوقلمون ،موز و سایر غذاهای غنی از تریپتوفان را فراموش نکنید.
10.دریافت کلسیم برای تقویت و سلامت استخوان.
استخوان ها ممکن است در طول یائسگی ضعیف تر شوند. افزایش مصرف کلسیم می تواند در مقابله با این بیماری مفید باشد. برای تامین کلسیم مورد نیاز بدنتان از مصرف شیر و سایر محصولات لبنی مانند ماست ،پنیر ،دوغ و ….غافل نشوید.
11.از مصرف فست فودها و غذاهای نیمه آماده خودداری کنید.
فست فودها و غذاهای کنسروی و نیمه آماده حاوی نمک و مواد افزودنی بالایی هستند که مصرف آن ها سبب افزایش کالری دریافتی و چاقی خواهد شد .از آن جا که در این دوران سرعت متابولیسم کاهش می یابد بنابراین بهتر است از مصرف غذاهای ناسالم و پرکالری خودداری نمایید .
12.مصرف نوشابه ممنوع
مصرف نوشابه و سایر نوشیدنی های گازدار سبب تحلیل استخوان ها و افزایش قند خون می گردند .به جای نوشیدن این نوشیدنی ها از آب سالم استفاده کنید و یا آب میوه های طبیعی را جایگزین این گونه نوشیدنی ها نمایید.
13.مصرف شکر را کاهش دهید.
زیاده روی در مصرف شکر می تواند سبب افزایش وزن،قند خون و ….دیگر شود .در طول یائسگی، بهتر است مصرف شکر را کاهش داده و از توت خشک یا خرما به جای شکر استفاده کنید .
14.ورزش کنید.
انجام ورزش منظم به صورت منظم به شما کمک می کند که وزن خود را پایین بیاورید ، همچنین خلق و خوی خود را بهبود بخشید، خواب خوبی داشته باشید و استخوان هایتان را تقویت کنید. انجام حداقل 2.5 ساعت در هفته ورزش هوازی متوسط یا 1 ساعت و 15 دقیقه فعالیت هوازی شدید می تواند تمامی مزایای نامبرده را برایتان ایجاد نماید.
15.سطوح استرس خود را مدیریت کنید.
برای کاهش نشانه های معمول یائسگی، سعی کنید استراتژی کاهش استرس را برای زندگی روزمره خود پیاده کنید. یوگا تا مدیتیشن یا سایر تکنیک های آرامش ذهن می تواند در کنترل و کاهش سطح استرس و سلامت روان شما مفید باشد.
16.از توصیه های ابوعلی سینا استفاده کنید.
ابوعلی سینا عوامل مضر در این دوران را که سبب گر گرفتگی در دوران یائسگی می‌شود را مصرف نمک، غذاهای شور، خیارشور، آرد سفید، شیرینی، مربا، بیسکویت، سوسیس، کالباس، پیتزا، سس، رب، کنسرو، تخم‌مرغ سرخ کرده، خشخاش، پوست ماهی و مرغ، کمبود «کبالت – منگنز – کلسیم- سلینیوم»، کمبود سلنیوم دانسته اند .
برای بهبود علایم پروژسترون (همچنین اختلالات تنفسی زنان باردار)، منابع هورمون‌های طبیعی زنانه (مانند: رازیانه و مریم گلی و …)، ویتامین k- E، یک لیوان شیر + کمی عسل + یک قرص مخمر آبجو (گر گرفتگی در دوران یائسگی)، ویتامین‌های آ،ب،ث ،سلنیوم، دم کرده‌ی «برگ انگور سیاه (8) + برگه هاماملیس (6) + برگه مریم گلی (4) + رازیانه (5) + شاخه ها و گل زالزالک (7) + ریشه‌ی سنبل الطیب (5)» (برحسب گرم)- برای درمان گرگرفتگی، پودر صدف یا پودر استخوان کوسه ماهی را در کپسول بریزید و مصرف کنید .
(برای پوکی استخوان زنان یائسه)، آب سیرابی، سوپ مغز قلم گاو + آب‌لیموی تازه، کلم بنفش، شیر، زرده‌ی تخم مرغ + اندکی عسل + یک عدد کپسول روغن ماهی، کباب ماهی با آب‌لیموی تازه، جوشانده‌ی ریشه یا برگ و تخم جعفری (برای یائسگی زودرس)، عرق رازیانه، شیر (فقط یک لیوان) + توت‌فرنگی، سبزی و میوه‌ی تازه و رسیده، پیاده‌روی مرتب و آرام در هوای آزاد، ماءالشعیر (روزی یک لیوان)، از ترخون و شوید بیشتر استفاده کنید؛
شبدر (گرگرفتگی در یائسگی)، پوآرو (خستگی – مورمور شدن)، دم کرده‌ی سنبل طیب، شیر سویا (روزی دو لیوان به همراه یک کپسول امگا 3 و امگا 6) مفید دانسته اند.
عوارض بعد از یائسگی چیست؟
مهم ترین عوارض بعد از یائسگی شامل عدم تولید مثل ،خشکی واژن،کاهش میل جنسی،پوکی استخوان ،گر گرفتگی … می باشد.
روش های تاخیر در بروز یائسگی
برای جلوگیری از یائسگی و ظهور علائم یائسگی پیش از موعد بهتر است به نکات زیر توجه نمایید:
- تغذیه سالمی داشته باشید.
- ورزش کنید.
- از استعمال دخانیات خودداری نمایید.
- چکاب های واژینال و معاینات لگنی را به طور منظم انجام دهید.
- از دمنوش های گیاهی مانند دمنوش دانه رازیانه،بهار نارنج و بیدمشک استفاده کنید.