| یرقان نوعی اختلال کبدی است که به علت افزایش بیلی روبین خون ایجاد می شود و سبب زرد شدن پوست شکم و سایر اندام ها می شود .این بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع زمینه ساز سایر بیماری های کبدی است بنابراین می بایست سریعا تشخیص داده شده و درمان شود .در سلامت وب امروز شما را با یرقان ،علایم بروز آن در کودکان و بزرگسالان و نحوه تشخیص و درمان آن با طب مدرن و طب گیاهی آشنا می کنیم. |
یرقان چیست؟
یرقان یا زردی icterus یا Jaundice نوعی اختلال کبدی است که به علت افزایش سطح بیلی روبین در خون و یا غلیظ شدن بیلی روبین ایجاد می شود .این عارضه بیماری نبوده و تنها نشانه ای از اختلال در عملکرد کبد می باشد که مهم ترین نشانه های ابتلا به آن شامل زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم و تغییر رنگ ادرار به رنگ چای می باشد.
مکانیسم عملکرد و پیشرفت یرقان
همان گونه که می دانید کبد بزرگترین غده بدن است که وظیفه آن هضم چربی از طریق ساختن ،ذخیره کردن و خارج ساختن ماده ای به نام “صفرا” می باشد.این ماده در کیسه ای به نام “کیسه صفرا “توسط کبد ذخیره شده و در صورت ورود غیر طبیعی و بیش از اندازه آن به سیستم گردش خون منجر به بروز یرقان خواهد شد.آیا یرقان همان هپاتیت است ؟خیر هپاتیت نوعی بیماری عفونی است و یکی از علل زمینه ساز یرقان به شمار می آید .این دو بیماری اگر چه علایم تقریبا مشابهی دارند اما برای تشخیص افتراق آن ها پزشک از آزمایش خون استفاده می نماید.برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هپاتیت توصیه می کنیم مقاله بیماری هپاتیت و انواع آن +راه های انتقال و تشخیص هپاتیت را مطالعه کنید .
مهم ترین علل ابتلا به یرقان
همان گونه که در بند پیش بیان شد در صورت ساخت بیش از اندازه بیلی روبین در کبد به علت متلاشی شدن هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز به وسیله بدن ،یرقان ایجاد می شود و در نتیجه پوست و سفیدی چشم‌ها ته‌رنگ زردی پیدا می کند.مهم ترین علل ابتلا به یرقان بر اساس تحقیقات انجام شده ناشی از ابتلا به بیماری های پیش کبدی، کبدی و پس کبدی به شرح زیر می باشد:
- انسداد مجرای صفرا به علت وجود تومور یا سنگ کیسه صفرا
- التهاب کبد
- بیماری هپاتیت
- تنگ شدن مجرای صفراوی
- سیروز کبدی
- سرطان لوزالمعده
- اشکال در سیستم خون رسانی به کبد
- عوامل ارثی و مادرزادی
علائم و نشانه های ابتلا به یرقان
مهم ترین علامت ابتلا به یرقان زردی پوست است که در اثر افزایش میزان ماده زرد رنگی به نام بیلی روبین در خون می باشد.سایر علایم یرقان عبارت است از:
- ادرار قهوه‌ایی تیره
- مدفوع بی رنگ
- زرد شدن پوست بدن و چشم‌ها
آشنایی با نشانه‌های یرقان در نوزادان
یرقان نوزادی یا همان زردی در اثر تجمع رنگدانه زرد رنگی به نام بیلی‌روبین در خون ایجاد شده و سبب زرد شدن پوست و چشم نوزاد می شود.این عارضه بیشتر در میان نوزادان کم وزن و یا کودکانی که زودتر از موقع به دنیا آمده باشند، دیده می شود . برای جلوگیری از عوارض خطرناکی مانند عقب ماندگی ذهنی نوزاد را می بایست هر چه سریع تر به مراکز درمانی انتقال داده تا از طریق فوتو تراپی و قرار دادن نوزاد در زیر نور فلورسنت بیلی روبین اضافی خون را تخریب کرده و آن را به سطح نرمال رساند.برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زردی نوزادان به مقاله پیشین سلامت وب به نام زردی نوزادان چیست؟+جدول زردی نوزاد بیانگر چیست؟ مراجعه کرده و آن را مطالعه نمایید.
یرقان چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص یرقان علاوه بر مشاهده علایم بالینی از طریق انجام آزمایش خون برای اندازه گیری سطح آنزیم های کبدی ،تست هپاتیت و بیلی روبین خون انجام می شود .پزشک فوق تخصص کبد در برخی موارد برای تشخیص دقیق تر این بیماری سونوگرافی از کبد و کیسه صفرا را برای بیمار درخواست می نماید .
یرقان چگونه درمان می شود؟
در صورت تشخیص زردی یا هپاتیت برای جلوگیری از بروز عوارض زردی پروسه درمان می بایست هر چه سریع تر آغاز شود.با توجه به منشا بروز زردی پزشک روند درمان را آغز می کند .درمان زردی بزرگسالان ترکیبی از مصرف دارو ،پیروی از رژیم غذائی کم‌چربی و پرکربوهیدرات و در نهایت جراحی برای برداشتن سنگ یا تومور های صفراوی می باشد.درمان زردی نوزادان نیز معمولا با خواباندن نوزاد در زیر دستگاه های فتوتراپی انجام می شود .
درمان گیاهی یرقان در بزرگسالان با طب ابوعلی سینا
ابوعلی سینا عوامل ایجاد یا تشدید کننده این بیماری را عفونت ها، مسمومیت ها، سیروز ها، اختلالات تغذیه، کم‌کاری تیروئید، امراض قلبی، سنگ کیسه‌ی صفرا، سرطان لوزالمعده،اختلالات کبدی، مصرف گرمی (خوراکی‌های تند و شیرین)، گردو، ادویه،مارچوبه، انگور، شیر، تخم‌مرغ، خرما، ارده شیره، کنجد، غذاهای چرب و ثقیل، شیرینی و غذاهای پر ادویه عنوان نموده است.
برای زردی چی بخوریم ؟ایشان برای درمان با اصلاح تغذیه زردی بزرگسالان مصرف سردی (خوراکی های ترش و بی‌مزه)، سه لیوان عرق کاسنی + یک قرص مخمر آبجو (صبح)، مویز، کشمش، دم‌کرده‌ی افسنطین، آب ترب سیاه یا سفید، عسل، آب هویج + آب‌لیمو ترش تازه، عرق کاسنی (4 گرم) + رازیانه (2 گرم) + گزنه (2 گرم) + شاهتره (3 گرم)» – روزی سه لیوان، آبغوره (ناشتا و باغذا)، سالاد «خیار + گوجه‌فرنگی + روغن زیتون تصفیه نشده + هویج + آبغوره»، معجون هرمس، شیر الاغ، سرکه + شیره‌ی انگور، سکنجبین + آب هندوانه، به مدت سه روز رژیم سیب قرمز (با پوست)، عسل، آب برگ کاسنی + عرق رازیانه، روزی5 گرم کاکُنج، جوشانده‌ی کوله خاس و هویج را مفید دانسته اند.همچنین درمان یرقان با کبوتر با مصرف گوشت قطا (نوعی کبوتر) به صورت بریان می باشد.
درمان گیاهی یرقان نوزادی با طب ابوعلی سینا
ابوعلی سینا عوامل ایجاد یا تشدید کننده یرقان نوزادی را خوردن گرمی (خوراکی‌های تند و شیرین) هنگام بارداری، اختلالات کبد و صفرا، ادویه (فلفل – زنجبیل و …)، انگور سیاه و … توسط مادر عنوان نموده است .
ایشان برای درمان با طب ابوعلی سینا (توجه کنید که موارد ذکر شده را باید مادر شیرده مصرف کند و در صورت لزوم از مایعات رقیق شده چند قطره به نوزاد بدهید) سردی (خوراکی های ترش و بی مزه)، عرق «کاسنی + شاهتره»، آب هویج + پودر نبات (به همراه چند قطره عرق نعناع برای رفع نفخ آن)، سالاد کرفس + خیار + آرتیشو + آبغوره»، سیب قرمز، مرکبات (پرتقال، نارنگی و…)، آبغوره، شربت ریواس، آب انگور (غیر از انگور سیاه)، شیر خشت حل شده در آب جوش، ماءالشعیر، کباب ماهی با آب‌لیموی تازه، شربت آلبالو، آب «کرفس + هویج + خیار + آب لیموترش تازه» استفاده نمایید.
آیا یرقان خطرناک است؟
شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد که آیا یرقان خطرناک است؟در پاسخ بدین سوال باید بگوییم یرقان به تنهایی یک بیماری محسوب نمی شود و علامتی از بروز یک بیماری زمینه ای است بنابراین از آن جا که یک بیماری در پس آن نهفته است باید به طور جدی درمان شود تا خطر یرقان که همان بیماری های پیش زمینه ای مانند هپاتیت یا سنگ ها و التهابات صفراوی است به موقع برطرف شود .
