| استفراغ حالتی بسیار ناخوشایند است که همه ما آن را در زندگی تجربه نموده ایم .گاهی استفراغ در اثر پر خوری و یا تکان های شدید ماشین در هنگام سفر ایجاد می شود و سپس خود به خود برطرف شده و مشکلی جدی به شمار نمی آید اما در برخی مواقع استفراغ بدون علت می تواند نشانه و هشداری برای وجود مشکل در سلامتی شما باشد .به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا مقاله امروز سلامت وب را به بررسی علت های استفراغ و روش های درمان آن با طب مدرن و طب بوعلی سینا اختصاص دهیم .بنابراین شما پس از مطالعه این نوشته اطلاعات جامع و کاملی را در مورد عوامل و دلایل استفراغ، تشخیص، داروهای مؤثر و درمان خانگی این مشکل کسب خواهید نمود. |
استفراغ چیست؟
استفراغ و حالت تهوع یکی از نشانه ها و علایم سایر بیماری ها هستند که می توانند از وجود بیماری خاصی در بدن شما را مطلع سازند .حالت تهوع در اثر خالی بودن معده ایجاد می شود ولی استفراغ باعث خالی کردن محتوای معده می شود .حتی عق زدن نیز در مواقعی که هیچ غذایی در معده وجود ندارد سبب خروج ترشحات شفاف از دهان می شود .در هر صورت استفراغ فرایندی است که در طی انجام آن محتویات معده ،مری و روده کوچک با شدت فراوان تمامی محتویات معده را به بیرون می ریزند .
عوامل موثر در بروز استفراغ
استفراغ از علایم ابتلا به بیماری های مختلفی می تواند به شمار آید که مهم ترین عوامل و بیماری های زمینه ای موثر در بروز استفراغ مکرر موارد زیر می باشد:
- آنفولانزای معده (گاستروانتریت)
- مسمومیت غذایی
- بارداری
- مشکلات معده
- زخم‌های گوارشی
- بیماری رفلاکس معده
- التهاب حاد معده
- تومور مغزی
- التهاب لوزالمعده (پانکراتیت)
- التهاب آپاندیس
- مصرف داروها به صورت خودسرانه در مقدار زیاد
- انسداد روده
- مشکلات گوارشی
- عفونت ها
- گرمازدگی
- بارداری
- دلایل عصبی
مکانیسم بروز استفراغ
هر کدام از علایم یاد شده سبب بروز تغییرات شیمیایی و در نتیجه تحریک مغز خواهند شد .گیرنده ها و سنسورهای موجود در مغز با راه اندازی عمل استفراغ در بخش گیرنده‌ی شیمیایی (CTZ) باعث تولید سیگنال هایی برای شروع روند استفراغ می‌شود.
علت ایجاد استفراغ بر اساس طب بوعلی سینا
بر اساس طب بوعلی سینا عوامل ایجاد کننده یا تشدید کننده استفراغ عواملی از قبیل مسمومیت،آغاز یک بیماری مسری یا کبدی،انسداد باب المعده،غذاهای ثقیل و چرب و شور و در یخچال مانده و سرد،کنسرو،سوسیس،کالباس،سس،غذاهای خمیری (اسپاگتی،آبگوشت و …) ،مصرف نان یا آب زیاد همراه غذا،نوشابه های گازدار می باشد .
استفراغ درطول دوران بارداری
استفراغ حاملگی یا (بیماری صبحگاهی، morning sickness)به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد شده در خون ایجاد می شود.بیشتر زنان در طول سه ماهه اول بارداری با علایمی چون استفراغ بارداری روبرو می شوند که معمولا با افزایش سن بارداری خود به خود برطرف می شود .در موارد نادر به علت کمبود ویتامین ب 6 بعضی از زنان دچار استفراغ شدید، کاهش آب بدن و وزن می‌شوند که به استفراغ شدید حاملگی (hyperemesis gravidarum) شهرت دارد .
علت و درمان استفراغ هنگام حاملگی از دیدگاه طب بوعلی سینا
عوامل ایجاد یا تشدید کننده استفراغ حاملگی مواردی مانند یبوست،یکباره بلند شدن از رختخواب،نخوردن صبحانه،کمبود ویتامنی و منابع معدنی (نمک،کلسیم،منیزیم،منگنز و ویتامین های گروه ب ) می باشد .جهت درمان عرق رازیانه با یک قرص مخمر ،روزی یک لیوان ماء الشعیر،آش آلو ،آش انار،شربت انار،عرق به،مربای به،شیر +عسل +زرده تخم مرغ +کاکائو+یک قرص مخمر ،کباب کم چربی به اضافه سماق و آب لیمو همراه با ریحان ،آب زرشک ،روزی سه عدد قرص ویتامین ب6 ،دم کرده فرنجمشک را مصرف نمایید .
استفراغ در نوزادان
استفراغ در نوزادان ممکن است مدت کوتاهی پس از غذا دادن ایجاد شود و نوزاد با خارج نمودن مقدار کمی از غذای خود از دهان به اصطلاح بالا می آورد .اگر این عارضه در سه ماهه اول زندگی نوزاد با شدت صورت پذیرد نشانه‌ای از بیماری تنگی پیلور یا باریک‌شدگی غیرطبیعی درب معده می باشد. در صورت قرمز بودن مدفوع نوزاد و تحمل درد در هنگام استفراغ می تواند نشانه ای از ابتلا نوزاد به بیماری های عفونی و ویروسی باشد که در هر یک از موارد می بایست هر چه سریعتر به مراکز درمانی مراجعه کنید .
چه زمانی برای درمان استفراغ به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم بیماری بدون علت نامشخص بیش از 24 ساعت ادامه یافت هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.در مورد نوزادان و کودکان می بایست سریعا اقدام نموده و در بزرگسالان نیز پس از گذشت 24 تا 48 ساعت می بایست مراجعه به مراکز درمانی سریعا صورت پذیرد .
تشخیص علت استفراغ
برای تشخیص علت استفراغ می بایست به پزشک مراجعه کنید .پزشک داخلی یا گوارش با بررسی شرح حال بیمار و انجام معاینات بالینی علت استفراغ را در بیمار تشخیص می دهد .در برخی مواقع برای تعیین دقیق علت از روش های تشخیصی مانند آزمایش خون یا ادرار و عکسبرداری از دستگاه گوارش با اشعه ایکس استفاده می نماید .
درمان های متداول در برطرف شدن استفراغ
برای درمان استفراغ روش های متفاوتی وجود دارد که با توجه به علت ایجاد شده از آن استفاده می شود .متداول ترین روش های درمان به شرح زیر می باشند :
1- درمان دارویی
برای برطرف کردن دلایل غیرجدی حالت تهوع و استفراغ می توانیم بدون نسخه پزشک از دارویی به نام دیمن هیدرینات یا متوکلروپرامید استفاده نماییم اما در موارد شدید می بایست مصرف دارو تحت نظر پزشک و با تجویز پزشک صورت پذیرد .رایج ترین داروی مورد استفاده برای درمان این عارضه داروهای زیر می باشند :
- پرومتازین (فنرگان)
- پروکلوپرازین (کمپازین)
- دروپریدول (Inapsine)
- متوکلوپرامید (Reglan)
- اندانسترون (زوفران)
این داروها به‌شکل قرص، شربت، شیاف مقعدی و تزریقی قابل‌استفاده می باشند.
2- تامین آب بدن
گاهی اوقات کم آبی بدن و گرمازدگی حالت تهوع و استفراغ را شدیدتر می‌کند .در این حالت نوشیدن مایعات برای جبران کاهش میزان آب بدنضروری است .همچنین با تزریق داخل وریدی مایعات نیز می‌توان این مشکل را برطرف کرده و این عارضه را از بین برد.
درمان های خانگی برای برطرف شدن استفراغ
جهت استفاده از درمان های خانگی به موارد زیر توجه نمایید:
- به معده‌ی خود استراحت بدهید .
- از کم شدن آب بدن جلوگیری کنید.
- در 24 ساعت اول بیماری باید مایعات رقیق مصرف کنید .
- از مصرف محصولات لبنی اجتناب کنید.
- پس از بهبودی نسبی از مواد غذایی ساده ای مانند موز، پوره‌ی سیب، برنج و نان تست استفاده کند.
- استفاده از دم نوش زنجبیل،دم نوش بابونه ،دم نوش دارچین
درمان استفراغ با طب بوعلی سینا
جهت درمان مصرف ملین گیاهی (جوشانده سنا یا آب آلو برای لینت مزاج)شربت آلبالوی تازه +هل پودر شده ،گشنیز خام با غذا بیشتر مصرف شود ،عرق نعناع،رژیم سه روزه میوه و «ماست +نعناع +خیار +نمک +کمی فلفل»،روزه یک هفته ای ،لعوقه مارستانی ،جوشانده افسنتین(هر ساعت یک قاشق کوچک مک بزنید)،افزودن زنجبیل به چای می تواند مفید واقع شود .