| عدس یا دانچه و یا دانژه یکی از دانه های کوچک خوراکی است که به طور متوسط زبع سرد و خشکی داشته و برخی از اطبا طب سنتی طبع آن را معتدل دانسته اند این دانه گیاهی دارای ویتامین های بی شماری بوده و مصرف آن می تواند برای سلامتی ،زیبایی ،لاغری و تناسب اندام بسیار مفید باشد در سلامت وب امروز شما را با این ماده گیاهی و خواص ارزشمند آن در طب سنتی آشنا می کنیم |
عدس چیست؟
عدس با نام انگلیسی Lentil و با نام علمیLens culinaris یکی از دانه های کوچک اما پر خاصیت گیاهی است که فواید بی شماری برای بدن دارد .این محصول کشاورزی از گذشته های بسیار دور مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان قدیمی ترین عضو خانواده حبوبات شناخته شده است .
گیاه شناسی عدس
عدس گیاهی علفی و یک ساله متعلق به خانواده باقلاییان و حبوبات می باشد .ساقه گیاه عدس کوتاه و به رنگ سبز روشن است و ارتفاعی در حدود 15 تا 75 سانتی متر دارد .این گیاه به صورت بوته ای کوتاه، نیمه ایستاده یا ایستاده رشد کرده و در طی 3 الی 4 ماه کامل می شود.برگ های عدس مرکب، متقابل و دارای یک تا هشت جفت برگچه با دمبرگ کوتاه و گل های این گیاه کوچک و گلبرگ درفش آن ها سفید رنگ است.
تاریخچه کشت عدس
این ماده غذایی یکی از قدیمی ترین منابع غذایی گیاهی برای انسان ها بوده که نام آن در قرآن در (سوره بقره آیه 61) و در انجیل نیز آورده شده است. در تاریخچه عدس آمده است که قدمت این گیاه به دوران مصر باستان و به 2300 سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. کشت آن در مصر، هندوستان، ترکیه، سوریه، پاکستان، اسپانیا و بنگلادش رایج بوده و مناطق کاشت عدس در ایران استان های شمال غربی و غرب کشور (کرمانشاه، همدان، لرستان ) می باشد.
انواع و ارقام عدس
انواع عدس شامل موارد زیر می باشد:
- عدس رسمی که دانه آن گرد و سنبتا درشت است و رنگ آن سبز مایل به زرد است .
- عدس ریز یا عدس قرمز که دانه های آن ریز و به رنگ قرمز می باشد .
ارزش غذایی عدس
این ماده گیاهی سرشار از پروتئین ،فیبر ویتامین ها و املاح معدنی هم چون ویتامین ب9،اسید فولیک،ویتامین ث،ویتامین ب6 و آهن،منیزیم،کلسیم و پتاسیم است .این ماده بسیار کم کالری بوده و هر 100 گرم از آن تنها دارای 116 کالری می باشد .طبع عدس نیز سرد و خشک می باشد.
خواص درمانی و دارویی عدس
مهم ترین خواص عدس در طب سنتی را می توان موارد زیر برشمرد:
1. تولید عضله
این ماده سرشار از پروتئین گیاهی می باشد .پروتئین ماده ضروری بدن برای تولید ماهیچه و عضله می باشد .از این رو خواص عدس برای بدنسازی بی شمار بوده و می تواند اندام ها و ماهیچه ها را ترمیم کرده و به راحتی و بدون مصرف مکمل های مضر برایتان عضله سازی کند .
2. کنترل قند خون
این ماده گیاهی به علت دارا بودن فیبر رژیمی در کنترل قند خون بسیار مفید است .مصرف این ماده سرعت جذب غذا به وسیله خون را کند کرده و از این طریق به ثابت ماندن سطح قند خون کمک می کند.
3. بهبود فرایند گوارش
فیبر رژیمی موجود در این ماده سبب تسهیل عملکرد روده ها در حذف مواد زائد از بدن و بهبود فرایند گوارش خواهد شد .با مصرف این ماده می توانید از خطر ابتلا به یبوست در امان بمانید .
4. سلامت قلب و عروق
این ماده به علت دارا بودن پتاسیم و منیزیم و آنتی اکسیدان های مفید در درمان فشار خون بالا نافع است و آهن موجود در آن در رفع کم خونی تاثیر بسزایی دارد .بنابراین اگر به سلامت قلب و عروق خود اهمیت می دهید و می خواهید از خطر ابتلا به تصلب شرایین در امان بمانید از مصرف این ماده ارزشمند گیاهی غافل نشوید .
5. پیشگیری از سرطان
بر اساس تحقیقات انجام شده پروتئین موجود در این گیاه از نوع لکتین (lectin) گیاهی بوده در نتیجه مصرف این خوراکی می تواند از رشد و تکثیر سلول های سرطانی جلوگیری کرده و از بروز انواع سرطان ها پیشگیری نماید.
6.بهبود عملکرد سیستم عصبی
این ماده غذایی غنی از اسید فولیک و ویتامین ب-کمپلکس است .لذا خواص عدس در بارداری جلوگیری از نقص در لوله‌ی عصبی جنین و در نتیجه پیشگیری از تولد کودک ناقص است.این ماده به عنوان یک ماده غذایی ایده آل برای داشتن سیستم عصبی سالم در کودکان و بزرگسالان شناخته شده است .رسول اکرم (ص) فرموده این ماده به انسان رقت قلب می‌بخشد و آنان که این خوراکی را می‌خورند می‌توانند به آسانی بگریند و بدین طریق عقده دل را بگشایند (پس این ماده برای تسکین اعصاب مؤثر است ).
7. کنترل وزن
این ماده غذایی به علت دارا بودن کالری بسیار پایین و محتوای فیبر رژیمی بسیار بالا در احساس سیری و جلوگیری از پرخوری نقش موثری دارد .خواص عدس برای لاغری را دست کم نگیرید و با مصرف عدس پخته در میان وعده های خود در روند کاهش وزن موفق باشید .
سایر خواص درمانی عدس
- برای درمان سرفه و سینه درد ( که از گرمی باشد ) بسیار مفید است وقتی عدس را می‌پزید حتماً آب آن را به غذا بیفزایند و دور نریزند.
- هرگاه عدس پخته را با عسل مخلوط و از آن مرهمی، تهیه کنند (ضماد عدس) جهت درمان زخم‌های نااشی از گرمی مفید است .
- برای درمان زخم‌های ناشی از گرمی ترکیب این ماده و سفیده تخم‌مرغ درمان کننده جوش های ریز توأم با خارش یا سوزش که اکثراً گوشت را می‌خورند می‌باشد .
- برای درمان جوش های ریز خارش و سوزش دار از ترکیب این گیاه با روغن گل سرخ جهت ورم مقعد و ورم‌های حاد چشم استفاده کنید.
- برای درمان ورم مقعد و چشم و برطرف کردن زردی چهره از ترکیب آن با کوبیده تخمه خربزه استفاده کنید .این ترکیب پاک کننده چهره و برطرف کننده زردی رخسار می باشد.
- برای سفید کردن دندان و خارش چشم کوبیده این ماده به صورت سوخته خوبست و خارش چشم را نیز برطرف می‌کند.
- این ماده گیاهی به علت داشتن محتوای آهن فراوان یکی از خوراک های ضد کم‌خونی است و در افزایش شیر مادر موثر است.
-
– آب عدس ( پخته ) جهت درمان سرفه و سینه درد و مزه آن جهت رفع جوش‌های دهان، مفید است .
نحوه استفاده از عدس
این ماده را می‌توان با پوست و یا بدون پوست مصرف کرد. عدس پلو یکی از غذاهای خوشمزه و اصیل ایرانی است که به همراه کشمش و خرما جایگاه ویژه ای در سفره های ایرانی دارد .عدسی نیز در وعده صبحانه می تواند در روزهای سرد پاییز و زمستان گرمای مطبوعی را برایتان به ارمغان آورده و انؤزی مورد نیاز شما را به سادگی تامین نماید .اما بهتر است بدانید بهترین روش مصرف عدس، زمانی است که جوانه زده، زیرا جوانه آن حاوی مقدار زیادی اسیدهای آمینه متیونین (methionine) و سیستئین (cysteine) می باشد و از این رو برای سلامتی بدن اهیمت بسیار بالایی دارد .
عوارض جانبی و مضرات مصرف عدس
مهم ترین مضرات عدس در طب سنتی عبارت است از:
- .وجود اگزالات در این ماده گیاهی خطر تولید سنگ کلیه را افزایش خواهد داد.
- زیاده روی در مصرف آن سبب تولید گاز روده خواهد شد .
-
در نهایت آن که افراط در خوردن این ماده باعث تاریکی چشم ، سرطان، یبوست، اختلال وضع قاعدگی زنان ،بواسیر خواهد شد. خنثی‌کننده اثرات زیان آور آن خوردن روغن کنجد و پختن آن به همراه برگ چغندر و خوردن گوشت های چاق و سرکه با آن است.