| بذرکتان یکی از دانه های روغنی بسیار پر خاصیت و ارزشمند است که علاوه بر روغنکشی خواص درمانی و دارویی بی شماری دارد . این گیاه یکی از محصولات زراعی باستانی است که دانه های جویدنی آن مملو از مواد مغذی ، اسیدهای چرب امگا 3 ، آنتی اکسیدان ها ، مواد معدنی و ویتامین های ضروری است. اخیراً ، مزایای سلامتی تخم کتان مورد توجه محققان تغذیه قرار گرفته و آن ها حقایق جالبی را در مورد این گیاه کشف نموده اند که در سلامت وب امروز به شرح خواص این گیاه و حقایق تغذیه ای کشف شده در مورد این این گیاه می پردازیم . |
بذرکتان چیست؟
بذرکتان با نام انگلیسی Flax و نام علمی Linum usitatissimum یکی از دانه های گیاهی بسیار ارزشمند است که دارای اثرات درمانی معجزه آسایی در سلامت و زیبایی می باشد .بیشتر ما این بذر را به عنوان یک ماده ضد چاقی می شناسیم اما بهتر است بدانید این دانه کوچک اما بسیار قدرتمند خواص بی شمار دیگری دارد که در سلامت وب امروز به شرح آن ها پرداخته ایم شاید شما بخواهید بدانید که بذر کتان سرد است یا گرم ؟بهتر است بدانید طبع بذرکتان گرم و خشک بوده و مشخصات گیاه شناسی آن به شرح زیر می باشد :
مشخصات ظاهری گیاه کتان
گیاه کتان یکی از گیاه گلدار دو لپه ای است که متعلق به تیره کتانیان بوده و به عنوان یک گیاه علفی یک ساله دارای ارتفاعی در حدود 30 تا 70 سانتی متر می باشد .برگ های این گیاه باریک، دراز ، نوک تیز و به رنگ سبز مات بوده و گل های این گیاه به رنگ آبی می باشد .میوه این گیاه به صورت پوشینه ،گرد کپسولی است که در هر کپسول 5 خانه وجود دارد و هر خانه محتوی 10 دانه ی قهوه ای رنگ است . این دانه ها دارای سطح صاف و براق یوده و تا حدودی مانند دانه کنجد به نظر می رسد اما دانه های کتان بسیار بزرگتر است و طول آن 5-7 میلی متر می باشد .این دانه های مصارف درمانی بی شماری داشته و طعم آن ها کمی تند می باشد .
تاریخچه استفاده از بذرکتان
تاریخچه استفاده از این بذر گیاهی به دوران ماقبل تاریخ باز می گردد. تصور می شود که کاشت این ماده از بین النهرین سرچشمه گرفته است و اولین استفاده از آن به زمان یونان باستان باز می گردد. و در شنگ نوشته های باقیمانده از تمدن های یونان و روم از این ماده نام برده شده و خواص درمانی بی شماری را به آن نسبت داده اند. پس از سقوط تمدن رومی ، کشت بذر کتان رو به وخامت گذاشت. امپراتور شارلمانی به دلیل بازگرداندن محبوبیت از دست رفته بذر کتان در فرهنگ غذایی اروپا شناخته شد.
وی با توجه به خواص چند منظوره این گیاه در زمینه آشپزی و دارویی قانونی را برای کشت آن به همراه استفاده منظم از آن تصویب کرد. دانه های بذر کتان پس از ورود استعمارگران وارد ایالات متحده گردیده و سپس در قرن 17 میلادی در کانادا معرفی و پرورش یافت. امروز کشور کانادا به طور قطع بزرگترین تولید کننده بذر کتان در جهان است و پس از آن چین و هند در رتبه های بعدی تولید این ماده گیاهی قرار دارند.
ارزش غذایی بذرکتان
بذرکتان دارای انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی از جمله ویتامین‌های گروه B ،ویتامین ای و املاح معدنی هم چون کلسیم،فسفر،پتاسیم،منیزیم،منگنز و آهن است و در این ماده اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 به همراه امگا-3 گیاهی به نام آلفالینولنیک اسید (ALA) به وفور یافت می شود .
خواص درمانی بذرکتان
این ماده گیاهی با دارا بودن چنین ترکیبات ارزشمندی دارای خواص درمانی بی شماری بوده که در ادامه سلامت وب امروز به معرفی فواید درمانی بذر کتان در طب سنتی می پردازیم :
1.ضد سرطان
تخم کتان از مقدار قابل توجهی Lignans و ALA تشکیل شده است که به کاهش التهاب مؤثر بر سیستم ایمنی بدن کمک می کند. تحقیقات نشان داده است که بذر کتان در جلوگیری از بروز چندین نوع سرطان همانند روده بزرگ ، پستان ، پوست و ریه تاثیر بسزایی داشته و تکثیر سلول های سرطانی را سرکوب می کند.این خاصیت علاوه بر موارد نامبرده به علت وجود آنتی اکسیدان های مفید و اسید های چرب موجود در این ماده است که از تشکیل تومورهای سرطانی و مارکر های التهابی جلوگیری کرده و در صورت وجود آن ها را از بین می برد .
2.محافظت از سلامت قلب
این ماده برای سلامت قلب مفید است.تحقیقات اولیه نشان داد که بذر کتان ممکن است به کاهش کلسترول و LDL کلسترول بد و کاهش فشار خون کمک می کند. همچنین این ماده می تواند از چسبیدن پلاکت ها به رگ های خونی جلوگیری کرده و بدین طریق خطر حملات قلبی را در افراد کاهش دهد .
3.ضد اسهال و ضد یبوست
اسهال و یبوست شایع ترین مشکلات گوارشی است که حتی ممکن است سلامتی فرد را تهدید کند. مطالعات نشان داده اند که بذر کتان می تواند هم از بروز اسهال و هم از ابتلا به یبوست جلوگیری نماید. محتوای فیبر نامحلول در بذرهای کتان در درمان یبوست به عنوان ملین و تسکین دهنده عمل می کند. فیبر محلول در این ماده در دستگاه گوارش به آب متصل شود و همین امر باعث تورم و افزایش بیشتر مدفوع می شود ، بنابراین از اسهال جلوگیری می شود.
4.بهبود علائم یائسگی
لیگنان های موجود در کتان برای زنان در دوران یائسگی فواید بی شماری دارد. این گیاه می تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای هورمون درمانی مورد استفاده قرار گیرد زیرا لیگنان ها دارای خاصیت استروژنی هستند.این خاصیت به کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان کمک کرده و حتی در زنان جوان موجب تنظیم چرخه قاعدگی گردد.
5. کاهش وزن
دانه های کتان در واقع پایه ثابتی از رژیم کاهش وزن هستند. آن ها حاوی فیبر محلول بوده و هنگام مخلوط شدن با آب بسیار چسبناک می شوند.فیبر موجود در این ماده در سرکوب احساس گرسنگی و کنترل اشتها بسیار موثر است و همین امر سبب کاهش وزن می شود .طریقه مصرف کتان برای لاغری شکم بسیار ساده است شما می توانید روزانه چند قاشق از این ماده را به مقداری ماست کم چرب یا سالاد اضافه نموده و بدین شکل از مزایای آن استفاده کنید .
6.حفظ سلامت پوست و مو
استفاده از ماسک بذر کتان برای پوست می تواند مزایای بی شماری برای سلامتی و زیبایی پوستتان به همراه داشته باشد .چربی های ALA موجود در دانه های کتان با تهیه چربی های ضروری و همچنین ویتامین های گروه B که به کاهش خشکی و پوسته پوسته شدن پوست کمک می کنند و علاوه بر این می توانند علائم آکنه ، روزاسه و اگزما را بهبود بخشند..روغن دانه کتان یکی دیگر از گزینه های عالی برای سلامتی و زیبایی پوست و مو می باشد که غلظت بیشتری از چربی های سالم را داراست. برای هیدراتاسیون پوست و مو می توانید 1-2 قاشق غذاخوری روغن را بر روی پوست و موی خود بگذارید و یا آن را با سایر روغن های گیاهی مخلوط کرده و بدین طریق پوست و موی خود را آبرسانی نمایید .
7. مبارزه با مشکلات ناشی از ناتوانی جنسی
روغن بذر کتان شامل مقادیر زیادی EFA است که به جلوگیری از تورم و التهاب پروستات کمک می کند . جدا از آن ، EFA ها در سالم نگه داشتن اسپرم نیز نقش دارند ، که این ممکن است در درمان ناباروری مردان ارزش داشته باشد ، و می تواند جریان خون به آلت تناسلی را بهبود بخشد ، یک مزیت برای کسانی که از ناتوانی جنسی رنج می برند به شمار آید .
آیا مصرف تخم کتان باعث نازایی می شود؟
مطالعات نشان داده است این دانه های کوچک دارای سطح بالایی از هورمون زنانه استروژن می باشند که می توانند احتمال ابتلا به مشکلات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، فیبروئید رحم، آندومتریوز، سرطان رحم و سرطان تخمدان را در زنان مستعد افزایش دهند .بنابراین پاسخ به سوال آیا مصرف تخم کتان باعث نازایی می شود مثبت است چرا که مشکلات هورمونی نامبرده از علل اصلی نازایی در زنان به شمار می روند .بذر کتان با بروز تنبلی تخمدان نیز ارتباط مستقیمی داشته و خواص تخم کتان برای بارداری جز افزایش احتمال خطر سقط جنین مورد دیگری نخواهد بود .
روغن بذرکتان و مزایای ارزشمند آن
دانه های کتان دانه هایی روغنی هستند که پس از روغنکشی روغن کتان از آن ها استخراج می شود .این روغن گیاهی سرشار از اسیدهای چرب مفید بوده و در درمان بسیاری از مشکلات کارآمد و مفید می باشد .شما می توانید برای دستیابی به مزایای نامبرده در بندهای پیشین از روغن کتان نیز استفاده نمایید .
نحوه استفاده و مصرف بذرکتان
پودر تخم کتان داری 50 کیلو کالری بوده و تخم کتان آسیاب نشده دارای 36 کیلو کالری می باشد . بهترین راه استفاده از این ماده به صورت آسیاب نشده بوده که در این صورت می بایست میزان فعالیت بدنی خود را افزایش دهید .شما می توانی این ماده را به سالاد،اسموتی و ماست خود اضافه نموده و بدین طریق از مزایای ارزشمند این ماده بهره مند گردید .دم کرده تخم کتان نیز روش مناسب دیگری برای استفاده از مزایای این گیاه می باشد .در صورت استفاده از روغن کتان به خاطر داشته باشید از این روغن فقط برای استفاده بر روی غذا و به دور از حرارت استفاده کنید، چرا فرایند اکسایش این روغن سریع بوده و در اثر حرارت سریع می سوزد و به ماده ای زیان بار تبدیل می شود .
مضرات بذرکتان
اگر چه این ماده یک ماده گیاهی سراسر خاصیت است اما در برخی موادر مصرف ناصحیح این ماده می تواند منجر به بروز مضرات بذرکتان گردد .رایج ترین مضرات این ماده انسداد روده،افزایش خطر ابتلا به مشکلات هورمونی مانند کیست ،فیبرم رحمی ،آندومتریوز ،افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه و پروستات در زنان و مردان می باشد.