| نفخ شکم یکی از مشکلات شایع گوارشی است که در نتیجه ی گاز تولیدی ناشی از هضم غذای خورده شده در سیستم گوارش ایجاد می شود.اگر چه در بیشتر موارد این عارضه فرایندی بیولوژیکی تلقی می گردد اما افزایش نفخ شکم و احساس پری و فشار در شکم پس از غذا خوردن می تواند فرد را دچار مشکلات فراوانی نماید .به همین علت تصمیم گرفتیم تا در سلامت وب امروز در مورد این عارضه و خظرات آن توضیحات بیشتری را خدمتتان ارائه نماییم . |
نفخ شکم چیست؟
نفخ شکم flatulence یکی فرایند بیولوژیکی در سیستم گوارش است که در اثر تجمع گاز در دستگاه گوارش ایجاد می گردد . به طور طبیعی همراه با غذا و مایعات گاز وارد معده شده و باعث جمع شدن اکسیژن و نیتروژن در دستگاه گوارش می شود. گاهی نیز داخل دستگاه گوارش در اثر هضم غذا گازهایی همانند هیدروژن ، متان و دی اکسید کربن تولید می‌شود.گاز تولید شده عموما از طریق دهان (آروغ زدن) یا از طریق مقعد (خروج گاز روده) از بدن خارج می شود .چنان چه میزان خروج گاز از بدن در روز به دفعات تکرار شود فرد اصطلاحا به نفخ شکم مبتلا شده است .
چه عواملی باعث ایجاد نفخ شکم می شوند؟
عوامل بی شماری در ایجاد نفخ شکم تاثیر دارند که در زیر به معرفی مهم ترین آن ها می پردازیم:
1.بلع هوا
بلعیدن هوا به طور معمول هنگام خوردن و آشامیدن در طی روز امری کاملا طبیعی است.اگر در هنگام بلع غذا هوای بیشتری وارد معده شما شود احتباس هوا در معده شما سبب بروز نفخ خواهد شد .شایع ترین دلایل بلعیدن بیش از حد هوا شامل جویدن آدامس ،سیگار کشیدن،مصرف نوشابه ها و نوشیدنی های گازدار و صرف سریع غذا باشد .
2.مصرف مواد غذایی نفاخ
مصرف برخی مواد غذایی در ایجاد گاز معده و نفخ موثرند .این مواد غذایی عبارتند از :لوبیا،لوبیا چیتی ،نخود،کلم،کشمش ،عدس ،آلوها،غذاهای پر فروکتوز یا سوربیتول ، مانند آب میوه
3.عدم جذب و گوارش صحیح مواد غذایی مصرفی
بعضی از غذاها نمی توانند کامل جذب بدن شوند. این جمله بدان معنی است که آن ها از روده ها سریعا به روده بزرگ منتقل می شوند بدون این که ابتدا به طور کامل هضم شوند.روده بزرگ حاوی مقدار زیادی باکتری است که بعداً مواد غذایی را تجزیه می کنند و با انجام این کار گازها را آزاد می کنند. ساخت این گازها یکی دیگر از دلایل بروز نفخ است.
4.ابتلا به برخی بیماری ها
ابتلا به برخی از بیماری ها از جمله موارد دیگر بروز نفخ می باشد .این بیماری های عبارتند از :
- یبوست
- گاستروآنتریت
- عدم تحمل مواد غذایی مانند عدم تحمل لاکتوز
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- دیابت
- اختلالات اشتها
- کولیت
- ریفلاکس معده
- پانکراتیت
- زخم معده
عوامل ایجاد و تشدید کننده نفخ شکم از دیدگاه ابن سینا
ابوعلی سینا مهم ترین عوامل ایجاد یا تشدید کننده این عارضه را آسیب دیدن مهره 12 ستون فقرات،ترشحات زیاد بزاق که ناشی از خوردن خوراکی های ترش و بی مزه است،مسائل روانی،اختلالات مجاری صفراوی،فشارهای عصبی،ترشحات حلق در اثر سینوزیت یا رینیت،استفاده از نوشابه با غذا،مصرف بیش از حد غذا،جویدن آدامس،مصرف داروهای کولینرژیک،سریع غذا خوردن و سرکشیدن یکباره آب و مایعات،آپاندیسیت حاد و مزمن،مصرف بی رویه مسهل ها،مصرف سردی (خوراکی های ترش و بی مزه)،پیاز خام،سیر خام،نان داغ،زردآلو،میوه های کال یا ترش،کله پاچه،حبوبات،شیرینی،غذاهای چرب و ثقیل،آبگوشت،اسپاگتی،قارچ،انواع ساندویچ،سس و رب عنوان نموده اند.
علایم ابتلا به نفخ شکم کدامند؟
مهم ترین علایم ابتلا به نفخ شکم عمدتا شامل باد کردن و آماسیدن شکم، احساس پری و فشار در شکم پس از غذا خوردن ، آروغ زدن ،دفع مقعدی گاز و احساس درد در شکم یا پهلوها می باشد.
نفخ شکم چگونه تشخیص داده می شود ؟
در صورت مشاهده هر یک از علایم بالا می بایست به یک پزشک متخصص گوارش یا پزشک متخصص بیماری های داخلی مراجعه کنید .وی پس از معاینه بالینی شما با استفاده از روش هایی همانند تصویربرداری از شکم به روش استفاده از اشعه ایکس،سی تی اسکن و ام.آر.آی یا انجام سایر آزمایشات تشخیصی هم چون تست مدفوع وجود این بیماری و علت بروز آن را در شما تشخیص داده و با توجه به شرایط عمومی شما بهترین شیوه درمانی را انتخاب و به شما ابلاغ خواهد نمود .
نفخ شکم چگونه درمان می شود ؟
بسته به علت بروز این بیماری روش های متعددی برای درمان نفخ شکم وجود دارد که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم:
1.تغییر برنامه غذایی
تغییر برنامه غذایی شامل کاهش مصرف کربوهیدرات ها ، محدود نمودن مصرف حبوبات و سایر غذاهای نفاخ و افزایش مواد غذایی حاوی فیبر بالا می تواند در درمان این وضعیت موثر واقع شود و علایم بروز نفخ شکم را در شما محدود نماید .برای رفع نفخ حبوبات نیز می توانید آن ها را 24 ساعت قبل از مصرف خیس نمایید و یا آن ها را به شکل پوره شده مصرف کنید .
2.دارو درمانی
تجویز داروها می تواند یکی دیگر از راه های درمان این عارضه به شمار آید .مصرف داروهای ضد اسید حاوی سایمیتیکون ،پروبیوتیک ها و داروهای محرک هضم سریع غذا در بدن راه های دیگر درمان نفخ شناخته شده است.
3.کمتر بخورید.
سعی کنید به جای مصرف سه وعده بزرگ غذایی در طی روز ، روزانه حدود پنج تا شش وعده غذایی کوچک میل کنید تا روند هضم غذا در بدن بهتر انجام شده و بروز نفخ در شما کاهش یابد .غذاهای خود را به درستی بجوید تا مقدار هوای بلعیده شده را در هنگام مصرف غذا کاهش دهید .
4.ورزش کنید.
انجام تمرینات بدنی،ورزش های هوازی و حتی پیاده روی ساده می تواند در تحریک فرایند هضم و جلوگیری از بروز نفخ موثر بوده و عملکرد سیستم گوارش شما را بهبود بخشد .
5.از مصرف مواد غذایی نفاخ خودداری کنید.
از مصرف مواد غذایی نفاخ هم چون لوبیا و عدس، بروکلی ، گل کلم ، محصولات لبنی حاوی لاکتوز، میوه هایی مانند سیب و گلابی و فست فود یا پیتزا برای جلوگیری از تشکیل گاز در معده خودداری کنید .
6.از تدابیر طب سنتی استفاده کنید .
ابوعلی سینا برای از بین بردن نفخ شکم در طب سنتی مصرف منیزیم،ویتامین های گروه ب،هر روز یک قاشق عسل+آب داغ،مصرف قرص مخمر به صورت ناشتا،مصرف عسل برای نفخ شکم به همراه کمی زنجبیل بر روی حرارت کم گرم کرده و بگذارید نیم ساعت بماند و هر روز میل کنید،مصرف سبزی گشنیز تازه با غذا،مصرف پلو همراه با زیره ،مصرف فلفل،جوشانده «زیره سیاه(7)+بادیان(5)+تخم شوید(6)+تخم گشنیز(4)+تخم انیسون(5)+کمی جوش شیرین» (بر حسب گرم)- در یخچال نگهداری کنید و قبل ازهر وعده غذا یک قاشق از آن را در یک استکان آب گرم بریزید و میل کنید؛دم کرده «نعناع+تخم کرفس+کمی بادیان»+یک قرص مخمر ،ماست+نعناع+ریحان+زیره ی سیاه،جوشانده سنا،شربت خاکشیر،سفوف نانخواه،پودر دانه ی اسفرزه،ده روز رژیم کامل انگور سیاه یا قرمز و مصرف گلپر را مفید دانسته است .
خطرات نفخ شکم چیست؟
نفخ شکم در برخی موارد می تواند نشانه ابتلا به بیماری های خطرناک گوارشی باشد .اگر نفخ با علائمی نظیر تهوع، استفراغ و یا درد شکم همراه باشد خطرات نفخ شکم بسیار بالا بوده و می بایست این عارضه بسیار جدی گرفته شود .برای جلوگیری از ابتلا به برخی سرطان ها و پیشگیری مسیر پیشرفت آن ها می بایست نفخ را جدی گرفته و هر چه سریع تر نسبت به درمان آن اقدام فرمایید .