سبزی گشنیز و خواص درمانی شگفت انگیز آن در طب سنتی

سبزی گشنیز چیست؟

سبزی گشنیز با نام انگلیسی coriander و نام علمی Coriandrum sativum یکی از سبزیجات بسیار پر خاصیت است که به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند در درمان بسیاری از بیماری ها و مشکلات کاربرد گسترده ای دارد طبع سبزی گشنیز سرد و خشک بوده و مشخصات گیاه شناسی آن به شرح زیر می باشد :

مشخصات ظاهری سبزی گشنیز 

این گیاه نوعی گیاه علفی یک ساله سبز رنگ است که ارتفاعی در حدود 80 سانتی متر دارد و با دارا بودن ظاهری مشابه با جعفری دارای برگ هایی دندانه دار و  لطیف به شکل دندانه دار می باشد .گشنیز دارای گل های سفید یا صورتی کوچک بوده و میوه این گیاه یا همان تخم گشنیز گرد و زرد رنگ بوده که در ابتدا بدبوست ولی پس از خشک شدن بوی بسیار خوب و معطری دارد .بهتر است بدانید  نام لاتین گشنیز از لغت یونانی Korio به معنای بدبو مشتق شده است به همین دلیل میوه گشنیز در ابتدا دارای بوی بدی بوده و پس از خشک شدن معطر و خوشبو می گردد .این گیاه بومی جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا بوده و قسمت مورد استفاده این گیاه ،‌ساقه و برگ و میوه آن می باشد .در ایران نیز این گیاه در بیشتر مناطق کاشته می شود .

تاریخچه استفاده از سبزی گشنیز

بر طبق شواهد و مدارک ، گشنیز یکی از گیاهان باستانی است که بیش از 3000 سال پیش در جنوب اروپا و 5000 سال پیش در آسیا شناخته شده است. این گیاه برای اهداف دارویی و آشپزی توسط رومیان باستان و مصریان کشت می شده است. پرورش گشنیز از حدود 2000 سال قبل از میلاد آغاز شد و پس از آن کاشت آن در سراسر دنیا رواج پیدا نمود .

ارزش غذایی سبزی گشنیز

هر 20 گرم برگ گشنیز حاوی 5 کالری ، 0.73 گرم کربوهیدرات ، 0.1 گرم چربی ، 0.43 گرم پروتئین ، 3٪ ویتامین B9 و  6٪  ویتامین C می باشد .همچنین این سبزی دارای آنتی اکسیدان هایی مانند سلنیوم ، ویتامین A ، بتا کاروتن و ویتامین E و املاح معدنی هم چون کلسیم،پتاسیم و آهن می باشد.

مزایای سلامتی سبزی گشنیز

این سبزی علاوه بر استفاده به عنوان ادویه برای سلامتی نیز مزایای بی شماری دارد که در ادامه به معرفی خواص سبزی گشنیز در طب سنتی می پردازیم :

1.التهاب را کاهش می دهد .

گشنیز دارای خواص ضد آریتمی و ضد احتقانی است که تورم ناشی از کم خونی یا نقص کلیه را کاهش می دهد. ادرار را افزایش می دهد و به از بین بردن آب اضافی بدن کمک می کند. هم چنین به دلیل دارا بودن خواص ضد التهابی می تواند در درمان بیماری های التهابی هم چون روماتیسم بسیار مفید و نافع باشد .

2.مفید برای زیبایی و سلامتی پوست

این ماده گیاهی با دارا بودن خواص سم زدایی ، ضد عفونی کننده ، ضد قارچ  و آنتی اکسیدانی در درمان بیماری های پوستی مانند خشکی ، اگزما و عفونت های قارچی بسیار مفید و موثر است .

3.کاهش کلسترول 

گشنیز دارای اسید اولئیک ، اسید لینولئیک ، اسید استئاریک ، اسید پالمیتیک و اسید اسکوربیک است که در نتیجه مصرف آن به پایین آمدن سطح کلسترول خون کمک می کند. همچنین از رسوب و تجمع کلسترول بد به دیواره های داخلی رگ ها و شریان ها جلوگیری کرده ودر نتیجه می تواند در پیشگیری از بروز حمله قلبی ، آترواسکلروز و سکته مغزی  بسیار مفید واقع شود .

4.بهبود دهنده فرایند هضم غذا

ترکیبات موثر موجود در گشنیز مانند آلفا پینن ، لیمونن ، بورنول ، سینوئول و بتا فنلاندین  به دلیل دارا بودن اثرات ضد باکتریایی به تقویت هضم ، عملکرد کبد و عملکرد روده کمک بسیاری می کند. این گیاه با دارا بودن ترکیبات فعال زیستی می تواند از بروز استفراغ و حالت تهوع جلوگیری کرده و به درمان اسهال کمک شایانی نماید .

5.کاهنده فشار خون 

مصرف روزانه گشنیز توسط بیماران مبتلا به  فشار خون بالا به کاهش فشار خون موثر کمک می کند. تعامل یون های کولینرژیک و کلسیم به کاهش تنش عروق خونی کمک کرده و همچنین خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی مانند سکته های مغزی و حملات قلبی را کاهش می دهد.

6.زخم های دهان را بهبود می بخشد.

خاصیت آنتی باکتریال گشنیز به علت وجود مؤلفه ای به نام Citronelol می باشد که در گشنیز یافت می شود به عنوان یک ترکیب ضد عفونی کننده مفید و بسیار موثر از بدتر شدن وضعیت زخم ها ی موجود در دهان جلوگیری می کند. همچنین روند بهبودی را سرعت می بخشد. جویدن دانه های گشنیز نیز می تواند به کاهش بوی بد دهان کمک می کند.

7.از کم خونی جلوگیری می کند.

گشنیز حاوی مقدار زیادی آهن است که مصرف آن برای بیماران کم خونی بسیار مفید است. کمبود آهن در خون منجر به تپش قلب ، تنگی نفس و خستگی شدید می شود چرا که آهن در عملکرد صحیح اندام ها در بدن ، تقویت سلامت استخوان و افزایش انرژی کمک می کند.نقش موثری دارد.

8.آلرژی را درمان می کند.

خاصیت ضد هیستامین موجود در گشنیز به پایین آوردن وضعیت ناراحت کننده ناشی از تب یونجه و حساسیت های فصلی کمک می کند. استفاده از روغن گشنیز می تواند واکنش های آلرژیک روی پوست را کاهش داده  و در درمان  کهیر ، شوک آنافیلاکسی و تورم غدد و گلو بسیار مفید و کاربردی باشد.

9.حفظ سلامت استخوان ها 

گشنیز سرشار از کلسیم است و مصرف آن به تقویت سلامت استخوان ها کمک می کند. مواد معدنی مانند کلسیم به رشد مجدد استخوان ها کمک کرده و از تخریب استخوان ها در بیماری هایی مانند پوکی استخوان جلوگیری می کند. برای داشتن استخوان های سالم و قوی گشنیز را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا از مزایای بی نظیر آن برای سلامتی بهره مند گردید.

10.مراقبت از سلامت بینایی

گشنیز دارای آنتی اکسیدان هایی هم چون ویتامین C و ویتامین A  است که مصرف آن به جلوگیری از بیماری های چشم مانند دژنراسیون ماکولا و ورم ملتحمه کمک بسیاری می نماید. هم چنین برگ ها حاوی بتاکاروتن بوده و اثرات تخریب بینایی در بیماران سالخورده را معکوس می کند.

تخم گشنیز چیست؟

تخم گشنیز با دارا بودن طبع سرد و خشک ماده ای گیاهی است که نشاط آور، مقوی قلب و قطع کننده اسهال خونی می باشد و همچنین در درمان تنگی نفس وسواس افزایش منی و دفع کرم معده بسیار موثر است. ضماد تخم گشنیز همراه با عسل و روغن زیتون برای درمان جوش های خارش دار نافع بوده و پودر تخم گشنیز قطع کننده خونریزی ناشی از جراحات می باشد. تخم گشنیز همچنین یکی از داروهای بسیار خوب و موثر برای کاهش فشار خون و سرعت دفع خون قاعدگی می باشد.

نحوه استفاده و موارد مصرف سبزی گشنیز

شما می توانید از این سبزی به عنوان یک ادویه و ماده طعم دهنده در تهیه انواع سوپ ها،سالادها،ترشی ها و پلوها استفاده نمایید .تخم گشنیز ماده بسیار خوبی برای از بین بردن بوی زهم ماهی و مرغ است و می تواند در طعم دار کردن انواع گوشت ها مورد استفاده قرار گیرد.

طرز تهیه شربت گشنیز

هرگاه ۳۵ گرم از آب مخلوط با شکر را با کمی گشنیز مخلوط نمایید شربت گشنیز تهیه می شود. این شربت برای تحریک اشتها، درمان کم خوابی، رفع احتباس ادرار، تسکین درد صفرا و التهاب معده همچنین رفع عطش و تشنگی بسیار مفید و سودمند است.
شما می توانید برای درمان خارش بدن مقعد و رحم، درمان ضربان چشم، درمان خنازیر و سایر ورم ها، درمان سرطان، درمان جوش های دهان از سبزی گشنیز استفاده نمایید.

میزان مجاز مصرف سبزی گشنیز

مقدار خوراک طبی مجاز از آب گشنیز تا ۷۵ گرم میزان مصرف گشنیز تا ۲۲۵ گرم و مصرف عدد تخم گشنیز ۳۵ گرم به صورت روزانه می باشد.

مضرات  سبزی گشنیز

برای درامان ماندن از مضرات سبزی گشنیز به موارد زیر توجه بفرمایید :

1. گشنیز خواب آلودگی  ناشی از برخی داروها را افزایش می دهد.
2. گشنیز حساسیت پوست را نسبت به اشعه UV و نور خورشید افزایش می دهد.
3. مبتلایان به اختلالات خونریزی باید از مصرف گشنیز خودداری کنند.
4. در صورتی که دارویی خاص مصرف کنید در مورد مصرف این گیاه با پزشکتان مشورت نمایید .
5. افراط در مصرف این سبزی باعث مستی بی حالی نسیان فراموشی و کندی ذهن می شود. مصلح گشنیز شربت سکنجبین و عسل می باشد و و کاهو جایگزین بسیار مناسبی برای این سبزی محسوب می شود.