| کنگر فرنگی نوعی گیاه بسیار پر خاصیت است که جزو سبزیجات فصل بهار است و مصرف آن می تواند در درمان و پیشگیری ازبسیاری از بیماری ها نقش اساسی و تعیین کننده ای داشته باشد .با سلامت وب امروز همراه باشید تا با کاربردهای این کنگر آمده از فرنگ در طب سنتی آشنا شوید. |
کنگر فرنگی چیست؟
کنگر فرنگی با نام انگلیسی (Artichoke) و با نام علمی (Cynara scolymus) یکی از سبزیجات بسیار مفید و پر خاصیت است که طبع آن از نظر طب قدیم ایران گرم و کمی خشک است.نام دیگر گیاه کنگر فرنگی آرتیشو است و کلمه Artichoke از کلمه ایتالیائی Articiocco به معنی میوه کاج مشتق شده و این نام به علت شباهت ظاهری این سبزی به میوه کاج بر روی آن گذاشته شده است. تاریخچه کشت و استفاده از آرتیشو به 200 سال قبل باز می گردد .رومی ها اولین کسانی بودند که این گیاه را پرورش داده و از آن به عنوان سبزی در سالاد استفاده می‌کردند.این گیاه اگر چه بومی مناطق مرکزی مدیترانه اما کشت این گیاه در قرن شانزدهم در انگلستان و فرانسه و سپس در قرن نوزدهم در آمریکا آغاز شد .
مشخصات ظاهری گیاه کنگر فرنگی
آرتیشو گیاهی علفی،پایا ،گلدار،دو لپه ای،متعلق به راسته میناسان و تیره کاسنیان است که دارای ساقه ای راست و ارتقاعی در حدود یک متر می باشد.برگ های پهن و دراز این گیاه مشابه با برگ های کاهو بوده و رنگ آن سبز تیره می باشد.در انتهای ساقه میوه این گیاه که به شکل کاج یا سیب فلس دار می باشد مشاهده می شود. گلبرگ‌های این گیاه ضخیم و گوشتی بوده و مصرف خوراکی دارد.زمان برداشت آرتیشو معمولا از فروردین تا اوایل خرداد است.
ارزش غذایی کنگر فرنگی
همان طور که در بند پیش نیز اشاره شده قسمت مورد استفاده ی اصلی این گیاه برگ ها بوده و برگ های ضخیم و گوشتی و خوردنی کنگر فرنگی دارای اینولین، اینولاز و ماده‌ای تلخ بنام سینارین Cynarine می‌باشد. سایر ترکیبات موجود در این گیاه به شرح زیر می باشد:
- انرژی: 14 کالری
- پروتئین: 1/5 گرم
- آب: 86 گرم
- مواد چرب: 0/1 گرم
- مواد نشاسته‌ای: 5 گرم
- کلسیم: 22 میلی‌گرم
- فسفر: 40 میلی‌گرم
- آهن: 0/6 میلی‌گرم
- سدیم: 30 میلی‌گرم
- پتاسیم: 250 میلی‌گرم
- ویتامین A: 40 واحد بین‌المللی
- ویتامین B1: 0/04 میلی‌گرم
- ویتامین B2: 0/02 میلی‌گرم
- ویتامین B3: 0/6 میلی‌گرم
- ویتامین C: 5/2 میلی‌گرم
خواص کنگر فرنگی در طب سنتی
با توجه به این که طبع کنگر فرنگی گرم و خشک می باشد خواص درمانی آن به شرح زیر اعلام می گردد:
1.درمان تب ، گریپ ، مالاریا
40 (چهل) گرم ریشه آرتیشو را در یک لیتر آب خیسانده آن را روی آتش بگذارید وقتی به جوش آمد 12 دقیقه آن را به حالت جوشیدن باقی بگذارید پس از روی آتش برداشته و بعد آن قدر شکر بریزید تا شیرین شود . برای درمان هر روز سه فنجان از آن را 20 دقیقه قبل از غذا بنوشید.
2.درمان اسهال
جویدن آرتیشو به طور آهسته و تانی درمان کننده اسهال است. اگر آرتیشو را به صورت خام یا پخته میل نمایید برای اسهال مزمن بسیار نافعست .
3.درمان بحران های کبدی
برای معالجه نارسایی کبد با آرتیشو مدت دو هفته هر روز دو برگ آرتیشو را در نیم لیتر آب بجوشانید تا نصف آب آن تبخیر شود سپس آن را بنوشید. شیرین کرده و قبل از هر غذا نیم فنجان از آن را بنوشید.آنتی اکسیدان هایی مانند سیلیمارین و سینارین با از بین بردن سموم کبد و همچنین بدن ، سلامت کبد را افزایش می دهند. مطالعات نشان داده است که این آنتی اکسیدان ها باعث ترمیم آسیب و رشد مجدد سلول های کبدی می شوند.
4. درمان سردرد و میگرن
هنگام کهولت یکی از عوارضی که به سراغمان می‌آید سردرد و میگرن است که برای درمان آن باید 500 پانصد گرم برگ های تازه آرتیشو را در یک لیتر الکل نود درجه بریزید و پانزده روز بگذارید بماند تا بخسبد سپس هر روز هشت تا سی گرم از آن را در کمی مایع مخلوط کنید و بنوشید.
5.جلوگیری از سرطان
آرتیشو منبع غنی از آنتی اکسیدان هایی مانند پلی فنول ، کوئرستین و روتین است که سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با رادیکال های آزاد و اثرات مخرب ناشی از آن مانند بیماری های قلبی و سرطان تقویت می کند . ویتامین C موجود در این گیاه از تورم مخاط ، فیبروز و سرطان پستان جلوگیری می کند. مطالعات نشان داده است که عصاره برگ این گیاه خطر ابتلا به سرطان پستان ، سرطان پروستات و سرطان خون را کاهش می دهد.
6.سلامت قلب
برگ های آرتیشو به کاهش کلسترول بد خون و افزایش کلسترول خوب کمک می کند. افزایش کلسترول ، جریان خون را مسدود کرده ، فشار خون را افزایش می دهد و منجر به سکته های مغزی و قلبی می شود. این ماده به علت دارا بودن پتاسیم با کاهش کلسترول بد خون و فشار خون ، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.
7.بهبود عملکرد گوارش
آرتیشو دارای فیبر غذایی زیادی است که سبب هضم بهتر غذا درون دستگاه گوارش می شود. حرکات روده را بهبود بخشیده و احتمال یبوست ، سرطان روده ، گرفتگی عضلات ، نفخ شکم و …. را کاهش می دهد.آرتیشو در درمان التهاب کیسه صفرا نیز مفید بوده و با دارا بودن ماده ای تلخ بنام سینارین در پاکسازی کبد و کیسه صفرا نقش موثری دارد.
8.کاهش وزن
کنگر فرنگی برای لاغری نیز بسیار مفید است .این گیاه بسیار کم کالری ولی سرشار از فیبر است، بنابراین مصرف آن احساس گرسنگی را از بین برده و جلوی ریزه خواری را می‌گیرد و بدین طریق به کنترل و کاهش وزن کمک می کند.
9.استخوان های سالم
کنگر فرنگی سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی مانند فسفر ، منیزیم و منگنز است که برای افزایش تراکم و سلامت استخوان ها ضروری است. همچنین مصرف آن خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می دهد.
10.سایر مزایا
آرتیشو باعث نعوظ و افزاینده ادرار ، تقویت‌کننده کلیه و مثانه و لوز المعده، محرک جماع ،برطرف کننده بادها ، هضم کننده غذا و مفید برای زخم‌های ریه و جراحت امعاء و برای دفع بدبوئی عرق بدن و تعریق زیاد ضماد آن مفید است و همچنین ضماد آب آن خارش بدن را برطرف می‌سازد . اصولاً کنگر از لحاظ کلی بر دو نوع است کنگر بستانی یا کاشتنی و اهلی و کنگر وحشی و بیابانی که خواص کنگر بیابانی به مراتب بهتر و قویتر است. گفته‌شده هرگاه کنگر بیابانی را در خانه بیاویزند سبب فرار حشرات می‌گردد.
نحوه استفاده از کنگر فرنگی
آرتیشو برای همه از پیر و جوان مفید است . برگ های تازه و جوان آن بسیار لطیف می‌باشد. شما می توانید پس از خرید کنگر فرنگی علاوه بر تهیه دمنوش و یاچای در غذا و در سالاد نیز با چند قطره روغن زیتون و آب لیمو از آن استفاده کنید.برای تمیز کردن آرتیشو ابتدا انتهای آرتیشوها را که به شکل ساق است با کارد بریده و سپس آن ها را در ظرف محتوی آب می‌ریزیم تا خاک موجود در لا به لای برگ های آن ته نشین شده و سپس آن را می شوییم .استفاده طبی آرتیشو از ریشه و برگ های آن است نه خود گل آرتیشو که مصرف غذایی دارد این برگ ها روی ساقه می‌روید و تلخ مزه است.
طرز تهیه سس آرتیشو
طریقه مصرف کنگر فرنگی متفاوت بوده و برای تهیه سس آرتیشو در یک روغن داغ کن نصف لیوان سرکه و مختصری فلفل تازه کوبیده و با قدری پونه (100 گرم ) و هویج ریز شده ( 50 تا 60 گرم) و پیاز (10گرم) و موسیر(10گرم) مخلوط کرده مدت 10 دقیقه به طور ملایم بپزید و نمک بزنید حال می‌توانید مغز پخته آرتیشو را به آن بیفزائید . سس آماده است .
مضرات کنگر فرنگی
هر کس در هر سنی می‌تواند از آرتیشو مصرف کند ولی کسانی که دارای اختلالات مجاری ادرار هستند باید در مصرف آن رعایت اعتدال را بنمایند.مضرات آرتیشو شامل دردناک شدن سر و پیشانی بخصوص در موارد زکام بوده و زیاده روی در مصرف آن مولد سودا (وسواس و خشکی معده ) و نفخ آور می باشد .مصلح آرتیشو یا خنثی‌کننده زیان‌های آن مصرف ادویه گرم یا روغن و سرکه است .