| هیپوسپادیاس نوعی بیماری نادر مادرزادی و نوعی نقص است که سبب قرار گرفتن خروجی مجرای پیشابراه در زیر آلت تناسلی و یا محلی به جز محل اصلی و صحیح می شود و معمولا نوزادان پسری که با چنین مشکلی متولد می شوند نیازمند درمان در همان دوران نوزادی می باشند .این عارضه کاملا شایع بوده و به عنوان یکی از مشکلات دستگاه تناسلی در کودکان شناخته شده است .برای آشنایی بیشتر با این عارضه ،روش های تشخیص و درمان آن به سلامت وب امروز توجه بفرمایید . |
هیپوسپادیاس چیست؟
هیپوسپادیاس(Hypospadias) یکی از بیماری های مادرزادی در کودکان است که در دستگاه تناسلی یک نفر از هر دویست نوزاد پسر مشاهده می گردد .در نوزادان و کودکان مبتلا به هیپوسپادیاس خروجی مجرای پیشابراه به جای آنکه در نوک آلت تناسلی نوزاد باشد، در زیر آن قرار گرفته است. این عارضه به راحتی قابل درمان بوده و در صورت درمان به موقع عوارض خاصی را در آینده برای کودکتان به همراه نخواهد داشت. شما می توانید با مشاهده عکس هیپوسپادیاس که در زیر آمده است توضیحات ذکر شده را کاملا درک نمایید .
هر بیماری با دارا بودن نشانه ها و علایم مخصوص به خود به راحتی قابل شناسایی و پیگیری می باشد .هیپوسپادیاس نیز معمولا با علایم زیر در کودکان مبتلا به این بیماری تشخیص داده می شود:
- قرار نداشتن خروجی مجرای پیشابراه در نوک آلت تناسلی
- انحنای رو به پایین محور آلت تناسلی
- دفرمه شدن و غیر طبیعی بودن ظاهر آلت تناسلی به خاطر پوشش نیمه بالایی آن توسط پوست ختنه‌گاه
- پاشیدن غیر طبیعی ادرار در هنگام خروج از آلت تناسلی
- نزول نکردن بیضه به داخل کیسه بیضه
- عدم تکامل و رشد پوست ختنه گاه (پوستی که قسمت نوک آلت تناسلی را می‌پوشاند)
انواع هیپوسپادیاس
موقعیت دهانه خروجی مجرای پیشابراه بر روی آلت تناسلی سبب می شود تا هیپوسپادیاس به انواع زیر تقسیم گردد.اکنون به معرفی انواع هیپوسپادیاس می پردازیم:
- ساب‌کرونال: قرار گرفتن خروجی پیشابراه، درجایی در نزدیکی سر آلت تناسلی
- میدشافت: قرار گرفتن خروجی پیشابراه در امتداد محور آلت تناسلی
- پنوسکروتال: قرار گرفتن خروجی مجرای پیشابراه در محل تلاقی آلت تناسلی و کیسه بیضه
چه عواملی در بروز هیپوسپادیاس موثرند؟
همان طور که گفتیم هیپوسپادیاس بیماری مادرزادی نادریست که معمولا به دلایل ناشناخته ای ایجاد می شود .اما برخی از مطالعات و آزمایشات نشان داده است که عوامل زیر در بروز این بیماری در کودکان پسر بی تاثیر نبوده و می تواند ارتباط مستقیمی با بروز این بیمار در نوزادان وجود داشته باشد.با هم علت هیپوسپادیاس و عوامل موثر در بروز این بیماری را مرور می کنیم:
- عوامل ژنتیکی و وراثتی ، این بیماری در افرادی که نزدیکان و اقوام درجه یک آن ها دچار این بیماری بوده اند شیوع بیشتری دارد.
- جهش های ژنتیکی که می توانند با اختلال در عملکرد هورمون ها سبب بروز این بیماری در نوزادان شوند.
- بارداری مادر در سنین بالای 35 سال
- قرار گرفتن و تماس مادر با مواد شیمیایی مضر در دوران بارداری
- تشکیل نطفه کودک توسط لقاح مصنوعی
- استفاده از داروهای ضد تشنج در دوران بارداری
تشریح قسمت های تشکیل دهنده آلت تناسلی
- آلت تناسلی مردانه اندامی برای تخلیه ادرار و خروج اسپرم از بدن می باشد .
- پیشابراه یا مجرای ادرار لوله ایست که سبب هدایت ادرار و مایع اسپرم از داخل آلت تناسلی به بیرون می گردد.
- دهانه خروجی مجرای پیشابراه یا میتوس در نوک آلت تناسلی قرار گرفته است و سبب عملکرد طبیعی این اندام مردانه می شود .
هیپوسپادیاس چگونه تشخیص داده می شود؟
همانطور که در بند پیشین به تشریح قسمت های مختلف آلت تناسلی مردانه پرداختیم اکنون میخواهیم بیان کنیم که این بیماری سبب می شود میتوس یا همان خروجی مجرای ادرار در نقطه ای غیر از نوک آلت تناسلی قرار گیرد .قسمت هایی که میتوس در مبتلایان به این عارضه می تواند در آن جا قرار گیرد به شرح زیر می باشد :
- در نزدیک انتهای آلت تناسلی ناحیه «دیستال»
- در میانه محور آلت تناسلی
- در زیر محور تناسلی
- در کیسه بیضه
این نشانه ها حاکی از آن است که باید برای معاینه فیزیکی نوزادتان حتما می بایست به یک متخصص اورولوژی مراجعه نمایید تا او با بررسی دقیق وضعیت و ظاهر دستگاه تناسلی و محل قرار گرفتن بیضه ها این بیماری را در کودک شما تشخیص دهد . البته بیشتر نوزادان مبتلا به این عارضه در همان معاینات بالینی و چکاب های اولیه در بیمارستان غربالگری می شوند و در مواردی والدین با توجه به وضعیت ظاهری آلت تناسلی و یا نحوه تخلیه ادرار در کودک پی به وجود مشکلی در کودک خود می برند و برای تشخیص دقیق تر به پزشک مراجعه می کنند .
روش های تشخیصی لازم برای کشف این بیماری چیست؟
هیپوسپادیاس عموما توسط سونوگرافی های غربالگری و تشخیص در دوران بارداری در برخی موارد قابل تشخیص است.سونوگرافی کلیه کودک و بررسی مجاری ادراری در زمان جنینی از راه های اصلی تشخیص این بیماری محسوب می شود .در مواردی نیز می توان با انجام آمنیوسنتز و بررسی وضعیت کروموزوم های جنسی جنینی به وجود این عارضه در جنین پی برد .
هیپوسپادیاس چگونه درمان می شود؟
نوزادان مبتلا به هیپوسپادیاس جزئی معمولا بدون نیاز و استفاده از روش های درمانی به صورت خود به خودی درمان می شوند و این بیماری در آن ها از بین می رود . اما در کودکانی که این عارضه در آن ها شدت بیشتری دارد و دچار هیپوسپادیاس درجه 1 می باشند نیاز به عمل جراحی برای اصلاح وضعیت خروجی مجرای پیشابراه و رفع انحنای آلت تناسلی ضروری به نظر می رسد .این عمل می بایست در سنین 6 تا 12 ماهگی نوزاد انجام شود و در واقع این بازه زمانی گلد تایم یا زمان طلایی درمان این بیماری می باشد .چرا که پایین بودن سن کودک سبب کسب نتایج موفقیت آمیزتری در روند درمان خواهد شد .
آیا می توان کودکان مبتلا به هیپوسپادیاس را ختنه نمود؟
در صورتی که کودکی مبتلا به این بیماری باشد و آلت تناسلی او شکل ظاهری طبیعی نداشته باشد نباید نوزاد را ختنه نمود و ختنه کردن نوزاد را به زمانی که این عارضه رفع شده و فتق ران کودک درمان شده باشد باید موکول نمود .همچنین در صورت عدم ختنه شدن کودک می توان از پوست ختنه گاه برای پیوند و ساخت یک مجرای جدید استفاده نمود.
اقدامات لازم قبل از جراحی
- بررسی هورمون های کودک
- بررسی اختلالات انعقادی خون در کودک با انجام یک تست ساده خون برای اندازه گیری پروترومپین
- جدا کردن پوست ختنه گاه از کلاهک آلت دو هفته قبل از عمل توسط پزشک
- به تاخیر انداختن عمل جراحی پس از انجام واکسیناسیون به مدت یک ماه
نحوه جراحی هیپوسپادیاس به چه صورت می باشد؟
جراحی هیپوسپادیاس جهت درمان هیپوسپادیاس و به منظور رفع کجی آلت تناسلی کودک و قرار دادن سوراخ مجرای پیشابراه در محل اصلی خود و تحت بیهوشی عمومی کودک به مدت یک الی سه ساعت و مشابه جراحی و درمان بیماری اپیسپادیاس انجام می شود .این عمل به صورت سرپایی بوده و نوزاد معمولا در همان روز عمل از بیمارستان مرخص می شود و به منزل باز می گردد .در صورتی که هیپوسپادیاس وسیع باشد نیاز به بیش از یک عمل جراحی برای اصلاح و ترمیم بافت و ظاهر آلت تناسلی می باشد .در برخی موارد نیز که خروجی مجرای پیشابراه در نزدیکی قاعده آلت تناسلیباشد جراح با برداشتن قسمتی از پوست ختنه گاه و یا داخل دهان کودک مجرای پیشابراه را ترمیم نموده و با استفاده از این بافت پیوندی سبب قرار گرفتن مجرای ادرار در موقعیت صحیح و سالم می گردد .پس از اتمام جراحی سوند یا لوله ادراری به طور موقت و به مدت چند روز و نهایتا تا دو هفته پس از عمل برای نوزاد گذاشته می شود و آنتی بیوتیک و مسکن های لازم برای جلوگیری از درد و بروز عفونت در محل عمل تجویز می شود .
پس از عمل جراحی چه مراقبت هایی لازم است؟
پس از جراحی هیپوسپادیاس ویزیت مجدد و متوالی توسط اورولوژیست برای بررسی وضعیت آلت تناسلی کودک الزامی می باشد .در زمان گرفتن کودک از پوشک و در زمان بلوغ جنسی مراجعه مجدد به اورولوژیست توصیه می شود .با ویزیت در زمان های ذکر شده توسط اورولوژیست می توانید از روند بهبودی کامل فرزندتان اطمینان یابید .سایر مراقبت های لازم به شرح زیر می باشد:
- کاهش تحرک کودک و جلوگیری از فعالیت شدید بدنی کودک
- استفاده از آرامبخش های تجویز شده توسط چزشک برای کاهش بی قراری
- خواباندن کودک به مدت 1تا 5 روز به پشت
- خوراندن مواد غذایی فیبر دار ،میوه ها و سبزیجات تازه برای جلوگیری از ابتلا به یبوست
- تمیز کردن زخم در فواصل زمانی منظم
- تخلیه کیسه سوند در زمان های کاملا مشخص و جلوگیری از پر شدن کیسه
- باقی ماند پانسمان به مدت 4 روز
- چرب کردن نوک مجرا پس از خارج کردن سوند برای جلوگیری از خشک شدن نوک آلت
- عدم استفاده از پوشک برای کودک
- قرار ندادن آلت کودک به سمت شکم
- شست و شوی زخم با سرم نمکی
- استفاده از پماد آنتی بیوتیک نظیر تتراسایکلین پس از شست و شوی زخم و خشک نمودن آن
- نوشاندن مایعات فراوان به کودک
- عدم استفاده از دوچرخه و یا دوچرخه سواری دو تا سه هفته پس از عمل
- عدم قرار دادن کودک در وان
نتایج حاصل از جراحی هیپوسپادیاس
نتایج حاصل از جراحی هیپوسپادیاس معمولا موفقیت آمیز بوده و ظاهر و فرم آلت تناسلی به راحتی ترمیم و اصلاح خواهد شد .دفع ادرار در کودک به وضعیت طبیعی باز گشته و در زمان بلوغ فعالیت جنسی طبیعی خواهد بود.
عوارض ناشی از عدم درمان هیپوسپادیاس
در صورتی که هیپوسپادیاس درمان نشود می تواند سبب بروز عوارض زیر در کودک شما گردد .با هم این عوارض را مرور می کنیم.
- فرم غیرطبیعی آلت تناسلی
- بروز مشکلاتدر نحوه یادگرفتن و استفاده از توالت برای نوزاد
- انحنای غیرطبیعی آلت تناسلی در هنگام نعوظ
- مشکلات مربوط به اختلال در انزال
- احتمال ابتلا به عفونت های ادراری
- تنگی مجرای ادراری
عوارض ناشی از جراحی هیپوسپادیاس
- ایجاد یک سوراخ یا فیستول در زیر آلت تناسلی و یا در محل قرار گیری سوراخ جدید
- عدم ترمیم صحیح زخم آلت تناسلی ناشی از جراحی
- باقیماندن زخم بر روی آلت تناسلی
- بروز عفونت
- خونریزی
- کبودی و تورم
- تنگی مجرا
- تنگی نوک مجرا
- بد شکل شدن زخم
- استفراغ ،سردرد،منگی ناشی از عوارض داروهای بیهوشی
تمامی عوارض ذکر شده نادر بوده و در صورت مراجعه به یک اورولوژیست متبحر تمامی عوارض ذکر شده به صفر می رسد .بنابراین برای انجام جراحی حتما به یک اورولوژیست متخصص و مجرب مراجعه نمایید .
عوارض ناشی از هیپوسپادیاس در بزرگسالان
هیپوسپادیاس در بزرگسالان می تواند سبب بروز عوارضی هم چون بروز مشکلات در فعالیت جنسی و یا ناباروری گردد .در واقع می توان گفت هیپوسپادیاس و ناباروری رابطه مستقیمی با هم دارند و در صورت عدم درمان این عارضه در کودکی ممکن است به ناباروری دچار گردید.
در صورت مشاهده هر یک از علایم زیر پس از عمل حتما با پزشک تماس بگیرید
- عدم کاهش دردها و کنترل درد با مصرف شیاف و یا شربت استانمینوفن و سایر داروهای مسکن تجویزی توسط پزشک
- تحریک‌پذیری بیش از اندازه
- تشدید حالت تهوع و استفراغ به مدت 24 ساعت و عدم قطع شدن آن
- افزایش درجه حرارت دهانی کودک بیش از 38/5
- مشاهده عفونت، زخم و قرمزی، التهاب و ترشح از محل جراحی
- خونریزی محل عمل
- سفت بودن پانسمان
- تیره شدن رنگ ادرار
- درصورتی که سوند زودتر از موعد خارج شود
- کاهش حجم ادرار
هزینه عمل هیپوسپادیاس چگونه محاسبه می شود ؟
هزینه عمل هیپوسپادیاس بر اساس اقدامات انجام شده در حین جراحی و دستمزد جراح و سایر هزینه های بیمارستانی تعیین و محاسبه می گردد .بنابراین هزینه این عمل در نقاط مختلف و بیمارستان های مختلف متفاوت می باشد .
نتیجه گیری
همان طور که گفتیم هیپوسپادیاس عارضه ای نسبتا شایع می باشد که به صورت مادرزادی و از زمان تولد کودک وجود دارد .اختلال در عملکرد هورمون های مردانه در تشکیل نشدن و غیر طبیعی بودن سوراخ مجرای پیشابراه موثر بوده و از علل اصلی ابتلا به این بیماری برشمرده شده است .این عارضه به روش جراحی قابل درمان می باشد و نوزادان پسر مبتلا به این عارضه در صورت تشخیص و درمان به موقع می‌توانند در آینده دفع ادرار و فعالیت جنسی طبیعی داشته باشند.