| ترخون یکی از سبزی های خوراکی زراعی و معطر است که بیخ بیابانی آن را عاقرقره ها می‌گویند. این سبزی علاوه بر قرار گرفتن در سبدهای زیبای سبزی موجود در سفره در معطر کردن برخی غذاها مانند دلمه و کوفته مورد استفاده می باشد .این سبزی خوشمزه و خوش عطر خواص درمانی بی شماری دارد که سلامت وب امروز به معرفی آن ها پرداخته است . |
ترخون چیست؟
ترخون یا تلخون به انگلیسی : Tarragon و با نام علمی: Artemisia dracunculus یکی از سبزیجات مفید خوراکی است که از اجزای سبزی خوردن بوده و در پخت و پز نیز قابل استفاده می باشد .این گیاه طعم نسبتا تندی داشته و بسیار معطر است .طبع ترخون گرم و خشک بوده و به علت خواص درمانی بی شمار آن در کشور فرانسه به عنوان پادشاه سبزیجات از آن یاد می شود .در ادامه شما را بیشتر با این سبزی بی همتا و پر خاصیت آشنا می کنیم.
گیاه شناسی ترخون
ترخون یک گیاه چندساله از خانواده‌ی کاسنی با ارتفاعی در حدود 30 سانتی‌متر تا یک متر می باشد. برگ های این گیاه بلند، ساده ،باریک و بسیار معطر بوده و طعم آن کمی تند و بسیار معطر و طبع آن گرم و خشک می باشد.گل های این گیاه زرد رنگ بوده و در فواصل ماه تیر تا ماه مهر شکوفه می دهند. این گیاه برای اولین بار در مناطق جنوبی روسیه و سیبری کاشته شده و نام گونه این گیاه (دراکونکولوس) بوده و به علت اثرات شفابخش و موثر این گیاه در درمان نیش زدگی انسان از مارها و حیوانات سمی از کلمه دراگون به معنای اژدها گرفته شده است.ترخون به خاطر طعم و رایحه‌ی دلنشینش شبیه انیسون می باشد.
تفاوت ترخون و مرزه در چیست؟
اصلی ترین فرق ترخون و مرزه تیره گیاهی آن ها است .ترخون متعلق به رده کاسنیان و مرزه متعلق به تیره نعناعیان بوده و همین امر سبب تفاوت مرزه و ترخون شده است .گل های مرزه سفید و بنفش بوده و گل های این گیاه زرد رنگ می باشد.
انواع ترخون
- نوع فرانسوی که عطر و بوی قوی تری داشته و بیشتر در آشپزی استفاده می شود.
- نوع روسی عطر و بوی ملایم تری داشته و در تهیه چای و دمنوش ترخون، روغن ترخون و عرق ترخون از آن استفاده می شود.
تاریخچه ترخون
قدمت ترخون در حدود 600 سال قبل از میلاد می باشد و بر اساس اسناد تاریخی موجود این گیاه در قرن دهم و طی حملات مغول ها به ایتالیا راه یافته است .پس از آن این گیاه توسط «سنت کاترین سینا» و پس از دیدارش با پاپ کلمنت ششم در سال 1376 میلادی به فرانسه آورده شد.
ارزش غذایی ترخون
این گیاه به علت وجود مقادیر فراوانی از مواد معدنی مانند زینک،آهن، کلسیم ،فسفر، منگنز ،پتاسیم، منیزیم و ویتامینهای A و C و ویتامین های گروه ب کمپلکس مانند فولات، نیاسین، ریبوفلاوین، پیریدوکسین و… .دارای ارزش غذایی بسیار بالایی می باشد .
خواص ترخون در طب سنتی
به دلیل وجود ترکیبات و عناصر تغذیه ای ارزشمند ذکر شده در این گیاه خواص ترخون در طب سنتی بی شمار بوده و اطبا طب سنتی مهم ترین دلایل استفاده از ترخون را موارد زیر برشمرده اند .این موارد عبارتند از :
1.تسکین درد دندان
اگر درد دندان موجب آزار شما شده است و در حال حاضر رفتن به کلینیک دندانپزشکی برایتان مقدور نمی باشد یا آن که باردار هستید و نمی توانید به دندانپزشکی بروید از این گیاه برای تسکین درد دندانتان استفاده کنید .شما می توانید با جویدن برگ های این گیاه یا نوشیدن چای ترخون به علت وجود ماده‌ی اوژنول در این گیاه درد دندانتان را تسکین دهید .
2.رفع بی خوابی های شبانه
نوشیدن دمنوش این گیاه در ایجاد حس آرامش و رفع بی خوابی های شبانه و سایر اختلالات خواب بسیار موثر است .بنابراین برای درمان بی خوابی و داشتن خوابی راحت در شب ها از این گیاه آرامبخش استفاده کنید .
3.افزایش اشتها
اگر به هر دلیلی اشتهایتان کاهش یافته است از مصرف این گیاه غافل نشوید .بر اساس پژوهش های انجام شده مصرف این گیاه در افزایش شیره های گوارشی درون معده موثر بوده و با تحریک معده سبب درمان کاهش اشتها می شود.
4.درمان اختلالات قاعدگی
برای درمان اختلالت قاعدگی متخصصان طب سنتی از این گیاه و خواص آن استفاده فراوانی می نمایند .این گیاه ارزشمند در حفظ سلامت دستگاه تولید مثل خانم ها و رفع اختلالات قاعدگی بسیار مفید می باشد.
5.بهبود عملکرد سیستم گوارش
این گیاه به عنوان یک گیاه ضد انگل می تواند در درمان انگل های روده موثر واقع شده و از این طریق بیماری های روده ای با منشاء انگلی را در مان نموده و سوء جذب مواد غذایی را کاهش دهد.
6.حفظ سلامت قلب و عروق
پتاسیم موجود در این گیاه از تجمع پلاکت ها جلوگیری نموده و با تنظیم فشار خون و کاهش التهاب عروق خونی سبب سلامت قلب و عروق و کاهش باقوه خطر حمله قلبی یا سکته مغزی می‌شود.
7.ضد سرطان
آنتی اکسیدان های فعال موجود در برگ های این گیاه در رفع اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد بر بدن اثر داشته و از این طریق از رشد سلول های سرطانی جلوگیری می کند .
8.درمان دیابت
یکی دیگر از خواص این گیاه شگفت انگیز به علت وجود ترکیبات پُلی فِنولیک (poly-phenolic) تنظیم قند خون در بیماران دیابتی به دلیل توزیع یک نواخت کالری در اعضای مختلف بدن می باشد.
9. درمان کم خونی
آهن موجود در این گیاه در تولید سلول های قرمز خونی که حاوی هموگلوبین هستند،نقش دارد .ویتامین ث موجود در این گیاه نیز به افزایش جذب آهن کمک کرده و از این طریق به درمان کم خونی کمک می نماید.
10.کاهش التهاب و رفع بیماری های التهابی
آنتی اکسیدان ها و اسید چرب امگا 3 موجود در این گیاه در کاهش التهاب بدن نقش داشته و با بهوبد گردش خون و کاهش سطح اسید اوریک در خون باعث درمان بیماری هایی مانند روماتیسم و نقرس می شود .همچنین وجود کلسیم و فسفر در ترخون در شکل گیری و تقویت استخوان ها ،رشد ماهیچه ها و افزایش حجم آن ها تاثیر ویژه ای دارد.
11.درمان جوش و تاول های دهان
خوردن و جویدن و دردهان نگهداشتن طرخون بسیار مفید است.برای درمان خونریزی لثه‌ها خوردن و جویدن و دردهان نگهداشتن طرخون درمان آن است.
سایر خواص ترخون
- رفع سکسکه
- درمان نفخ شکم
- درمان سوء هاضمه
- رفع یبوست
- رفع اختلالات ادراری
- تقویت قدرت بینایی
- بهبود عملکرد سیستم عصبی مرکزی
- درمان عفونت ها
- رفع بوی بد دهان
- مقوی معده
- تغییردهنده ذائقه
- تحریک کننده اشتها
- خوشبو کننده دهان
- تحلیل برنده بادها
- برطرف کننده اخلاط
- بازکننده گیرهای معده
کاربرد و نحوه‌ی استفاده از ترخون
از این سبزی معطر و همه کاره می توانید در تهیه غذاهایی مانند آش و سوپ ترخون، ترخون پلو، دلمه و کوفته استفاده کنید و یا از ترخون خشک به عنوان ادویه در تهیه غذاهای دریایی ، رفع بوی زهم مرغ و ماهی ، تهیه انواع شور و ترشیجات و تهیه انواع سس ها استفاده کنید .وجود ترخون در غذا سبب معطر شدن غذا می شود و استفاده از این گیاه به عنوان سبزی خوردن نیز بلامانع می باشد.
نحوه نگهداری از ترخون
پس از خرید و پاک کردن این گیاه برگ های آن را در یک حوله‌ی کاغذی مرطوب پیچیده و در داخل یخچال قرار بدهید. و یا برگ ها را داخل یک کیسه‌ی پلاستیکی یا یک شیشه‌ی پر از آب دردار قرار دهید تا از خشک شدن برگ ها جلوگیری نمایید .
روغن ترخون
روغن ترخون یکی از روغن های گیاهی بی نظیر است که بی رنگ یا سبز رنگ بوده و از برگ های سبز ترخون استخراج می شود .استفاده از آن در علم آروماتراپی متداول بوده و همچنین از آن به عنوان یک ماده خوشبو کننده استفاده می کنند .سایر خواص این ترکیب گیاهی شامل موارد زیر می باشد:
- ضد روماتیسم
- بهبود عملکرد گردش خون
- بهبود عملکرد سیستم‌های عصبی، گوارشی و غدد درون‌ریز
- تقویت سیستم ایمنی بدن
عوارض و مضرات ترخون
مهم ترین مضرات ترخون عبارت است از :
- در هنگام بارداری و شیردهی آن را مصرف نکنید.
- در صورت ابتلا به آلرژی های غذایی نسبت به گیاهان خانواده کاسنی از مصرف این گیاه خودداری کنید .
- افراط در خوردن طرخون باعث بر کم‌خونی و ضعف قوه باء می‌گردد.
- بعلاوه زیاد آن سنگین و دیرهضم است لذا بهتر است در صورت افراط در بدرقه آن مقداری عسل و کرفس میل شود.
- در نهایت باز هم قبل از مصرف این گیاه با پزشک خود مشورت کنید.