| کلیه ها یا همان عضو لوبیایی شکل و قهوه‌ای رنگ از اندام های حیاتی بدن هستند که به عنوان پالایشگاه بدن شناخته شده و وظیفه تصفیه خون از مواد زائد و دفع متابولیت‌های بدن را عهده دار می باشند.در صورت ایجاد نارسایی در عملکرد کلیه ها فرایند دیالیز جایگزین عملکرد صحیح کلیه ها خواهد شد .اما جزییات این که دیالیز کلیه چگونه می تواند جایگزین چنین فرایندی در بدن باشد را می توانید در ادامه سلامت وب امروز مطالعه فرمایید. |
دیالیز کلیه چیست؟
دیالیز کلیه نوعی روش درمانی است که از آن برای تصفیه خون در بیماران مبتلا به بیماری های مزمن کلیوی استفاده می شود.سابقه استفاده از دستگاه های دیالیز به سال 1940 میلادی باز می گردد و در واقع این روش می تواند برای انجام کارهای مربوط به کلیه و درمان بیماری های کلیوی مفید بوده و جایگزینی برای بسیاری از عملکردهای طبیعی کلیه‌ها به شمار آید.
نقش و عملکرد کلیه ها در بدن چیست؟
هر فرد به صورت نرمال دارای یک جفت کلیه می باشد که هر یک از آن ها در پهلوها و در محل اتصال دنده به ستون فقرات قرار گرفته اند .وظیفه اصلی کلیه ها در بدن تصفیه خون ،تنظیم الکترولیت ها از قبیل کلسیم و پتاسیم ، تولید گلبول های قرمز و خارج کردن مواد سمی غیر قابل استفاده به صورت ادرار از بدن می باشد.
اگر فردی مبتلا به بیماری دیابت کنترل نشده ،بیماری های التهابی سلول های تصفیه کننده خون یا گلومرونفریت،بیماری کیستیک ارثی کلیه، سنگ های کلیه بزرگ و انسدادی و یا فشار خون بالا باشد در صورت عدم درمان صحیح و به موقع به احتمال زیاد دچار نارسایی کلیه خواهد شد و کلیه ها توانایی های خود را برای انجام عملکرد های حیاتی نامبرده از دست خواهند داد.
در این حالت به علت جمع شدن مواد سمی در بدن فرد شاهد بروز علایمی مانند ضعف و بی حالی،بی اشتهایی ،بوی بد دهان ،تکرر ادرار و متورم شدن پلک و دست ها و پاها خواهد بود.
عوامل ایجاد کننده نارسایی کلیه
ابوعلی سینا عوامل ایجاد یا تشدید کننده این عارضه را زیادی اوره خون ،فشار خون،مصرف بیش از اندازه نمک ،کم تحرکی،افراط در مصرف مایعات ،خربزه،طالبی،گرمک،خرما،حبوبات،اسفناج،غلات،شربت سینه های شیمیایی،بادام،زیتون،انجیر،مرکبات (غیر از لیموترش)،مارچوبه،کشمش،کاکائو،میوه های کال و ترش،زیادی پتاسیم و سدیم خون عنوان نموده است.
چه افرادی نیاز به انجام دیالیز کلیه دارند؟
افراد مبتلا به بیماری های مزمن کلیوی در صورت از دست دادن تدریجی عملکرد کلیه ها و یا در صورت وجود سمی بودن ضایعات خون در تست های آزمایشگاهی با بررسی و اندازه گیری میزان اوره و کراتینین خون نیاز به انجام دیالیز کلیه خواهند داشت.
انواع دیالیز کلیه
انواع دیالیز کلیه عموما شامل دو مورد زیر می باشد:
- همودیالیز
- دیالیز صفاقی
همودیالیز چگونه انجام می شود؟
برای انجام همودیالیز یک عمل جراحی جزئی برای دسترسی مستقیم به جریان خون از یکی از طرق زیر می بایست انجام گیرد :
1.فیستول
پزشک فیستول شریانی وریدی شریان (سرخرگ) و ورید (سیاهرگ) در زیرپوست بازو به هم متصل کرده و پس از گذشت 6 هفته بیمار برای انجام همودیالیز آماده خواهد شد.
2.گرافت
گرافت شریانی وریدی یا گرافت A-V از طریق اتصال شریان (سرخرگ) و ورید (سیاهرگ) در زیر پوست با استفاده از یک لولهٔ پلاستیکی قابل انجام است. پس از دو هفته می‌توان همودیالیز را آغاز نمود.
3.کاتتر (کاتتر ورید مرکزی)
پزشک برای افرادی که نیاز به همودیالیز به صورت اورژانسی دارند از روش کاتتر استفاده می نماید .در این حالت یک لوله قابل انعطاف (کاتتر) وارد یک ورید در گردن، زیر استخوان ترقوه یا در کنار کشاله ران خواهد شد. اکنون اپراتور دستگاه دیالیز دو سوزن را وارد بازو و در قرار گیری کاتتر می نماید. پمپ دستگاه همودیالیز به آرامی خون را به بیرون کشیده و سپس وارد دستگاه دیگری به نام دیالیزی کرده تا نمک، ضایعات و مایعات اضافی خون تصفیه شود.اکنون خون تصفیه‌شده از طریق سوزن دیگر در بازو به بدن بازگردانده می‌شود.
دیالیز صفاقی (PD) چگونه انجام می شود؟
در دیالیز صفاقی یک مایع مخصوص وارد شکم می‌شود تا سبب جذب ضایعات از خونی که از عروق کوچک در حفره شکمی عبور می‌کند گردد. سپس مایع تخلیه شده و خون در داخل بدن پاک سازی می‌گردد.دیالیز صفاقی خود به سه نوع دیالیز صفاقی مداوم گردشی (CCPD) ، دیالیز صفاقی مداوم سرپایی (CAPD) و دیالیز صفاقی متناوب (IPD)تقسیم می گردد.
زمان شروع دیالیز کلیه
کراتینین چند نیاز به دیالیز دارد ؟زمانی که GFR<15 باشد بیمار نیاز به دیالیز خواهد داشت. زمان شروع دیالیز کلیه بسته به سن، وضعیت سلامت عمومی بدن بیمار،میزان عملکرد کلیه ها ،وزن بیمار و میزان تمایل به تعهد به برنامهٔ درمانی وی دارد. پزشک نفرولوژیست با توجه به عوامل یاد شده برای بهبود حال بیمار بهترین نوع دیالیز کلیه را انتخاب کرده و روند درمان را آغاز می نماید.مدت زمان دیالیز در بیمارستان سه بار در هفته و به مدت 3 تا 5 ساعت خواهد بود. در صورت انجام همودیالیز در خانه 6 بار در هفته و هر بار به مدت 2 تا 3 ساعت زمان لازم خواهد بود.
مزایای استفاده از دیالیز کلیه
مهم ترین مزایای استفاده از دیالیز کلیه در مبتلایان به بیماری های نارسایی کلیوی موارد زیر می باشد:
- دفع مواد زائد، نمک و مایعات اضافی از بدن و جلوگیری از تجمع آن ها در بدن
- حفظ سطح مواد شیمیایی مانند پتاسیم، سدیم و بیکربنات در بدن
- کمک به کنترل فشار خون
عوارض جانبی دیالیز کلیه
مهم ترین عوارض دیالیز کلیه را می توانید به شرح زیر مطالعه کنید:
- پایین آمدن فشارخون
- تهوع
- استفراغ
- خشکی یا خارش پوست بدن
- گرفتگی عضلانی
- احساس خستگی شدید
- سندروم پای بی قرار
آیا دیالیز کلیه ناراحت کننده است؟
آیا دیالیز کلیه درد دارد؟ دیالیز موجب درد نمی‌شود بنابراین اگر در طول درمان یا پس از درمان درد دارید به پزشک خود اطلاع دهید تا دچار عوارض جانبی ناشی از انجام دیالیز نشوید.
هزینهٔ دیالیز کلیه
هزینه دیالیز کلیه بسته به تعداد جلسات،میزان ساعت هر جلسه،وضعیت بیمه بیمار،نوع مرکز دیالیز فنوع دستگاه دیالیز و هرگونه مساله مالی دیگر متغیر می‌باشد.
آیا دیالیز، منجر به درمان بیماری کلیه می شود؟
اگر چه دیالیز کلیه می تواند تعدادی از وظایف کلیه سالم را انجام دهد اما نمی تواند بیماری مزمن کلیه را درمان نماید. بیمار باید تا آخر عمر دیالیز شود مگر این که از عمل پیوند کلیه استفاده نماید.
رژیم غذایی بیماران دیالیزی
بیماران دیالیزی بر حسب توصیه های ابوعلی سینا بهتر است در رژیم غذایی خود نیز تجدید نظر نموده و به توصیه های زیر توجه نمایند:
روزانه سه کیلوگرم آب لیموشیرین یا پیاز که در شیر جوشیده شده ،آب ترب+عسل(روزی 5 بار هر بار نصف استکان به فواصل روز )جوشانده تخم ترب به همراه عسل ،آب شلغم خام ،قرار دادن نیش زنبور عسل (بعد از دوازده دقیقه نیش خارج شود) به مدت حدود چهل روز در محل کلیه ها (در پشت کمر)،پیاده روی و استحمام( روزی دو بار)،رژیم 90 درصد میوه +100 درصد لبنیات فروزی چهار سیخ کباب قلوه و خوش گوشت (دو سیخ صبح و دو سیخ عصر)،یک لیوان شیر خنک +سه قطره آب لیموترش تازه (ناشتا)،دم کرده یگل گاو زبان (به جای چای)،تخمه کدوی خام ( بو نداده)روزی یک مشت ،گیاهان طبیعی دارای آنتی بیوتیک و پنی سیلین ،عرق«بولاغ اوتی(4 گرم)+گزنه(7 گرم)+مریم گلی(1گرم)+دانه شوید(4 گرم)+زنجبیل(1گرم)»- روزی سه لیوان سیب قرمز با پوست ،مرکبات،قهوه روزی یک فنجان را بهبودی بیماری خود و افزایش اثر بخشی دیالیز مصرف نمایند.