| در این روزهای پایانی سال و در آستانه فرا رسیدن بهار ایرانیان در تکاپوی چیدن سفره هفت سین هستند و برای تهیه ملزومات و هرچه زیباتر شدن سفره خود تلاش می کنند .یکی دیگر از اجزای این سفره نوروزی سرکه است که در مقاله سلامت وب امروز به معرفی این ماده ،خواص درمانی آن به همراه اثر سمبلیک آن در سفره نوروزی می پردازیم. |
سرکه چیست؟
سرکه Vinegar مایعی اسیدی است که از تخمیر اتانول (الکل اتیلیک) به دست آمده و در نتیجه محتوی اسید استیک یا (اسید اتانولیک) می باشد.از این ماده از زمان باستان در موارد بسیاری استفاده می شده است.انواع سرکه را از خرما ، مویز ، شکر ، عسل انجیر تر ، شیر و غیره و حتی از بعضی حبوبات و برنج تهیه می کنند.مقصود ما در این مقاله ابتدا معرفی سرکه انگور و سپس سایر انواع آن می باشد.
سرکه در سفره هفت سین نماد چیست؟
این ماده یکی دیگر از سین های نوروزی است که نماد صبوری ،تسلیم و رضا بوده و از آن در ادبیات و تمثیل ایرانی در توصیف اضطراب و اشک و گریه استفاده می کنند .با قرار دادان این ماده در سفره هفت سین در سال جدید میزان شکیبایی شما در برابر ناملایمات روزمره زندگی افزایش یافته و راضی به رضای مقدرات خداوند خواهید بود .
سرکه و اهمیت آن در خوراک و درمان بیماری ها
تخمیر یکی از مسائل حیاتی انسان امروزی است و هر نوع تخمیری هم به یک طریق انجام می یابد. پاستور دانشمند معروف در کشف تخمیرات مختلف خدمت بزرگی برای بشر انجام داده است.مثلا” همین سرکه معمولی علاوه برداشتن آنتی بیوتیک های طبیعی ثابت شده که پس از تخمیر دارای اسید آمینه های بیولوژیک می شوند در صورتی که در سرکه های مصنوعی این ماده مهم وجود ندارد.بهتر است بدانید سرکه های معمولی و طبیعی ناظم متابولیسم بدن می باشد چون ترشح بزاق را زیاد می کنند پس داخل کردن آنها در بعضی خوراکی ها کاملا” سود‌مند است.
ارزش غذایی سرکه
ارزش غذایی سرکه با توجه به ماده ای که از آن تهیه می شود متفاوت می باشد.این ماده اسیدی حاوی مقادیر پایینی از سدیم و پتاسیم بوده و یک لیوان از آن تنها 33 کیلوکالری انرژی تولید می نماید.طبع سرکه انگور سرد و خشک و مزه آن ترش می باشد.
الف.سرکه انگور
سرکه انگور مایعی مقوی تقریبا سرد و خشک و جمع کننده و زود اثر کننده و تاثیر دهنده قوه و اثر ادویه باعضاء قطع و برطرف کننده اخلاط غلیظ و موافق معده های ملتهب و بلغمی و سوزاننده بلغم و قطع و برطرف کننده صفرا و پاک کننده معده و طحال و هرگاه صبح ناشتا میل شود کشنده قوی کرم معده است خوردن سرکه گرم و عسل برطرف کننده تنگی نفس می باشد. سایر خواص این ماده اعجاب انگیز شامل موارد زیر می باشد:
1.کمک به اثر داروها:خوردن سرکه پس از بعضی داروها مثل داروی ضدکرم وسقط جنین و دفع انجماد خون و شیره معده بسیار خوب و اثر آنها را قوی تر و کامل تر می کند.
2.دفع و اخراج زالو در حلق: مکیدن و نوشیدن جرعه جرعه‌های کوچک از این مایع شفابخش بتدریج بسیار موثر و نافع است و برطرف کننده سرفه های کهنه رطوبتی و غرغره آن مانع نفوذ چرک و ناراحتی های گلو و در دهان نگهداشتن آن دفع کننده دندان درد و مزه مزه کردن مخلوط سرکه و نمک قطع کننده خون لثه‌ها و بن دندان بخصوص دندانی که تازه کشیده باشند می باشد.مزه مزه آن با زاج سفید جهت درمان سستی لثه و خونریزی آن ،همچنین مزه مزه آن مخلوط با نمک در این زمینه مفید می باشد.
3. مرهم خوبی برای زخم ها :ضماد این ماده جلوگیری کننده از توسعه زخم های مزمن ، بادسرخ، زخم هائی که کم کم گوشت را از بین می برد،جوش های خارش دار و هر نوع خارش پوستی ،جوش های زخم شده و بواسیر، و عقربک و گوشه کردن انگشت،ورم های ظاهری و باطنی،مانع ورم جراحات تازه،درد سرگرم ،گزیدن حشرات سمی ، دفع کننده زیان کلی سوختگی از آتش ، ضد عفونی کننده اطراف زخم که به قسمت های دیگر در صورت چرکی بودن سرایت نکند. هرگاه این ماده را به محلی که جراحت برداشته و در حال خونریزی است ضماد کنند قطع خونریزی خواهد کرد ضماد انجیری که در سرکه پخته باشند برطرف کننده سوزش زخم و خشک و خشونت آن می شود .
4.درمان نقرس : ضماد سرکه و گوگرد مفید است .
5.درمان آثار ضربه زیر چشم و خون مردگی : هرگاه سرکه و عسل را مخلوط کرده بمالند برطرف می شود.
6.درمان درد سرآفتاب زدگی : ضماد ترکیبی از روغن گل و سرکه بسیار مفید است .
7.درمان گلودرد (خناق ) و ورم پستان و بناگوش : ضماد ترکیبی از سرکه و آرد جو بسیار مفید است.
8.درمان غده‌ها و ورم‌های سرد : ضماد ترکیبی از سرکه و خاکستر مو مفید است (اگر از باد سرد باشد).
9.درمان درد سری که مربوط به صفرا و خون باشد : پارچه ای را در داخل مخلوط گلاب و سرکه خیس کرده بروی سر بیندازند ( در صورتیکه سر مو نداشته باشد) بسیار موثر است و در صورتی که سر مو دارد این مایع را به موی شخص پاشیده مالش دهند تا به پوست سر برسد.
10.درمان درد سر از بخار حمام : برای درمان این عارضه هم بدستور فوق عمل شود بر روی پیشانی هم اثر دارد.
11.عمل بزاق : از نظر علم بیوشیمی ترشح بزاق درخور مقدار زیادی مواد پروتئینی ( آلبومین) دارد که غذا را بهتر حل و هضم میکند بعلاوه اختلاط سرکه با بزاق دهان دفاع دندان ها را در مقابل فساد و کرم خوردگی زیاد می کند . (در صورتیکه تاکنون تصور می‌کردند چون سرکه ترش است برای دندان ها زیان آور است).
12.مبارزه و ایجاد مقاومت در مقابل سرطان : این ماده محرک بدن است و برای پاره ای از داروها مثل آتروپین ضد تریاق محسوب می شود. مدت ها پیش سرکه را عامل سرطان می دانستند ولی در حال حاضر تا اندازه ای آنرا عامل مبارزه با مواد تولید کننده سرطان (کانسروژن ) به حساب می آورند لذا تعدادی از دانشمندان متخصص استعمال سرکه را برای اشخاصی که مبتلا به سرطان هستند و یا استعداد ابتلاء به آن را دارند تجویز می کنند. و این مربوط به میزان اسیدیته ( PH ) آن می باشد. بهرحال سرکه یکی از ارکان مهم غذائی است و کنسرو نمودن و ترشی گرفتن خوراکی ها بوسیله آن معمول و کاملا مناسب است که علاوه بر جلوگیری از فساد آن ها یک چاشی و ترشی نافعی به آن ها می بخشد.
ب.سرکه شیر
مشتقات شیر تابع یک سلسله تخمیرات ایست که از انجام آن ها سرکه شیر بدست می آید و دارای اسید لاکتیک و اسید استیک و مواد حیاتی مثل فسفات ویتامین B1 می باشد. در یک لیتر شیر مقدار (280 میلی گرم ) از این مواد وجود دارد و مقدار ویتامین B2 آن (60 میلی گرم ) که در یک لیتر شیر هم در واقع همین مقدار از این مواد وجود دارد. این قسم سرکه که با تخمیر بیولوژیک (طبیعی و حیاتی) بوجود می آید دارای طعم و عطری مثل سایر سرکه های بیولوژیک است. این نوع سرکه ضد میکروب است و بخصوص برای بیمارانی که اختلال معده و روده دارند و قادر به استفاده از سرکه های ساده معمولی نیستند مجاز است چون ترشی آن ( PH ) بحالت طبیعی است و مثل سرکه‌های دیگر زیاد ترش نمی باشد و قوی نیست.
ج.سرکه سیب
سیب هم در صورت تخمیر تبدیل به سرکه می شود و چون قبلا” کاملا” برای اینکار له شده است خواص غذایی خود را به هیچ وجه از دست نمی دهد و فقط قند آن تبدیل به اسید یعنی سرکه می شود که در این سرکه مواد معدنی مثل پتاسیم ، کلر، سدیم، منیزیم، آهک ، گوگرد ، آهن ، فلوئور ، سیلیسیم و غیره وجود دارد.خواص درمانی این نوع سرکه نیز به شرح زیر می باشد:
1.اثر مفید پتاسیم موجود در سرکه سیب
کمبود یا عدم وجود پتاسیم در انسان و حیوان و نبات روند رشد را متوقف می سازد .اهمیت پتاسیم برای نسوج نرم همان طوری که اهمیت کلسیم برای استخوان ها لازم است ثابت و مسلم شده است پتاسیم از تصلب شرائین که خطرات زیادی برای انسان دارد تا اندازه ای جلوگیری می کند. به علاوه با خوردن سرکه سیب آدم می تواند به نحو بهتری با میکروب های مختلف مبارزه کند و به آنها غالب شود . برای اثبات این موضوع :
1- قدری سرکه سیب روی یک کرم خاکی بریزید ملاحظه خواهید کرد که تا چند لحظه کرم مزبور می میرد و تلف می شود با این توضیح ملاحظه خواهید کرد که چه اثری روی میکروب های روده می گذارد.
٢- دو خواهر روزی خواستند یک عدد ماهی که در خانه بود و به نظر آن ها کهنه و فاسدشده بود بخورند در ضمن قبلا پزشک خانواده آن ها توصیه کرده بود هرموقع غذا به نظر شما نسبتا” کهنه آمد آن را نخورید و هرگاه مجبور به خوردن شدید دو قاشق سرکه سیب را دریک لیوان آب مخلوط کرده با آن بخورید یکی از خواهران به این دستور عمل کرد وکا ملا “سالم ماند ولی دیگری که توجهی به این سفارش نکرده بود دچار عوارض معده و روده و اسهال گردید. به علاوه همان پزشکی که این دستور را داده توصیه میکند یک شیشه سرکه سیب مانند مسواک و خمیردندان که هرجا می روید با خود دارید همیشه با خود همراه داشته باشید که علاوه بر منافعی که روی دستگاه گوارش و غذا دارد شما را از دچار شدن به بسیاری از بیماری های میکروبی محفوظ می دارد.
2.درمان گرفتگی بینی : بخور سرکه به طوری که اگر بر آجر داغ یا سنگ داغ بریزید و بر بینی کشند بسیار مفید است. یا سنگ داغ کرده بداخل ظرف سرکه بیندازید و بخار آن را تنفس کنید.
3.درمان دیفتری و آنژین : غرغره سرکه نافع است .
4.درمان گلو درد و ورم گلو : یک وزن سرکه دو برابر آب و قدری شکر در ظرفی از سنگ یا بلور و چینی و مشابه این ها که دربست باشد ریخته (یاظرفی کا ملا “سفید) در آن را بسته و روزنه های آن را با خمیر آرد ماش محکم کنند و پس از به جوش آمدن سوراخ ریزه ای از کنار درب باز کنند و این بخار را به حلق و گلو دهند. هر سه ساعت یک بار آنرا تجدید کنند مفید است.
5.درمان حلقه کبودی دور چشم و خون مردگی زیر پوست : ضماد ترکیبی از سرکه انگور با عسل بسیار مفید است .
6.درمان عفونت و چرک و درد گوش : چکاندن سرکه در گوش چرک و کثافت آن را از بین می برد.
7.درمان سنگینی یا باد و صدا در گوش : ولی بهترین طریقه درمان ناراحتی های فوق تهیه بخور ذکر شده در بالا و رساندن آن بگوش مثلا ” بوسیله بخور از طریق لوله قوری حاوی مواد است .
8.درمان لق شدن دندان :خوردن پخته‌ای از شوید و سرکه و همچنین مالیدن آن ها بر دندان مفید است و همچنین درد دندان را برطرف می کند.
9.ایجاد و تولید قی و استفراغ : در موارد مسموم شدن یا سایر مواردی که لازم به قی کردن است سرکه گرم کرده بخورند.
10.درمان سم داروهای سمی یا بسته شدن (خون یا شیر در معده ) : خوردن مخلوطی از سرکه و نمک خوب است .
11.درمان مسمومیت ناشی از قارچ ها : ابتدا از داروهای ملین تنقیه کنند. و مرتبه دوم مخلوطی از سرکه و نمک حل شده در آن تنقیه کنند.
12.درمان زخم های چرکی پوستی : برای برای جلوگیری از افزایش زخم‌های چرکی و حتی سفلیس و لک‌های سیاه پوستی و صورت _ و جوشهای آبدار خارش دار ضماد سرکه مفید است.همچنین برای درمان کپه‌ارمنی یا (سالک زخمی که یکسال طول می کشد ) ضماد مخلوطی از سرکه و اسپرزه و بذر قلوه (شکم پاره) مرتبا” بمالند نافع است.
13.درمان گوش گلو (گلودرد ورم بغل گوش): سرکه را با اسفند کوبیده مخلوط کنند بمالند .
14.درمان بواسیر : بخور سرکه ای که سر سنگ داغ ریخته باشند بسیار مفید است .
15.درمان درد سرهای مزمن (از نزله) : سرکه را در داخل ظرف آهنی ریخته روی آتش بجوشانید و یا سنگی را در آتش سرخ کرده بداخل ظرف سرکه بیندازند و روی سر بیمار پتو با پوشش مشابهی بپوشند بخار حاصله از سرکه را به صورت بخور استشمام کند این بخور حتی ناراحتی های سینه مثل سرفه و سینه درد را هم برطرف می کند برای مبتلایان به بواسیر هم نافع است.
16.تسکین درد دندان و جراحات لثه و درد گوش : ضماد ترکیبی از مرزه و زیره پخته شده در سرکه مخلوط با بابونه بسیار مفید است و درد گوش را نیز این مایع با چکاندن آن در گوش بر طرف می کند . حتی صدای گوش و سنگینی آنرا برطرف می کند بوئیدن این مایع گیر وسد های گلو و دماغ را باز می کند .
17.درمان سرسام و هذیان‌گوئی : هرگاه ترکیبی از سرکه و گلاب و روغن بادام به بیمار دهند بسیار موثر و درمان کننده این عوارض است.
18.درمان بدبویی دهان مربوط به معده : هرگاه در حدود 75 گرم عنصل (که به پیاز دشتی یا پیاز موش معروف است ) را خشک کرده ورقه ورقه نمایند و در سرکه بجوشانند بطوری که کاملا” له شود سپس آن را بمدت یک هفته در مقابل آفتاب بگذارند بعد صاف کرده همه روزه صبح ناشتا بمقداره 5 گرم از آن را بنوشند بدی بوی دهان که مربوط به معده باشد برطرف خواهد شد. مقدار خوراک سرکه مجاز هر نفر در هر وعده حداکثر 35 گرم است.
موارد استفاده از سرکه
استعمال و استفاده از سرکه در رژیم های غذائی بسیار متداول و مفید می باشد.شما می توانید در رژیم های نامبرده از این ماده استفاده کرده و از خواص بی نظیر آن بهره مند شوید:
- در رژیم نمک: (زیان نمک و نخوردن آن) استعمال سرکه مناسب است چون نمک موجود در میوه های را تحریک و زیاد نموده و از راه عرق کردن بدن خارج می کند.
- در رژیم گوشت : همان خاصیت بالا را دارد فقط برای مبتلایان به بیماری کبد مناسب نیست .
- در رژیم چاقی : برای جلوگیری از چاقی و لاغرشدن بایستی مقدار زیادی سرکه مصرف کرد .
- در رژیم ضدبیماری قند _ عینا ” مثل روش بالاست.
- در رژیم رماتیسم : بایستی در این مورد سرکه را مخلوط با انگور فرنگی سبز Cassis و عسل کرده بخورند که با داشتن مواد معدنی بسیار نافع است .
زیان ها و مضرات سرکه
مضرات سرکه و زیان های آن به همراه ممنوعیت های آن به شرح زیر می باشد:
- مبتلایان به آلبومین اوری، تصلب شرائین ، اختلال معده ، اسهال، تورم روده،سنگ صفرا ،ورم کلیه و زنان باردار در مصرف این ماده می بایست اعتدال را رعایت کنند.
- این ماده مضر پیران و مزاج های خشک و سودائی و سرد و نقصان دهنده قوه باء ، ومضرکسانی که تازه مبتلا به سرفه بخصوص سرفه های خشک شده‌اند، مضر اعصاب اشخاص عصبانی ، مضر کسانی که (خانمهائی که) از لحاظ رحم ناراحتی هائی دارند،مضر اشخاص سرد مزاج و کسانی که مبتلا به انواع بادها یا نقاهت های مفاصل و غیره هستند می باشد.
- زیاد خوردن این ماده بطور مداوم باعث استقساء در اشخاص صاحب معده‌های ضعیف، ریه‌های ضعیف ، مضر نور چشم و باز هم در صورت مداومت زردی رخسار ،زخم روده و لاغری و خنثی کننده اثرات زیان بخش آن یا در واقع مصلح سرکه شیرینی ، روغن بادام ، ادویه جات ضعیف (نه زیاد تند) مثل دارچین و در اشخاص مبتلا به ضعف اعضاب عسل و ادویه تند، و در مورد اشخاص مبتلا به زخم روده خوراکی های لعابدار مثل لعاب به دانه یا کتیرا می باشد.