|
گیاه گزنه یکی از گیاهان بهاری بسیار پرخاصیت است که فواید دارویی بی‌شماری داشته و تاریخچه استفاده از آن برای درمان بیماری ها به صدها سال پیش بازمی‌گردد. این سبزی با دارا بودن انواع ویتامین‌ها و املاح معدنی خواص درمانی بی‌شماری دارد که در این نوشته به آن ها اشاره می‌کنیم. |
گیاه گزنه چیست؟
گیاه گزنه با نام انگلیسی Nettle و نام علمی: Urticadioica یکی از گیاهان دارویی بسیار مفید و پرخاصیت است که در طب سنتی از آن برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده نموده شده است و در واقع خاصیت درمانی و دارویی این گیاه کاملاً به اثبات رسیده است. طبع گزنه گرم و خشک بوده و مشخصات ظاهری آن به شرح زیر می‌باشد:
مشخصات گیاه شناسی گیاه گزنه
گیاه گزنه گیاهی علفی و چندساله است که ارتفاعی در حدود یک متر دارد. این گیاه جزو گیاهان رونده بوده و دارای ساقه ای چهار گوش و برگ هایی که پرزها و تارهای مخروطی سراسر آن را پوشانده است می‌باشد. تخم گزنه نرم، ریز و تیره رنگ و شکلی مشابه با تخم کتان دارد.گل های این گیاه به رنگ سبز بوده و پرورش این گیاه از طریق کاشت دانه صورت می پذیرد . دامنه انتشار این گیاه در نواحی مرطوب غالب نقاط ایران ، مخصوصاَ مناطق شمال کشور مانند استان گیلان و مازندران می باشد .قسمت دارویی گزنه شامل برگ‌های تازه، ریشه و دانه این گیاه می‌باشد.نام های دیگر گزنه شامل گیاه (نبات الاباز) قریض، یا انجیره بوده و مردم گیلان به گزنه هورتیکد می گویند.
علت نام گذاری این گیاه به نام گزنه چه می‌باشد؟
با توجه به اینکه ساقۀ این گیاه سراسر پوشیده از پرزها و تارهای مخروطی شکل می‌باشد درنتیجه پس از لمس ساقه این گیاه بلافاصله ساقه به دست چسبیده و پوست را می‌گزد و باعث خارش و سوزش پوست می‌گردد.ازاین رو این گیاه را گزنه نام گذاری نموده‌اند. بنابراین هنگام چیدن گزنه برای در امان ماندن از سوزش گزنه می‌بایست دستکش به دست داشته باشید تا از گزیدن این گیاه در امان و محفوظ بمانید.
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه گزنه
این گیاه دارای سطح بالایی از ویتامین ث و املاح معدنی همچون پتاسیم، کلسیم و آهن می‌باشد. سایر ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه شامل تانن، لسیتین، اسید فرمیک، نوعی گلوکوزید به نام اورتی سین می‌باشد.
خواص درمانی گیاه گزنه
گزنه درار افزا و تصفیه کننده خون است . جوشانده گزنه داروی ممتازی جهت درمان بیماری های پوستی و شاش بند و بیماری رماتیسم است. مقدار املاحی که در گزنه موجود است قابل توجه است و به همین علت است که در موارد دچار شدن به کم خونی و یا ضعف و نارسائی هاضمه بهترین دارو و درمان طبیعی است گزنه را در موارد درمان ترشحات سفید خانم ها و شدت و افزایش قاعدگی و همچنین جهت درمان پوسته سر نیز می‌توان بکار برد.سایر خواص گیاه گزنه در طب سنتی عبارت است از :
1.درمان کم خونی
برای بهره مندی از خواص گزنه برای کم خونی 20 تا 30 گرم از برگ و شاخه های قبلاً خشک کرده گزنه را در نیم لیتر آب سرد بریزید و به مدت 3 تا 5 دقیقه بجوشانید سپس به مدت 15 دقیقه کنار بگذارید تا خوب دم بکشد بعد آن را صاف کنید و هرروز 3 تا 4 بار هر بار یک فنجان از آن بنوشید.
2.درمان جرب و گال
از جوشانده گزنه که به طریق بالا تهیه شد بعنوان ضماد استفاده کنید و آن را با پنبه بر روی محل گال بمالید نتیجه در درمان بیماری جرب بسیار مطلوب خواهد بود.
3.درمان دیابت ( بیماری قند )
کسانی که دچار این بیماری هستند بایستی همه روزه 3 بار هر بار یک فنجان از جوشانده گزنه بنوشند پس از چندی بهبودی مخصوص و محسوسی در خود احساس خواهند کرد. طرز تهیه این جوشانده در مورد کم خونی ذکر شده است.
4.درمان اسهال
برای درمان اسهال نیز بایستی از جوشانده شرح داده شده در مورد کم‌خونی و بهمان مقدار 4 فنجان در روز استفاده کرد.
5. درمان شوره و بیماری‌های پوست سر
کسانی که موی سر آن ها می ریزد یا دچار شوره سر هستند بایستی برای استفاده از خواص گزنه برای موها مقدار 60 گرم برگ های تازه یا خشک گزنه را با 60 گرم برگ تازه یا خشک گلپر در شیشه در گشادی بریزید و روی آن یک لیتر الکل نود درجه اضافه کنید و در آن را محکم ببندید و در آفتاب بگذارید تا مدت 15 روز بماند بعد آن را صاف کنید و در شیشه دیگری بریزید حال دارو آماده است، سه قاشق سوپخوری از این تنتور را با حجم آن با آب مخلوط کنید و روزانه دو بار صبح و شب سر خود را با آن ماساژ دهید بعد از مدت کمی ملاحظه خواهید کرد که شوره سر شما بکلی رفع شده و در ضمن موهای شماهم تقویت گردیده است .
6.درمان شدت رگل و قاعدگی زیاده از حد
خواص گزنه برای رحم بیشتر در زمان قاعدگی است . خانم ها و دختر خانم هایی که دچار این عارضه هستند اگر مدتی جوشانده گزنه بنوشند از این عارضه مزاحم خلاص خواهند شد. طرزتهیه و مصرف آن در قسمت کم‌خونی شرح داده شده این جوشانده خونریزی اضافی قاعدگی را متوقف و آنرا بشکل عادی در خواهد آورد.
7.درمان رماتیسم
مصرف جوشانده گزنه رماتیسم را تسکین و درمان میکند ( شرح در قسمت کم‌خونی ).
8.خون دماغ یا خونریزی بینی
کسانی هم که دچار این عارضه می شوند بایستی جوشانده گزنه بنوشند (شرح در قسمت کم‌خونی ).طریقه دوم – آغشته کردن یک قطعه پنبه به شیره گزنه تازه و گذاشتن آن در سوراخ بینی است این درمان فوراً خونریزی بینی را بند می‌آورد.
9. سایر خواص
دامداران با تجربه علف گزنه را به گاوهای شیرده می‌دهند تا شیر آن ها زیاد شود چرا که علف گزنه بهترین علوفه سالم و مفید برای چهار پایان بخصوص گاومیش است. کسانی که مرغداری می‌کنند و به رموز مرغداری کاملاً آشنا هستند گزنه را در زمانی که کاملاً تازه روئیده می‌چینند و ریزه ریزه کرده با خمیر غذائی مخلوط می‌کنند و به جوجه های مرغابی و غاز و بوقلمون می‌دهند خیلی زود به رشد آن ها کمک می کند و آن ها را چاق می سازد .این مرغداران تخم گزنه را به مرغ های تخم کن می‌دهند تا آن ها را تقویت کند و تخم بیشتری بگذارند. در زمان جنگ 1939 گزنه را بعنوان مواد غذائی مصرف می کردند و خانم های خانه دار از آن مثل اسفناج استفاده می کردند و می خوردند.
از قسمتی از ساقه گزنه یک نوع ماده نساجی تهیه و از آن پارچه هائی می سازند که بسیار معروف است شما که تاکنون از نیش گزنه می ترسیدید و از آن احتراز می کردید باید بدانید که بعضی اطباء قدیم مدت زمانی دسته ای از ساقه و برگ‌های گزنه را مثل شلاق به بدن بعضی بیماران می کوبیدند تا بیماری‌های مختلف را از بدن آن ها فرار دهند و شفا یابند.
طرز استفاده از گیاه گزنه
شما می‌توانید برای بهره مندی از خواص و مزایای این گیاه ارزشمند از آن به صورت دم کرده، جوشانده، تنطور و …. استفاده نمایید. همچنین می‌توانید ساقه و برگ های این گیاه را خشک کرده و در تهیه انواع سوپ‌ها و آش‌ها از آن ها استفاده نمایید.
مضرات گیاه گزنه
زیاده روی در مصرف گزنه می‌تواند سبب بروز مضرات گزنه گردد و سبب عملکرد نادرست روده‌ها و کلیه‌ها گردد. میزان مجاز مصرف گزنه در طی روز 10 گرم بوده و استفاده از آن توسط زنان باردار و شیرده و کودکان ممنوع می‌باشد. برای جلوگیری از بروز عوارض ناخواسته گیاه گزنه از مصلح گزنه که همانا صمغ عربی و کتیرا می‌باشد استفاده نمائید.