| زرشک یکی از میوه های ترش مزه ای است که علاوه بر مصارف فراوان آن در آشپزی حاوی خواص دارویی بی شماری است که سلامت وب در مقاله امروز به آن ها پرداخته است .اگر علاقمندید تا در مورد این میوه های کوچک اما قدرتمند بیشتر بدانید سلامت وب امروز را دنبال بفرمایید. |
زرشک چیست؟
زرشک با نام علمی : Berberis vulgaris و نام انگلیسی Barberry یکی از میوه های ترش مزه است که به دلیل داشتن مواد مغذی و خواص بی شمار به یاقوت سرخ شهرت دارد .اگرچه همه ما بیشتر زرشک را به علت استفاده از آن برای تهیه یک زرشک پلو مرغ مجلسی می شناسیم اما بهتر است بدانید علاوه بر این می توانید از مصارف درمانی زرشک استفاده کرده و بسیاری از مشکلات و بیماری ها را با این دانه کوچک درمان نمایید .
تاریخچه زرشک
بنظر می رسد که مردم از زمان های قدیم زرشک را می شناخته و پی به خواص آن برده‌اند. در تاریخ ذکر شده که حکیم زکریای رازی زرشک را خیلی مفید تشخیص داده و به هارون‌الرشید خلیفه عباسی توصیه می کرد که برای دفع تب و عطش و التهاب آب زرشک بنوشد . شلیمر هلندی که قریب صد سال پیش از اروپا به ایران آمده و طبیب دارالفنون و رئیس بهداری تهران بوده و قبر او فعلا در قبرستان ارامنه اکبر‌آباد آبادان می باشد در کتاب و یادداشت های خود که بزبان فرانسه نوشته راجع به کیفیت مصرف زرشک در ایران در آن زمان چنین می نویسد. در ایران بعلت وجود آب و هوای خشک و گرم که طبیعتا باعث التهاب و عطش شدید می شود آب زرشک را بعنوان تخفیف و برطرف کننده عطش شدید می نوشند و این نوشیدنی با این آب و هوا کاملا تطبیق می کند و بعلاوه از آن زرشک‌پلو و مربا هم تهیه می کنند که بسیار خوشمزه است . و اما از نظر مصارف داروئی نیز دانه‌های زرشک را گاهی به تنهائی و گاه همراه با دمکرده والریان (سنبل‌طیب) بهمراه عسلی که با آن، آن را شیرین کرده‌اند مصرف کرده و درمان اغلب بیماریها مثل خونریزی بواسیر و یا خونریزی های ناراحت‌کننده در خانمها با آن درمان می شود. دمکرده سرد زرشک را با دمکرده گیاه افسنتین مخلوط کرده و آنرا بعنوان یک داروی مقوی هاضمه مصرف می کنند و گاهی کمی زعفران هم بآن میافزایند این شربت جهت رفع التهاب کبد بطور ضماد خارجی بکار می برند. گاه هم از رنگ آن برای رنگ کردن پارچه‌های پنبه‌ای و ابریشمی استفاده می کنند .
گیاه شناسی زرشک
ترکیبات تغذیه ای زرشک
خواص درمانی زرشک
1.درمان عفونت ها
2.بهبود عملکرد دستگاه گوارش
3.درمان دیابت
خواص درمانی این گیاه در کنترل قند خون و درمان سریع بیماری دیابت مورد تایید تمامی پزشکان بوده و کاملا به اثبات رسیده است .ترکیبات موثره موجود در این ماده گیاهی قادر است اختلالات مربوط به سوخت و ساز چربی ها و گلوکز را درمان کرده و میزان حساسیت به انسولین را در افراد بهبود بخشد .
4.محافظت از قلب و عروق
یکی دیگر از خواص ارزشمند این گیاه کمک به کنترل فشار خون بالا، کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون ،درمان بیماری سرخرگ کرونری، آریتمی قلب و بیماری ماهیچه‌ی قلب می باشد .با مصرف زرشک می توانید از سلامت قلب خود محافظت نموده و عمرتان را افزایش دهید.
5.لاغری و کاهش وزن
خواص آب زرشک برای لاغری چیست؟اگر قصد کاهش وزن دارید از خواص آب زرشک برای لاغری غافل نشوید .این ماده ارزشمند گیاهی با برطرف نمودن اختلالات مربوط به سوخت و ساز و درمان بیماری های مرتبط با اضافه وزن و چاقی در سوزاندن چربی های تجمع یافته در بدن و رفع چاقی شکمی اثر بسزایی دارد .
6.سم زدایی بدن
کبد و کلیه ها از ارگان های حیاتی بدن هستند که وظیفه پاکسازی بدن از سموم و مواد زائد را عهده دار هستند .این ماده با پاک سازی کبد و کیسه صفرا ،سبب تسهیل فرایندهای گوارشی و دفع مواد زاید و سموم بدن از طریق بهبود عملکرد کبد می شود .شما می توانید با مصرف این ماده گیاهی سلامت کبد و کیسه صفرای خود را تامین نمایید.همچنین برای جلوگیری از بیماری کبد چرب و کنترل علایم آن روی این گیاه و اثرات شگفت انگیز و جادویی آن حساب ویژه ای باز کنید.
7.درمان آنژین
زرشک را در هاون بکوبید ده گرم از آن را در یک دسی لیتر آب بخیسانید سپس ظرف را روی آتش بگذارید تا بجوش آید پس از یک دقیقه جوشیدن آن را بردارید پس از خنک شدن هر موقع مبتلا به گلودرد و آنژین شدید ضمن چند بار غرغره در روز همه روزه 3 تا 4 فنجان از آن بنوشید این نوع درمان برای هر نوع گلو‌دردی مفید است. 2-500 گرم زرشک تازه را در 2 دسی‌لیتر آب سرد بریزید تا 2 ساعت بخیسد پس از خیس شده آنرا فشار دهید و آب آنرا بگیرید 600 گرم شکر به آن بیفزائید حال این ظرف را روی آتش بجوشانید تا حدی که پس از جوشیدن وزن کلی این شربت به یک لیتر برسد این شربت را برای هر مدت می توانید در بطری حفظ و هر موقع خواستید به مقدار هرمرتبه 50 گرم و بعدا یکروز 150 گرم آنرا در آب ریخته رقیق کنید و بنوشید .
8.درمان آسم
زرشک خشک را در هاون بکوبید ده گرم آن را طبق تجویز فوق بصورت شربت درآورده میل کنید.
9.درمان ضعف قلب
نوشیدن روزانه 3 تا 4 فنجان زرشک تهیه شده بصورت شربت فوق برای ضعف و نارسائی‌‌های قلبی هم مفید است. شربت نوع دوم هم بنا به تجویز فوق برای هر نوع ضعف و ناراحتی مشابه مفید است.
10.درمان اختلالات خون
نوشیدن دمکرده زرشک طبق تجویز فوق برای اختلال و بی‌نظمی وضع خون هم مفید است.
11.درمان اسهال مزمن
15 تا 30 گرم برگ خشک درختچه زرشک را در نیم‌لیتر آب‌سرد بریزید و ظرف آنرا روی آتش بگذارید تا بمدت یک دقیقه بجوشد بعد آن را صاف کنید و با عسل شیرین سازید و همه روزه 3 مرحله هر مرحله یک فنجان در فاصله غذاها میل کنید.
12.درمان ناراحتی های کبدی
20 تا 25 گرم پوست خشک ریشه های درختچه زرشک را در نیم لیتر آب سرد بخیسانید ده تا پانزده دقیقه که گذشت و خیس شد ظرف را روی آتش بگذارید تا کاملا بجوشد سپس آن را صاف کنید و شیرین سازید پس از هر وعده غذا یک فنجان از آن را بتوشید. کسانی که ناراحتی های کبدی دارند این جوشانده برای آنها داروی موثری است حتی این جوشانده ریشه درخت زرشک برای معالجه یرقان و سنگ کیسه صفرا موثر است زیرا این جوشانده برای کبد کمک موثریست وضع کار کبد را مرتب و صفرا و ناراحتی‌ها را برطرف می کند چون پوست ریشه زرشک دارای مواد مفیدی می باشد.
13.درمان اختلالات یائسگی
خانم هائی که وارد دوره یائسگی می شوند دچار اختلالات و ناراحتی هائی می شوند که هر گاه در این مواقع جوشانده زرشک خشک را به ترتیبی که قبلا شرح دادیم مصرف کنند این اختلالات برطرف و حتی آنهائی که نزدیک به یائسگی می شوند نیز دچار بعضی نامنظمی‌هائی در جریان دفع خون قاعدگی می شوند که با نوشیدن این شربت دفع آنها منظم خواهد شد .
14.درمان سنگ و شن کلیه
درمان این ناراحتی‌ها نیز بترتیبی که در مورد کبد ذکر شد عمل و شربت آن مصرف شود که این تاراحتی‌ها برطرف خواهد شد .
موارد استفاده از زرشک
رایج ترین شکل استفاده از این گیاه به صورت خشک شده برای تهیه زرشک پلو،مربا،شربت و ژله و یا افزودن به ترکیبات غذایی ذیگر مانند دلمه می باشد .اما آب زرشک ،کپسول،عصاره، تنتور و پماد موضعی زرشک از رایج ترین موارد استفاده از این ماده گیاهی می باشند .شما می توانید از این گیاه به صورت تازه و خشک شده استفاده کنید و بسیاری از مشکلات و بیماری ها را درمان نمایید .
خواص چای و دمنوش زرشک
برای تهیه دمنوش زرشک ،زرشک را به خوبی بشویید و آن را در آب جوش ریخته و پس از جوشاندن زرشک اجازه دهید تا دم بکشد سپس با افزودن کمی عسل آن را نوش جان فرمایید و با مصرف این دم نوش گیاهی شگفت انگیز بدنتان را سم زدایی کرده و از ایجاد سنگ صفرا ،حالت تهوع، استفراغ، سو هاضمه و سنگ کلیه جلوگیری نمایید.
مصلح زرشک
منظور کلی از زرشک دانه‌های آن است که سرد و خشک و جمع‌کننده و مقوی معده و کبد و قلب و صفرا کش قوی بوده و برطرف کننده و فرونشاننده عطش و التهاب گرمای بدن مفید و نافع فشار‌خون مخلوط با ادویه گرم خوشبو و مثل سنبل‌الطیب پاک کننده کبد وسایر احشاء و درمان کننده ناراحتی‌ها و عوارض حاصله از استسقاء مصرف آن جهت اشخاص سرد‌مزاج ورطوبتی بایستی همراه با ادویه‌گرم مثل زنجبیل و دارچین باشد .
خواص درمانی آب زرشک
آب زرشک درمان کننده حالت قی و استفراغ،تب بری قوی، دوست کبد و درمان کننده سموم کشنده می باشد.بدین منظور(هر نوع) یک سهم آب زرشک و یک سهم آب و نیم سهم آب‌لیمو را با شکر مخلوط کرده بنوشید بسیار نافع است.برای درمان گرفتگی قلب و ضعف‌اشتها نوشیدن شربت شکر و آب زرشک و آب و آب‌لیمو بشرح بالا بسیار مفید است .البته بهتر است بدانید که مصرف عصاره زرشک در عمل همان خواص را بمراتب قوی تر دارد. مقدار مصرف آب زرشک برای هر نفر معمولی در هر وعده 100 گرم و از تفاله و دانه آن تا 15 گرم خواهد بود .آب زرشکی که در منزل تهیه می شود دارای طعم گس می باشد .آب زرشک را چه موقع بخوریم؟ هرگاه پس از تهیه چند روزی آنرا در داخل بطری یا شیشه سفید ریخته در مقابل نور آفتاب قرار دهند طعم گس آن از بین می رود و فوق‌العاده خوش‌طعم و گوارا می شود. اگر آب زرشک را بطور نجوشیده تهیه کنند ویتامین ث آن نیز از بین نمی رود و ماندگاری آب زرشک بیشتر شده و مفیدتر خواهد بود .
عوارض جانبی احتمالی و مضرات زرشک
در صورت زیاده روی در مصرف این گیاه مضرات زرشک نمایان شده و شما درگیر عوارض جانبی ناشی از آن خواهید شد .مهم ترین عوارض ناشی از زیاده روی در مصرف این گیاه عبارت است از :
- خون دماغ
- استفراغ
- اسهال
- کاهش شدید فشار خون
- مصرف آن در کودکان و نوزادان سبب اختلالات کبدی و بروز زردی خواهد شد .
- زنان شیرده نیز برای جلوگیری از بروز عوارض یاد شده در نوزادانشان بهتر است از این ماده استفاده نکنند.
- در صورت مصرف دارویی خاص از زیاده روی در مصرف این ماده بپرهیزید.
- زرشک بعلت سردی نفخ‌آور خنثی‌کننده این اثر آن قرنفل و یبوست‌آور و خنثی‌کننده این اثر نیز شکر و شیرینی می باشد.