|
اسیدفولیک یکی از ویتامین‌های گروه ب است که بیشتر ما آن را به عنوان ماده‌ای موثر برای پیشگیری از بروز نقایص جنینی در بارداری می‌شناسیم اما بهتر است بدانید اگرچه مصرف مکمل‌های حاوی این ویتامین در بارداری امری ضروری است، اما این ویتامین مزایای فراوان دیگری نیز برای سلامتی دارد که در نوشتار امروز سلامت وب به شرح بیشتر آن می‌پردازیم. |
اسیدفولیک چیست؟
اسیدفولیک (Folic Acid) یا فولات(Folate) یکی از ویتامین‌های محلول در آب متعلق به گروهB می‌باشد که نقش مهم و موثری در تشکیل سلول‌های خونی و بهبود فرایند خون رسانی در بدن داشته و می‌تواند از ابتلا و پیشرفت بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری نماید. این ویتامین که ویتامینB9 نیز نامیده می‌شود برای تنظیم اعمال حیاتی بدن بسیار مهم بوده و وجود آن در سنتز و ترمیم DNA بسیار ضروری است.
منابع تامین اسیدفولیک
با توجه به این که اسیدفولیک فرم مصنوعی ویتامینB9 می‌باشد لذا مصرف مکمل‌های حاوی این ویتامین و برخی مواد غذایی می‌تواند در تامین اسیدفولیک مورد نیاز بدن مفید باشد. مهم ترین منابع اسیدفولیک شامل میوه‌هایی هم‌چون موز، طالبی، پرتقال، گریپ‌فروت و سبزیجاتی هم‌چون اسفناج، کلم بروکلی، کدوتنبل، مارچوبه، کاهو وحبوبات و … می‌باشد. با توجه به اهمیت فوق‌العاده بالای این ماده در فعالیت‌های سلولی از سال 1998 میلادی فولیک اسید به برخی مواد غذایی افزوده شد و بر طبق اقدامات قانونی از آن پس نان‌ها، کیک‌ها، ماکارونی، غلات صبحانه و برخی نوشیدنی‌ها با اسیدفولیک غنی شده و تولید می‌گردند.
میزان مورد نیاز روزانه اسیدفولیک
میزان مجاز مصرف اسیدفولیک برحسب سنین مختلف متفاوت بوده و به شرح جدول زیر می‌باشد:
|
سن |
مقدار توصیه شده DEF |
|
تا 6 ماهگی |
65 میکروگرم |
|
7-12 ماهگی |
80 میکروگرم |
|
1-3سال |
150 میکروگرم |
|
4-8 سال |
200 میکروگرم |
|
9-13سال |
300 میکروگرم |
|
14-18سال و بالاتر |
400 میکر وگرم |
|
زنان باردار و شیرده |
500 تا 400 میکر وگرم |
عملکرد اسیدفولیک در بدن
مهم ترین وظایف اسیدفولیک در بدن تولید پروتئین و اسیدنوکلئیک می‌باشد. اسیدنوکلئیک در هسته سلولی قرار داشته و در انتقال صفات ارثی نقش موثری دارد. بنابراین بخش‌هایی از بدن که دارای رشد و تقسیم سلولی بالاتری می‌باشند، هم‌چون گلبول‌های قرمز و سفید، سلول‌های دستگاه گوارش و ادراری به میزان بیشتری از این ویتامین نیازمند می‌باشند.در واقع این ماده در بدن به اسیدتتراهیدروفولیک تبدیل شده و در تولید و سنتز اسیدهای آمینه‌ای از قبیل گلایسین، میتونین و هیستیدین نیزنقش بارزی دارد.
علائم کمبود اسیدفولیک در بدن
مهم ترین علائم کمبود اسیدفولیک در بدن شامل موارد زیر می‌باشد:
1- کم‌خونی
2- سردرد و سرگیجه
3- تپش قلب
4- خستگی
5- ایجاد زخم در دهان و برروی زبان
6- تغییر رنگ پوست، مو و ناخن
7- بروز اسهال و سایر اختلالات گوارشی
8- افسردگی
چگونه می‌توان کمبود این ماده را در بدن تشخیص داد؟
با اندازه گیری میزان ذخایر فولات در گلبول قرمز از طریق انجام یک آزمایش ساده خون به نام CBC یا تست شمارش سلول‌های خونی به راحتی میزان و یا کمبود اسیدفولیک در بدن قابل اندازه‌گیری می‌باشد.
مزایای مصرف اسیدفولیک
مهم‌ترین مزایای مصرف اسیدفولیک شامل موارد زیر می‌باشد:
1- پیشگیری از نقایص جنینی
دوران بارداری یکی از برهه‌های حساس و مهم زندگی زنان است چرا که جنینی در شکم آن‌ها در حال رشد و پرورش می‌باشد.پس از تشکیل قلب، نخاع به عنوان یکی از قسمت‌های اصلی بدن در جنین شروع به شکل‌گیری می‌نماید. بنابراین پایین بودن سطح اسیدفولیک در بدن مادر می‌تواند منجر به نقایص سیستم عصبی و نخاعی و عدم تشکیل صحیح لوله‌های عصبی در جنین گردد.به همین دلیل مصرف مکمل اسیدفولیک قبل از اقدام به بارداری و در حین بارداری برای رشد و سلامت جنین امری مهم و ضروری بوده و می‌تواند از بروز بیماری به نام اسپینا بیفیدا، شکاف کام، اختلالات قلبی در جنین و زایمان زودرس جلوگیری نماید.
2- پیشگیری از سرطان
مصرف مناسب این ماده و کافی بودن سطح آن در خون می‌تواند در پیشگیری از بروز برخی سرطان‌ها هم‌چون سرطان سینه، سرطان ریه، سرطان روده و سرطان پانکراس مفید و موثر باشد. پایین بودن سطح این ماده در بدن ارتباط مستقیمی با رشد غیرطبیعی سلول‌ها و در نتیجه بروز سرطان دارد.البته لازم به ذکر است بدانید زیاده روی در مصرف مکمل‌های حاوی این ماده در افراد مبتلا به سرطان باعث رشد و تکثیر تومور می‌گردد. لذا با مصرف مواد غذایی حاوی فولات در میزان مجاز خطر بروز سرطان را می‌توان تا حدود بسیار زیادی کاهش داد.
3- افسردگی
براساس تحقیقات انجام شده خطر ابتلا به افسردگی در اثر کمبود فولات در بدن بسیار بالاست. بنابراین چنان‌چه می‌خواهید افسردگی را از خود دور کرده و سلامت روح و روانتان را تضمین نمایید حتماً مواد غذایی حاوی فولات را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
4- روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یا(RA) یکی از بیماری‌های التهابی است که سبب خشکی مفاصل درگیر و دردناک شدن آن‌ها می‌گردد. روماتولوژیست‌ها عموماً برای درمان این بیماری و کنترل علائم آن از داروهایی نظیر سولفاسالازین، متوتروکسات و کورتون‌ها استفاده می‌نمایند. مصرف متوتوروکسات سبب کاهش سطح اسیدفولیک در خون می‌گردد، لذا پزشک هم‌زمان با تجویز این دارو مکمل‌های اسیدفولیک را نیز جهت مصرف تجویز می‌نماید تا بدین ترتیب از بروز عوارض این دارو برروی دستگاه گوارش تا حدود بسیار زیادی جلوگیری نماید.
5- بهبود وضعیت پوست و مو
مصرف فولات برای زیبایی و سلامتی پوست و موی شما بسیار مهم و مفید می‌باشد. اگر می‌خواهید موهایی پرپشت و پوستی شاداب و شفاف داشته باشید، مصرف منابع فولات را فراموش نکنید.
6-سلامت جنسی مردان
مصرف اسید فولیک برای مردان می تواند مقید بوده و در تقویت اسپرم و افزایش کیفیت آن تاثیر بسزایی داشته باشد .مصرف ویتامین ث به همراه قرص اسید فولیک قبل از اقدام به بارداری می تواند تعداد اسپرم ها را افزایش داده و در پسر شدن جنین لقاح یافته تاثیر داشته باشد .
نحوه مصرف مکمل‌های اسیدفولیک
بهترین زمان مصرف مکمل اسیدفولیک پس از غذا می‌باشد. روزانه یک عدد قرص اسیدفولیک را برحسب دستور پزشک با یک لیوان آب کامل میل کرده و هرگز مکمل را بیش از مقدار توصیه شده مصرف نفرمایید.
عوارض جانبی اسیدفولیک
زیاده‌روی در مصرف مکمل‌های حاوی اسیدفولیک و یا آلرژی به آن سبب بروز عوارض جانبی اسیدفولیک در بدن می‌گردد. این عوارض عبارتند از:
1- کهیر و راش‌های پوستی
2- اختلالات تنفسی
3- گرگفتگی
4- حالت تهوع
5- احساس طعم تلخ و ناخوشایند در دهان
6- نفخ شکم
موارد منع مصرف اسیدفولیک
در صورت ابتلا به بیماری‌هایی از قبیل صرع، لوپوس، دیابت نوع 2، سلیاک و التهاب روده و هم‌چنین مصرف داروهایی هم‌چون روفینامید، داروهای شیمی‌درمانی و ضدتشنج حتماً در مورد مصرف این مکمل با پزشک خود مشورت نموده و از مصرف خودسرانه اسیدفولیک جداً خودداری نمایید.