| یکی از ادویه های سفره نوروزی ماده ای گیاهی به نام سماق است که ناخودآگاه با شنیدن اسم آن همگی یاد کباب می افتیم.دانه و پودر این گیاه دارای خواص درمانی بی شماری بوده و علاوه بر استفاده در مصارف آشپزی در طب سنتی نیز کاربرد درمانی گسترده ای دارد.در سلامت وب امروز قصد داریم تا شما عزیزان را با این ماده گیاهی و خواص شگفت انگیز آن آشنا نماییم . |
سماق چیست؟
سماق با نام علمی Rhus coriaria و نام عمومی Sumac میوه ای خوشه ای و به رنگ قرمز و قهوه ای است که خشک و کوبیده آن به عنوان ادویه مورد استفاده قرار می گیرد .این ماده همچنین یکی از اجزای خوراکی سفره هفت سین بوده و طبع سماق سرد و خشک می باشد.عکس سماق را در زیر می توانید مشاهده کنید.
سماق در سفره هفت سین
سماق یکی دیگر از اجزای خوراکی سفره هفت سین است که به عنوان نماد صبر و بردباری به شمار می آید.همچنین در برخی کتب از این میوه به عنوان مزه زندگی یاد شده و قرار دادن آن در سفره هفت سین محرک شادى و سلامتی در زندگى محسوب می شود.
گیاه شناسی سماق
این گیاه متعلق به خانواده گیاهی Anacardiaceae درختچه ای با ارتفاعی در حدود سه متر می باشد که دارای شاخه هایی جوان با دمبرگ هایی کرک مانند می باشد.گلبرگ های این گیاه 5 تایی و مستطیلی شکل و به رنگ سفید می باشد. میوه شفت این گیاه به رنگ قهوه ای مایل به ارغوانی و کرک دار می باشد.قسمت های مورد استفاده این گیاه میوه و دانه می باشد.رویش این گیاه در مناطق گرم بیشتر از سایر نقاط بوده و شهر هایی مانند اطراف تهران، کرج، قزوین، قم، تبریز و همدان رویش این گیاه بیشتر از سایر نقاط کشور است.درخت سماق تقریبا” شبیه درخت انار و دانه های آن خوشه ای به شکل عدس و میوه آن مثل خوشه های درخت سقز است. طعم سماق ترش و جمع کننده است.
ترکیبات موجود در سماق
این گیاه حاوی املاحی مانند آلومینیوم ،باریم، کلسیم ،مس ،آهن ،پتاسیم ،منیزیم و …فلاونول هایی مانند Myricetin، quercetin ،kaempferol و اسید های چربی از قبیل اولئیک، لینولئیک و پالمیتیک اسید می باشد.این میوه یکی از منابع و مخازن مهم ویتامین ث می باشد.
خواص درمان سماق در طب سنتی
این ماده خون را قلیائی کرده و سموم را از بدن خارج می کند .این ماده با داشتن طبع سرد و خشک ،مقوی احشاء گرم مزاجان، یبوست آور رقیق، دفع کننده صفرا ، قی و بهم خوردگی مزاج ، خونریزی معده، قطع کننده اسهال مزمن بوده و سایر خواص درمانی سماق در طب سنتی شامل موارد زیر می باشد:
1.درمان قی و استفراغ
نیم کوب این ماده گیاهی مخلوط با زیره ضمن قطع قی وحالت استفراغ تحریک کننده اشتهاء می باشد.
2.درمان اسهال
ترکیب این ماده و زرده تخم مرغ و تخم گشنیز قطع کننده اسهال است، علاوه گوشت پخته شده‌ای که در این ماده پخته شده باشند خود قطع کننده اسهال است.
3.قطع خونریزی
نوشیدن آب سرد مخلوط با سماق سائیده قاطع خونریزی داخلی (رحم یا مقعد) بخصوص گرد نرمی که بر روی ساق می نشیند قاطع خونریزی رحم است .
4.رحم زخم و خونریزی دندان و لثه ها
شستن دندان و لثه ها با سماق یا غرغره جوشانده آن برطرف کننده عوارض نامبرده است.
5.درمان خارش و جوش و ناراحتی پوستی
برای استفاده از خواص سماق برای پوست صورت و درمان خارش و جوش و ناراحتی پوستی و آب ریزش چشم و جوش و خشکی کناره های آن و آب و چرک گوش ضماد مخلوطی از آب سماق در گلاب خیس شده بخصوص اگر قدری هم پودر کتیرا با آن افزوده باشند درمان کننده کلیه عوارض ذکر شده در این قسمت است .
6.جلوگیری از ورم و گسترش اثر ضربه
مالیدن و ضماد آب سماق جوشیده در این زمینه مفید است .
7.درمان بواسیر
ضماد آب جوشیده سماق مخلوط با پودر زغال چوب بلوط بسیار مفید است.
8.درمان ورم ها
هرگاه شاخ و برگ نازک و تازه سماق را بجوشانند تا بصورت مایع غلیظ عسل مانندی درآید این جوشانده شاخ و برگ سماق در جمیع خواص مثل خصف ( یکنوع دارو ) خواهد بود و برای درمان ناراحتی و بیماری هائی از قبیل تخفیف و از بین بردن ورم ها، زخم های رطوبتی چشم ، خونریزی رحم ، فساد لثه ها، زخم های آبدار ، لک و پیس و سفیدک ها ، کک و مک ، ورم چشم و مفید خواهد بود.
9.درمان ناراحتی معده
جوشانده برگ سماق و تنقیه آب برگ سماق ( که جوشانده شده ) جهت درمان ناراحتی معده مفید است. ضماد آن برای درمان زخم های کهنه مفید است . بعلاوه ادرار بی اختیار را درمان می کند ، خارش اعضاء را برطرف می سازد. ضماد برگ آن بر شکم اطفال ،اسهال اطفال را برطرف می سازد.
میزان مصرف مجاز سماق
مقدار خوراک مجاز داروئی هر وهله این ماده گیاهی برای هر نفر تا 20 گرم و جانشین خواص سماق در صورت عدم دسترسی سرکه است .
مضرات سماق و ممنوعیت های مصرف آن
در ادامه می توانید مضرات سماق و ممنوعیت های مصرف سماق را مطالعه بفرمایید:
- مصرف سماق خشک شده بهتر از تازه می باشد چرا که مصرف زیاد سماق تازه سبب مسمومیت می شود.
- با توجه به طبع سرد و خشک این گیاه زیاده روی در مصرف این ماده در افراد سرد مزاج توصیه نمی شود.
- این ماده مضر معده سرد مزاج ها و کبد آنها بوده و خنثی کننده عوارض آن یا مصلح سماق مصطکی می باشد.
طرز تهیه دمنوش سماق
برای استفاده از فواید این ماده پرخاصیت علاوه بر استفاده از آن به عنوان ادویه می توانید از خواص بی نظیر دمنوش سماق استفاده کنید .برای تهیه این دمنوش شگفت انگیز یک الی دو قاشق پودر این ماده را در آب جوش بریزید و بگذارید 10 دقیقه بماند تا دم بکشد سپس آن را بنوشید.
