| پسوریازیس یکی از بیماری های مربوط به دستگاه ایمنی و اتو ایمیون وغیر واگیر دار می باشد .پسوریازیس بر گرفته از لغت یونانی به معنای خارش می باشد پسوریازیس یک بیماری شایع پوستی است که لزوماًخارش دارنبوده باپلاکهای قرمزرنگ همراه باپوسته ریزی مشخص می شود.این مقاله شما را با این بیماری و درمان آن آشنا می کند |
علت ابتلا به پسوریازیس
امروزه مشخص شده است که پسوریازیس یک بیماری مرتبط باسیستم ایمنی بدن است.درطی این بیماری سیستم ایمنی باارسال سیگنال های معیوب موجب تسریع رشدسلول های پوست می شود.درواقع درحالت عادی سلول های پوست بطوردائم ازلایه های زیرین به طرف سطح حرکت کرده،درآنجاهسته های خودراازدست داده وبه صورت پوسته های مرده ازبدن دفع می شوند.این روندبطورمعمول حدودیک ماه به طول می انجامد،امادرجریان پسوریازیس ،چرخه حیات سلول های پوست براثرهمان اشکالات سیستم ایمنی ،سرعت یافته،درنتیجه لایه سلول مرده درسطح پوست تجمع پیدامی کنندکه همان پوسته های پسوریازیس راتشکیل می دهند.
درصد افراد مبتلا به بیماری پسوریازیس به چه میزان می باشد؟
بیماران اغلب تمایل دارندآیاافراددیگری نیزبابیماری مشابه آنهادرجامعه وجوددارندیاخیر؟پسوریازیس ازجمله بیماری های شایع پوست است،طوریکه تخمین زده می شودحداقل یک درصدازمردم جهان به این بیماری مبتلاباشند،بنابراین اگرشماازپسوریازیس رنج می برید،بایددست کم 70میلیون نفردیگردردنیاباشمادراین دردشریک هستند!البته شیوع پسوریازیس نیزهمانندبسیاری ازبیماری های دیگردرنواحی مختلف دنیامتفاوت است وبه نظرمی رسدبخصوص درکشورهای اسکاندیناوی بیشترین شیوع راداشته تا6درصدازجمعیت این نواحی ممکن است به پسوریازیس مبتلاباشند،درحایکه برعکس درمیان اسکیموها،ژاپنی هاوغرب آفریقاپسوریازیس بیماری نادری محسوب می شود.
سن ابتلا به پسوریازیس ؟
پسوریازیس اغلب درسنین جوانی شروع می شود،امامی توانددرهرسنی ازدوران نوزادی تاسنین کهولت شروع شودوهم زنان وهم مردان تقریباًبه یک نسبت به این بیماری مبتلامی شوند.
علت بروز بیماری پسوریازیس
این سئوال اغلب ازاولین سوالاتی است که بیمارمبتلابه پسوریازیس یاهمراهان وی ازپزشک خودمی پرسند.پاسخ به این سوال گرجه چندان ساده نیست امابطوراختصارمی توان گفت که عوامل متعددی درایجادشدن بیماری پسوریازیس موثرندوبه اصطلاح این بیماری یک بیماری چندعاملی یاموتی فاکتوریال است .ازمیان این عوامل بدون شک وراثت نقش اساسی دارد.بررسی های متعددژنتیکی نقش ارث راثابت کرده است،هرچندتنهادر1/3موارد،سابقه وجودبیماری درسایراعضای خانواده دیده می شود.این مسئله نشان دهنده آن است که عوامل دیگری غیرازوراثت نیزدرپدیدآمدن این بیماری دخیل هستندکه ازمهمترین این عوامل می توان به مواردزیراشاره کرد:
1-عوامل روحی : بی شک استرس های مختلف روحی وهیجانی دربروزیاتشدیدبیماری پسوریازیس موثرندودربسیاری ازمواردخودبیماربه رابطه این استرس هابابیماری خویش پی می برد.
2-عفونتها : درموردارتباط عفونت هاباپسوریازیس اتفاق نظروجودندارد.شایدتنهارابطه ثابت شده بین اشکال قطره ای پسوریازیس وعفونتهای حاداسترپتوکوکی باشد.
3- صدمات فیزیکی : علاوه براسترس های روحی،صدمات فیزیکی به پوست نیزمی تواندباعث ایجادشدن پسوریازیس درمحل ورودآسیب شود.بطورشایع خودبیمارنیزاین تجربه راپیدامی کندکه درست درمحل خراشیدگی پوست یامحل برش جراحی ،ضایعات پسوریازیس ایجادمی شوند.روی همین اساس است که به بیمارمبتلابه پسوریازیس توصیه می شودکه ازکندن پوسته هاوخراشیدن پوست خودپرهیزکند،چراکه این عمل می تواندباعث تشدیدبیماری وی شود.
4- داروها : بسیاری ازداروهایی که بیمارمصرف می کندمی تواندباعث ایجادشدن باشعله ورشدن پسوریازیس شود.ازمهمترین این داروهامی توان به ترکیبات لیتیوم ،داروهای مسدودکننده بتامثل پروپرانولول واتنولول ،داروهای ضدمالاریامثل کلروکین،کلونیدین وترکیبات یداشاره کرد.
5- عوامل هورمونی ومتابولیک : پسوریازیس اغلب باعوامل هورمونی نیزدرارتباط است.برای مثال بطورمعمول درجریان حاملگی،پسوریازیس تخفیف یافته وبرعکس پس ازحاملگی ودرجریان شیردهی تشدیدمی شود.همچنین کمی کلسیم خون نیزمی تواندباعث تشدیدپسوریازیس شود.
6- نورآفتاب : اکثربیماران اذعان می دارندکه بیماری ایشان درزمستان بدترمی شود.شواهدگوناگون دیگرنیزحاکی ازآن است که نورآفتاب باعث شعله ورشدن بیماری شان می شود.روی همین اصل توصیه می شودکه بیمارمبتلابه پسوریازیس ازنورشدیدآفتاب پرهیرکند.
آیابیماری پسوریازیس قابل سرایت کردن به دیگران است ؟
با توجه به عوامل برشمرده شده درموردمنشأبیماری،مشخص می شودکه پاسخ به این پرسش به روشنی منفی است وبیماروهمراهان وی نبایدکوچکترین نگرانی ازاین بابت داشته باشند.بنابراین ،اگرهم بیماری درشخص دیگری ازاعضای خانواده ایجادشده است نه به علت سرایت ازفردمبتلا،بلکه اغلب به خاطرزمینه های ژنتیکی مشترک است.همینطوراگربیماری دریک فردروبه گسترش است،نه به علت سرایت ازکانونی به کانون دیگر،بلکه به خاطرسیربیماری وبعضاًبه علت صدماتی است که فردبه پوست خویش واردکرده است.
عامل ژنتیک چه نقشی در ابتلا به پسوریازیس دارد ؟
همانگونه که گفته شدارث نقش مهمی دربیماری پسوریازیس دارد،اماژن واحدی برای این بیماری وجودندارد.بیماران مبتلابه پستوریازیس اغلب دوست دارندبدانندکه آیافرزندانشان نیزبه به این بیماری دچارخواهندشدیاخیر؟پاسخ به این سئوال،چندان ساده نیست.بطورکلی می توان گفت اگرتنهایکی ازوالدین به بیماری دچارباشند،احتمال ابتلای فرزندشان کترازده درصدخواهدبودامااگرهردوی والدین مبتلابه پسوریازیس باشندتا40درصداین احتمال وجودخواهدداشت.
بیماری پسوریازیس چه علایمی دارد ؟
اگرچه پسوریازیس نام خودراازخارش گرفته است امامعمولاًبیماران چندان ازاین نظرشکایت ندارند.درواقع جداازدرگیری مفصلی که آن هم تنهادردرصدکمی ازبیماران اتفاق می افتد،پسوریازیس چندان برسلامتی فردتاثیرنمی گذاردواغلب فقط ازنظرزیبایی است که بیماررانگران می سازد.پسوریازیس دراشکال گوناگون دیده می شود،اماشایع ترین شکل ان باپوسته ریزی قابل توجه،اغلب درسر،آرنج ها،ساعدها،زانوهاوسایرنواحی تحت فشاردیده می شود.گاهی اوقات پلاکهای فوق الذکربخش قابل توجهی ازسطح پوست رادرگیرمی کنندکه دراین حالت اصطلاحاًبه آن پسوریازیس ژنرالیزه می گویندوگاهی هم تقریباًتمام سطح بدن دچارقرمزی وپوسته ریزی می شودکه حالت خطیری ازپسوریازیس راایجادمی کندکه پسوریازیس اریترودرمیک نامیده شده،نیازبه مراقبت ویژه دارد.
علاوه براین ممکن است ضایعات پوستی پسوریازیس بسیارکوچک ومتعددباشندکه اصطلاحاًبه آن پسوریازیس قطره ای می گویندکه بخصوص درکودکان وپس ازعفونتهای استرپتوکوکی دیده می شود.ندرتاًضایعات پوستی درپسوریازیس بصورت ضایعات حاوی چرک تظاهرپیدامی کنندکه دراین حالت به آن پسوریازیس پوسچولارمی گویند.نهایتاًهمانگونه که گفته شدممکن است درجریان بیماری پسوریازیس مفاصل نیزدرگیرشوندکه به آن آرتریت پسوریازیی می گ.یند.آرتریت پسوریازیس معمولاًدرافرادبزرگسال ایجادشده وخوددراشکال گوناگون دیده می شود.معمولاًیک یاچندمفصل محیط بطورغیرقرینه مبتلامی شوند،اماین امکان وجودکه مفاصل انگشتان ،ستون فقرات وسایرنواحی هم درگیرشوند.علاوه براشکال گوناگون پسوریازیس ،شدت آن نیزدرافرادمختلف متفاوت است.ممکن است تنهاناحیه ای ازسریازانوهادرگیرباشدویااینکه برعکس تقریباًتمام سطح پوست مبتلاباشد.راه های مختلفی برای تعیین شدن پسوریازیس وجوددارد.پزشکان متخصص پوست معمولاًازروش ویژه ای استفاده می کنندکه به آن اندکسPASIمی گویند.روش ساده ترآن است که اگرکمتراز2درصدسطح بدن درگیرباشد،آن راخفیف نامیده،اگربین 3تا10درصدسطح بدن درگیرباشد،شدیدتلقی می شود.همچنین میزان تاثیرپسوریازیس برکیفیت زندگی راه دیگراندازه گیری شدت پسوریازیس است که لزوماًهم باشدت پسوریازیس مرتبط نمی باشد.
همانگونه که گفته شددردرصدکمی ازبیماران مبتلابه پسوریازیس مفاصل درگیرمی شود.همچنین دربخشی ازبیماران ناخن هادرگیرمی شوند.این امربخصوص درافرادی که درگیری مفصلی دارندبیشتردیده می شود.درگیری ناخن هاممکن است بصورت جداشدن صفحه ناخن ازبسترناخن ،بروزنقاط ریزروی ناخن ،ضخیم شدن ناخن ویاتغییرشکل وتغییررنگ ناخن تظاهرکند.اگرچه دردرصدبالایی ازبیماران پسوریازیس ،ناحیه سردرگیرمی شود،امااین مسئله باعث ریزش مونمی شود.
پسوریازیس چگونه تشخیص داده می شود ؟
پسوریازیس اغلب بامعاینه بالینی تشخیص داده می شودوهیج تست خونی برای تشخیص آن وجودندارد،هرچندگاهی اوقات انجام برخی آزمایشات برای یافتن علل شعله ورکننده آن ضروری است.درهرحال درمواردمشکوک،می توان ازیبوسپی پوست استفاده کرد.دراین روش پزشک بابریدن تکه کوچکی ازپوست وبررسی آن زیرمیکروسکوپ،بیماری راتشخیص می دهد.
راه درمان پسوریازیس چیست؟
باتوجه به متفاوت بودن پسوریازیس درافرادمختلف،روش درمان درهرفردبسته به سن،جنس،شغل،وسعت بیماری وبسیاری ازعوامل دیگرمتفاوت خواهدبود.درحال حاضرداروهای موضعی بسیاری وجوددارندکه دردرمان پسوریازیس مصرف می شوند.کورتیکوستیروئیدهای موضعی معمولاًشایعترین درمانی است که برای پسوریازیس استفاده شده،باعث کم شدن التهاب وتحریک پذیری پوست می شود.خیلی ازاوقات پزشک ترکیبی ازیک داروی ازبین برنده لایه شاخی (کراتولیتیک)واستیروئیدموضعی رابرای شماتجویزمی کندنکته مهم درمصرف کورتیکوستیروئیدهای موضعی آن است که غالباًپس ازمدتی ،دیگرآن پاسخ مطلوب ابتدایی حاصل نمی شود،ضمن آنکه خطرنازک شدن پوست دراثرمصرف این داروهانیزوجوددارد.
بنابراین انتخاب دقیق نوع استیروئیدموضعی ومصرف درست آن می تواندباعث کم شدن این اثرات ناخواسته شود.علاوه برکورتیکوستیروئیدهای موضعی وداروهای کراتولیتیک داروهای قدیمی تری چون ترکیبات تارقطران وآتنرالین نیزازمدت هاقبل دردرمان پسوریازیس بکاررفته،بااثرات قابل قبول همراه هستند.همچنین استفاده ازترکیبات موضعی ویتامین Dنیزدردرمان این بیماری بانتایج خوبی همراه بوده است.علاوه بردرمانهای موضعی،درمواردشدیدپسوریازیس داروهای متعددی وجوددارندکه به صورت تزریقی یاخوراکی برای این بیماری بکارمی روندواصطلاحاًدرمانهای سیستمیک نامیده می شوند.معمولاًمتوترکسات اولین دارویی است که برای این منظوربکارمی رود.این داروکه درسال 1951برای اولین باردردرمان پسوریازیس مصرف شدتکثیرسلول های پوست راکم کرده غالباًبخوبی بیماری راکنترل می کند.
متوترکسات می تواندهم بصورت خوراکی وهم تزریقی مصرف شودوغالباًپس ازچندهفته اثرآن ظاهرمی شود.همچنین مشتقات ویتامین Aکه به رتینوئیدهامعروف هستندباکاستن تکثیرسلول های پوست،باعث بهبودی پسوریازیس می شوند.ازداروهای دیگرمی توان به سیکلوسپورین وهیدروکسی اوره اشاره کرد.طبیعی است که تمام این داروهابانظرپزشک تجویزشده،برای اطمینان ازپی عارضه بودنآنها،انجام آزمایشات پایه ودوره ای ضروری است.درهرحال آنچه درموردداروهای سیستمیک درپسوریازیس بسیاراهمیت دارد،این است که بجزموارداستثنایی ،نبایدازکورتیکوستیرروئیدهای خوراکی یاتزریقی دراین بیماری استفاده شود.مصرف این داروها،اگرچه ممکن است باعث بهبودی ظاهری اولیه شوند،ولی متعاقباًعلاوه براثرات سوءمتعددی که دارند،باعث شعله ورشدن بیماری یاتبدیل شدن آن به اشکال خطیرترمی شود.نکته دیگری که بسیاراهمیت دارد،این است که هنگامی که یک خانم مبتلابه پسوریازیس درسنین باروری تحت درمان باداروهای سیستمیک قرارمی گیرد،بایدبدقت ازنظرپیشگیری از بارداری توجیه شود.درموردبرخی ازاین داروهاحتی تاماههاپس ازقطع دارونیزبارداری می تواندخطراتی برای جنین درپی داشته باشد.
کاربرد اشعه در درمان پسوریازیس
بسیاری ازاوقات هنگامی که صحبت ازدرمان بااشعه می شود،بیمارآن را رادیوتراپی یاپرتودرمانی یکسان تصورمی کند،درحالیکه غالباًمنظورازدرمان بااشعه درپسوریازیس درواقع درمان باطول موج های خاصی ازنورمی باشد.درواقع دراین روش که ازقدیمی ترین روش های درمانی دربیماریهای جلدی می باشد،بیمارپس ازمصرف دارویی به نام پسورالن(p)،که قبلاًازعصاره گیاهان خانواده هویج بدست می آمد،دربرابراشعه ماوراءبنفش((UVAقرارمی گیرد.ازهمین روست که به این روش درمانی،PUVAدرمانی گفته می شود.
هرجندPUVAدرمانی نیزعاری ازعارضه نمی باشد،امادرکل روش بسیارموثری دردرمان پسوریازیس های وسیع ومقاوم بوده،معمولاًتاماههاهم تاثیرآن پایدارباقی می ماند.امروزه علاوه برPUVAازطیف های اختصاصی تری ازماوراءبنفش همچونUVBنیزدردرمان پسوریازیس دستگاه می شود.این روش های درمانی عالباًدربخش های پوست بیمارستانهاوگاهی نیزدرمطب پزشکان ویابااستفاده ازنورخورشیدانجام می شود.
رژیم غذایی مبتلایان به بیماری پسوریازیس
رژیم غذایی خاصی برای فردمبتلابه پسوریازیس لازم نیست،هرچندمصرف زیادگوشت قرمزممکن است باعث تشدیدبیماری شودوازسویی دیگرمصرف روغن ماهی به علت اسیدهای چرب ضروری،اغلب نقش کمکی دردرمان دارد.علاوه براسیدهای چرب اشباع نشده ،ویتامین Dنیزممکن است اثرات مفیدی دردرمان پسوریازیس داشته باشد.همچنین مصرف الکل وکشیدن سیگارممکن است باعث تشدیدبیماری شود.
درمان پسوریازیس به وسیله لیزر
استفاده ازلیزردرپزشکی به علت سهولت کاربردی آن بسیارموردتوجه پزشکان وبیماران قرارگرفته است،اماگاهی این علاقه اسباب سوءاستفاده سودجویان رانیزفراهم می آورد.آنچه درارتباط باپسوریازیس مهم است آن است که نوع خاصی ازلیزرکه طول موج آن تقریباًمشابه اشعه ماوراءبنفش (UVB)است،کمابیش باهمان مکانیسم می تواندباعث بهبودی پلاکهای پسوریازیس شود،اماهموز این اثرات بطورکامل به اثبات نرسیده اندوبعلاوه دستگاه لیزری که مناسب این کاراست به راحتی درتمام دنیادراختیارقرارندارد.
روش های نوین درمان پسوریازیس
باشناخت بهتری که ازچگونگی ایجادشدن بیماری پسوریازیس طی سال های اخیرحاصل شده است وباعنایت به این نکته که سیستم ایمنی نقش مهمی درایجادشدن بیماری دارد،طی چندسال گذشته طیف جدیدی ازداروهاغالباًبه روش فن آوری زیستی (بیوتکنولوژی)ساخته شده اند که قادرندباتحیح اختلالات حاصل شده ازپسوریازیس ،بیماری رابهبودبخشند.این داروهاکه غالباًبه درمانهای “بیولوژیک”معروفند،کاهی اوقات بانتایج بسیاردرخشانی همراه هستندامانکته مهم درموردآنهاقیمت بسیاربالای آنهاست وازاین روفعلاًفقط درمواردبسیارشدیدبیماری مصرف می شوند.درمواردپسوریازیس پوستولی (تاول چرکی)اترتینیت،ایزوترتینوئین یامتوتروکسات وآسیترتین خوراکی ممکن است تجویزشود.استفاده ازشامپوکول تاروپمادکلوبتازول نتیجه خوبی داشته است ازداروی موضعی تازاروتن وتاکرولیمس نیزبرای درمان سوریازیس نیزاستفاده می شود.به تازگی پمادموضعی دایونکس هم برای این بیماری استفاده می شود.محدودیت فعالیتی یارژیم خاصی بیمارندارد.
منبع :وب سایت دکتر وحیدی
ویرایش و گردآوری :سلامت وب