عارضه انحراف چشم چیست؟+درمان های مختلف انحراف چشم

عارضه انحراف چشم چیست؟

عارضه انحراف چشم یا استرابیسم (Strabismus) نوعی بیماری چشمی است که در طی آن وضعیت چشم ها با هم هماهنگی نداشته و نگاه هر چشم در جهت مختلفی می باشد .به عنوان مثال ممکن است یک چشم مستقیما به سمت جلو نگاه کرده و چشم دیگر به سمت داخل ،بالا و یا پایین چرخیده باشد .این عارضه در برخی مواقع به صورت آشکار و واضح و در برخی افراد به صورت پنهان بوده و بروز آن در میان اطفال شایع تر از دیگر سنین و نسبت بروز آن در دختران و پسران به صورت مساوی می باشد .انحراف چشم ممکن است دائمی بوده و یا به صورت دوره‌ ای و متناوب در یک یا هر دو چشم بروز پیدا نماید .

انواع عارضه انحراف چشم(استرابیسم)

انواع عارضه انحراف چشم بر اساس تغییرات چشم شامل موارد زیر می باشد :

1.ایزوتروپی 

در این وضعیت یک یا هر دو چشم به سمت داخل بوده و بیشتر این وضعیت در کودکان و شیرخواران مشاهده می شود .

2.اگزوتروپی

انحراف یک یا هر دو چشم در این وضعیت به سمت خارج بوده و بیشتر در میان کودکان شیرخوار مشاهده می شود .

3.انحراف کاذب

هرگاه هماهنگی بین قسمت سفید و قرنیه چشم ناهماهنگ باشد در بیشتر موارد فرد مبتلا به انحراف چشم کاذب می باشد.

4.انحراف چرخشی

در این انحراف چشم حول محور قدامی چشم چرخیده و بیمار برای دیدن اطراف خود ناچار به کج کردن گردن خود است .این افراد معمولا دچار دوبینی بوده و این عارضه نیز بیشتر در اثر وارد شدن ضربه به چشم ایجاد می گردد.

5.هایپرتروپی و هیپوتروپی

انحراف یک یا دو چشم به سمت بالا و پایین می باشد و این دو مورد از پیچیده ترین نوع انحراف چشم به شمار می روند.

علائم و نشانه‌ های ابتلا به عارضه انحراف چشم

شاخص ترین علامت ابتلا به عارضه انحراف چشم هم راستا نبودن چشم ها و انحراف آن ها به سمت  بالا، پایین، داخل و یا خارج می باشد.اگر عدم هم ترازی چشم ها بسیار زیاد و واضح باشد استرابیسم زاویه بزرگ و در غیر این صورت فرد دچار انحراف زاویه کوچک می باشد .سایر علایم این بیماری را می توان شامل سردرد ،خستگی چشم،دوبینی،تاری دید ،تنبلی چشم و … می باشد .

علل ابتلا به عارضه انحراف چشم

شش عضله چسبیده به دیواره خارجی چشم مسئول کنترل حرکات چشم می باشند .دو عضله مسئول به چپ و راست بردن چشم ،و چهار عضله دیگر مسئول حرکت چشم به سمت بالا و پایین و یا کنترل حرکات مورب چشم می باشند.هر گونه اختلال در عملکرد این عضلات و ایجاد ناهماهنگی در فعالیت این عضلات منجر به بروز استرابیسم خواهد شد .به همین دلیل شایع ترین علل ابتلا به انحراف چشم شامل مشکلات مغز هم چون فلج مغزی، عقب افتادگی مغزی، هیدروسفالی و تومورهای مغزی و مشکلات چشمی هم چون عیوب انکساری، آب مروارید، صدمات چشمی و عوامل وراثتی و …می باشد.

عارضه انحراف چشم چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص عارضه انحراف چشم معمولا در بین سنین 1 تا 4 سالگی بوده و ابتلا به این عارضه پس از سن 6 سالگی بسیار نادر است .اما بهتر است بدانید در هر زمان اگر علایمی مبنی بر استرابیسم مشاهده نمودید به پزشک متخصص چشم مراجعه کنید .

به همین منظور وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی همه ساله در طرح تنبلی چشم کودکان 3 تا 6 ساله علاوه بر غربالگری آن ها از نظر تنبلی چشم آن ها را نیز از نظر استرابیسم مورد معاینه قرار می دهد تا در صورت وجود هر گونه مشکل چشمی اقدامات درمانی سریعا آغاز گردد .

بنابراین توصیه می کنیم حتما فرزند خود را در دوران شیرخوراگی و پیش از مدرسه نزد متخصص چشم برده و در صورت سابقه ابتلا به استرابیسم این موضوع را جدی بگیرید .چرا که تنها پزشک است که می تواند استرابیسم واقعی یا کاذب را از هم تشخیص داده و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری نماید .

عارضه انحراف چشم چگونه درمان می شود ؟

درمان انحراف چشم بسته به نوع آن متفاوت بوده و پس از معاینه دقیق چشم ها توسط پزشک پروسه درمانی آغاز خواهد شد .پزشک معالج با استفاده از روش های درمان غیر جراحی انحراف چشم از جمله تجویز عینک ،قطره انحراف چشم و یا بستن متناوب چشم ها زمان عمل جراحی را تا بهترین سن برای عمل انحراف چشم یعنی  سن 7 الی 8 سالگی به تعویق می اندازد.در بیشتر موارد موثرترین روش برای درمان انحراف چشم دایمی جراحی چشم استرابیسم است. این جراحی توسط  یک افتالمولوژیست قابل انجام می باشد .

جراحی انحراف چشم چیست؟

قبل از جراحی پزشک با انجام معاینه تخصصی به نام معاینه حسی ـ حرکتی وضعیت هم‌ راستایی چشم‌ ها را مورد بررسی قرار داده و با اندازه گیری درجه ی انحراف چشم ها عضلاتی را که می بایست در حین جراحی (تقویت، تضعیف یا جابجا) گردد را شناسایی نماید .پزشک پس از بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی جراحی را آغاز می کند .درحین جراحی انحراف چشم  پلک با ملایمت با اسپکولوم پلک باز نگه داشته  شده و سپس برشی بر روی بافت چشم ایجاد شده و بدین طریق دسترسی به عضلات مورد نظر به آسانی صورت می پذیرد .سپس عضله مورد نظر را تضعیف، تقویت یا جابجا کرده و برای تغییر کنش آن از بخیه جذبی استفاده می کند. موفقیت در جراحی استرابیسم وابسته به عوامل زیادی مانند جهت و میزان انحراف چشم می باشد.

هزینه جراحی انحراف چشم چگونه محاسبه می شود؟

هزینه عمل انحراف چشم  بسته به وضعیت چشم ،دستمزد پزشک،هزینه های بیمارستانی ،پوشش بیمه  و مواد مصرفی در طی عمل متفاوت بوده و بر اساس این فاکتورها محاسبه می گردد .

مراقبت های لازم پس از جراحی انحراف چشم

پس ازگذشت چند روز از انجام جراحی بیمار می تواند فعالیت های عادی خود را از سر گرفته و زندگی عادی خود را آغاز نماید .عمل به توصیه های پزشک هم چون مصرف منظم داروهای مسکن و قطره های چشمی می تواند در بهبود سریع تر چشم ها تاثیر بسزایی داشته باشد .آیا عمل انحراف چشم خطرناک است؟ بهتر است بدانید این عمل معمولا بی خطرترین و موثرترین روش درمانی است که می توان در درمان قطعی استرابیسم موثر واقع شود و از بروز عوارض ناشی از استرابیسم جلوگیری نماید.

سایر روش های درمان انحراف چشم 

درمان انحراف چشم با ورزش با استفاده از تمریناتی همانند استفاده از مداد ،استفاده از نخ و استفاده از کارت های رنگی قابل انجام می باشد .به عنوان مثال یک مداد در دست گرفته و با دراز کردن کامل دستان خود مداد را در فاصله‌ی دوری از چشمانتان قرار دهید.اکنون به تمامی اجزا و نوشته های روی مداد تمرکز کرده و با خیره شدن به آن ها  به تدریج مداد را به تیغه‌ی بینی خود نزدیک کنید هنگامی که احساس تاری دید نمودید دست از این کار کشیده و این تمرین را مجددا در زمان دیگری تکرار نمایید .

درمان انحراف چشم با طب ابوعلی سینا

ابوعلی سینا مهم ترین عوامل ایجاد و تشدید کننده این عارضه را اهمیت ندادن به ویار  زنان باردار (به ویژه ویار به ویتامین ای ) ،از خواب پراندن بچه و ترساندن او، کمبود «ید و ویتامین e» بیان نموده است .

ایشان برای  درمان لوچی چشم در طب اسلامی  مصرف منابع ویتامین ای،ب،ث،دی و آ ( در مورد کودکان)، از کودک بخواهید با دست چپ روی چشم چپ را بپوشاند .سپس یک شی با رنگ دلخواه مثلاً نارنجی یا سبز را در فاصله دو متری چشم کودک در جهت طبیعی گردش چشم قرار دهید و از او بخواهید با حرکت چشم آن را دنبال کند تا چشم در زاویه صحیح اصلاح شود و هر روز زوایه را صحیح تر و مدت نگاه کردن را بیشتر کنید سپس با چشم بعد این کار را انجام دهید ( در این مدت مصرف منابع ویتامین e فراموش نشود) روغن زیتون ،روغن سویا، زرده تخم مرغ ،روغن بادام شیرین و برگ های سبز گیاهان را مفید دانسته است .