| زیره یکی از دانه های گیاهی معطر است که در طب سنتی و آشپزی استفاده از آن کاربرد گسترده ای دارد.این گیاه سرشار از ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز بدن است که سبب شده است تا زیره جایگاه مهمی در بین دانه های گیاهی موثر برای سلامتی داشته باشد .در سلامت وب امروز، شما را با برخی مصارف و خواص زیره آشنا می‌کنیم تا شما نیز با خواص ارزشمند این دانه گیاهی بیش از بیش آشنا شوید . |
زیره چیست؟
زیره Caraway یکی از دانه های گیاهی معطر است که یکی از سوغات استان کرمان به شمار می آید .طبع زیره گرم و خشک بوده و طعم زیره اندکی متمایل به تند می باشد .دانه های زیره در طب سنتی و آشپزی کاربرد وسیعی دارند و شما می توانید با استفاده از خواص این ماده گیاهی بسیاری از بیماری ها را درمان نموده و طعم غذاهایتان را لذیذ تر نمایید.
مشخصات ظاهری گیاه زیره
بوته زیره گیاهی دوساله با ارتفاعی در حدود 30 تا 80 سانتی متر است که ریشه راست ،دوکی شکل و گوشت داری دارد.ساقه این گیاه بدون کرک و شفاف بوده و برگ های این گیاه به رنگ سبز همراه با دمبرگی کوتاه و گل های این گیاه کوچک و سفید رنگ است .میوه این گیاه بیضی شکل بوده و به رنگ قهوه ای تیره یا مایل به زرد و شفاف می باشد .این محصول گیاهی به صورت خودرو در کشورهای آسیایی من جمله افغانستان، ایران،تاجیکستان می روید و در ایران شهر کرمان قطب اقتصادی مهم تولید زیره به شمار می رود که بهترین و مرغوب ترین زیره توسط کشاورزان زحمتکش شهرستان بافت استان کرمان تولید می شود.
انواع زیره
به طور کلی سه نوع زیره وجود دارد و انواع زیره بر اساس رنگ آن طبقه بندی شده و از هم متمایز می گردد.زیره سبز (Cuminum cyminum)، زیره سیاه (Carum carvil) و زیره کوهی از مهم ترین انواع زیره می باشند که زیره سیاه به زیره ایرانی یا کرمانی و نوع سبز آن به نام کراویه شناخته می شود.مهم ترین تفاوت زیره سبز و سیاه در طعم و عطر آن می باشد.
ارزش غذایی زیره
زیره سرشار ازعناصری مانند آهن، مس، کلسیم، پتاسیم، منگنز، سلنیوم، روی و منیزیم و ویتامین های حیاتی مانند A، C، E و مقداری ویتامین B می باشد.در این ماده گیاهی روغن اسید فرمیک ، اسید استیک و تانن ورزین نیز وجود دارد .
خواص درمانی زیره
این ماده گیاهی با دارا بودن طبع گرم و خشک خواص بی شماری دارد که در ادامه سلامت وب امروز به معرفی آن ها می پردازیم:
1.بهبود فرایند گوارش و رفع کننده مشکلات گوارشی
این ماده گیاهی ضد نفخ بوده و از تشکیل گاز درون دستگاه گوارش جلوگیری می کند .با مصرف این دانه گیاهی می توانید بسیاری از مشکلات گوارشی من جمله سوء هاضمه،سوزش سر دل،اختلالات هضم،قولنج معده و درد شکم را درمان نمایید.برای درمان اختلالات هضم دانه های زیره به صورت های دم‌کرده یا پودر و کف‌لمه بکار می رود و برای درمان نفخ و قولنج معده و تشنج می توانید از لیکور زیره استفاده کنید. برای تهیه این لیکور 30 گرم دانه های زیره را در داخل یک لیتر عرق بمدت 8 روز خیس کنید سپس آن را صاف کرده نیم لیتر آب و 350 گرم نبات کوبیده به آن بیفزائید هر موقع احساس ناراحتی های ذکر شده را کردید چندقاشق سوپخوری از آن میل کنید.برای تقویت معده نیز 20 گرم زیره را با مقداری ریشه افسنطین و مرزنگوش و بابونه و خنیتانای زرد که بآن کوشا هم می گویند در یک لیتر آب بمدت 10 دقیقه بجوشانید سپس 5 دقیقه کنار بگذارید تا خوب دم بکشد سپس همه روزه صبح و شب هر مرحله یک فنجان از آن را میل کنید این شربت معده را فوق العاده قوی می کند.و در نهایت برای درمان درد شکم یک قاشق چای خوری زیره را مخلوط با کمی قند بکوبید و در دهان بریزید درد فورا” ساکت می شود.همچنین خوردن زیره بو داده برای درمان اسهال های رطوبتی بسیار نافع است. بخصوص اگر قبلا” در سرکه پرورده و سپس برشته شده باشد. تنقیه زیره پخته برطرف کننده نفخ است .
2.ضد دیابت
بر اساس تحقیقات انجام شده این ماده گیاهی دارای اثرات ضد دیابتی بوده و می تواند در تنظیم انسولین و در نتیجه قند خون اثرات چشمگیری داشته باشد .البته نباید فراموش کرد که بیماران دیابتی می بایست در مورد مصرف این ماده گیاهی و میزان آن باید حتما با پزشک خود مشورت نمایند.
3. درمان بی خوابی
مصرف این دانه های خوراکی در تنظیم الگوی خواب و بهبود کیفیت خواب اثر بسزایی دارد .این دانه ها سبب افزایش میزان یون منیزیم در خون می شوند و در نتیجه از این طریق می توانند کیفیت خواب را بهبود بخشند.
4.محافظت از استخوان ها
وجود کلسیم و منیزیم فراوان در این ماده گیاهی سبب شده است تا مصرف به اندازه این گیاه نقش مهمی در سلامت استخوان ها داشته و با محافظت از استخوان ها خطرات پوکی استخوان زودرس را به تعویق انداخته و از استخوان ها در برابر این بیماری محافظت نماید.
5. تقویت کننده میل جنسی
بر اساس تدابیر طب سنتی از این گیاه می توان برای درمان ناتوانی های جنسی و تقویت میل جنسی استفاده نمود .بدین منظور تعدادی دانه زیره را با کره زرد و هسته های تمبر هندی کوبیده و با کمی آب مخلوط نمایید.این مخلوط را به یک لیوان شیر و عسل اضافه نموده و جهت بهبود قوای جنسی و عملکرد آن مصرف کنید.
6.رفع مشکلات پوستی
مهم ترین خواص زیره برای پوست رفع جوش و خارش پوستی ،جوانسازی پوست،شفاف شدن پوست و درمان التهابات پوستی می باشد.زیره و چروک پوست دشمن سرسخت یکدیگر بوده و با استفاده از این دانه های کوچک اما قدرتمند به علت دارا بودن آنتی اکسیدان های قوی فلاونوئیدها از جمله کاروتن، لووتیان، زاکسنتین و کریپتوکسانتین می توانید شاهد رفع چین و چروک و جوانسازی پوست خود در مدت کوتاهی باشید.
7.تقویت کننده مو
فواید زیره برای موشامل جلوگیری از ریزش مو،تقویت پیاز مو،درمان خشکی و خارش پوست سر و نرم شدن موها می باشد.
8.حفظ سلامت قلب
این ماده گیاهی ضد فشار و کلسترول خون بوده و استفاده از آن علاوه بر تقویت عضلات قلب در بهبود فرایند خونرسانی و پمپاژ بهتر خون به ارگان های بدن نقش موثری دارد .سلامت قلب و عروقتان را می توانید با مصرف زیره تضمین نمایید.
9.ضد چاقی
مهم ترین خواص زیره و دارچین این است که برای درمان چاقی مفید بوده و در کاهش وزن تاثیر چشمگیری دارد .این ماده قاتل چربی های شکمی بوده و با جلوگیری از بروز نفخ شکم در کوچک شدن حجم شکم در مدت زمانی کوتاه تاصیر بسزایی دارد .افرادی که قصد لاغری با روش های طبیعی و گیاهی را دارند بهتر است از نوشیدن روزانه دو تا سه فنجان عرق زیره یا افزودن زیره به ماست و خوردن آن غافل نشوند.
سایر خواص زیره در طب سنتی
- درمان نزله و درمان درد دندان با مزه مزه کردن زبره بخصوص اگر همراه با پونه باشد.
- برای درمان زخم و جوش و خشکه های چشم و خارش های گرم و درد چشم از چکاندن عصاره زیره و سفیده تخم مرغ استفاده کنید.
- برای درمان گوشه کردن انگشت و یا ریشه کردن و ریشه شدن و عقربک بستن کوبیده زیره و نمک بسیار مفید است .
- برای درمان درد پا ضماد زیره مفید است .
- برای درمان خونریزی بینی یا درمان خون دماغ چکاندن زیره کوبیده و سرکه درون بینی مفید است.
- برای درمان ناراحتی طحال ضماد زیره و روغن زیتون مفید است .
- برای درمان ورم های پوستی ضماد زیره و آرد باقلا بسیار مفید است .
- برای درمان درد و ناراحتی و صدای گوش زیره را در سرکه بجوشانند و در گوش بچکانند.
- این دانه گیاهی نرم کننده مزاج ، افزاینده ادرار و شیر و عرق تن، ضدتشنج ، درمان سموم حشرات ، برطرف کننده باد ها و نفخ معده و باعث آروغ های مفید و نرم کننده و زودپزکننده گوشتهای سفت و برطرف‌کننده تنگی نفس و تخمه شدن و کرم های ریز معده و درد ناف که از باد باشد. و خنثی‌کننده و مصرف کننده حالت تمایل بخوردن گل و زغال و غیره، و برطرف کننده سکسکه رطوبتی و ورم بادی طحال – ضد عفونی کننده قوی و افزایش دهنده قاعدگی به شمار می آید.
- برخی خواص زیره سبز در بارداری را در دختر شدن جنین موثر دانسته اند البته این موضع تاکنون ثابت نشده است.
روش های مصرف زیره
طریقه مصرف زیره سیاه بسیار آسان است برگ های این گیاه در تهیه سوپ قابل استفاده بوده و اسانس آن جهت خوش طعم شدن غذاها ،نان ها و سوپ ها کاربرد فراوانی دارد .استفاده از پودر زیره در ماست ،سالاد و غذاها راهی آسان برای دریافت و کسب خواص با ارزشمند این ماده گیاهی به شمار می رود .این ماده گیاهی را در بعضی کشورها در نان ادویه دار مخلوط یا بر روی آن می پاشند و در هلند آن را در مایع پنیر داخل می کنند تا پنیر را معطر کند در ایران نیز آن را با پلو مخلوط می کنند تا از خواص زیره با برنج که رفع سردی برنج می باشد استفاده کنند.
عوارض احتمالی و مضرات زیره
تحقیقات نشان می دهد مصرف این ماده گیاهی در مقادیر کم عوارض خاصی به همراه نداشته و تنها در صورت زیاده روی در مصرف این ماده گیاهی مضرات زیره به شرح زیر نمایان خواهد شد:
- مصرف آن در دوران بارداری خطر سقط جنین را به همراه دارد.
- مصرف زیاد آن می تواند سبب افت شدید قند خون شود.
- استفاده از آن دو روز قبل از اعمال جراحی به علت افت قند خون جایز نمی باشد.
- زیاده روی در مصرف آن برای ریه مضر بوده و مداومت در خوردن آن موجب زردی و لاغری خواهد شد .
این دانه گیاهی را از کجا تهیه کنیم؟
شما می توانید زیره و روغن زیره را از تمامی فروشگاه ها و سوپر مارکت ها یا عطاری های معتبر شهر خود خریداری نمایید .در صورت عدم دسترسی به اماکن ذکر شده می توانید خرید زیره را به صورت آنلاین از فروشگاه های معتبر اینترنتی انجام داده و محصول مورد نظر خود را درب منزل تحویل بگیرید .
میزان مجاز مصرف