| شیر مادر بهترین و کامل ترین غذای برای نوزادان در بدو تولد است که می تواند تمامی نیازهای تغذیه ای نوزادان را فراهم کرده و سلامتی آن ها را تضمین نماید .از آن جا که کودکان تا شش ماهگی منحصرا با شیر مادر تغذیه می شوند می بایست تدبیری برای مادرانی که دارای شیر کافی نمی باشند اندیشید تا به نوزاد کوچک تر از شش ماه به جز شیر مادر غذای دیگری ندهند.سلامت وب ، به معرفی روش ها و خوراکی های مفید برای افزایش شیر مادر در نوشته امروز خود پرداخته است و در مقاله پیش رو توصیه های ابوعلی سینا را برای افزایش شیر مادر جمع آوری نموده است . |
افزایش شیر مادر
افزایش شیر مادر یکی از راه های اصولی و مهم برای مادرانی است که از کم بودن شیر خود و در نتیجه سیر نشدن نوزاد خود گلایه دارند می باشد .سازمان بهداشت جهانی تغذیه با شیر مادر را در شش ماهه اول زندگی کودک برای رشد بهتر و سلامتی کودک توصیه کرده و روز اول آگوست یا 10 مرداد را به عنوان روز جهانی شیر مادر معرفی نموده است .بنابراین هدف از برنامه ها و راهکارهای متمرکز بر افزایش شیر مادر ،رفع نگرانی ها و دلواپسی ها در آن دسته از مادرانی است که شیرشان برای تغذیه نوزادشان کافی نمی باشد ،می باشد.
مکانیسم تولید شیر مادر به چه صورت می باشد؟
نوزاد از بدو تولد می تواند از شیر مادر یعنی نعمتی که خدا برایش در سینه مادر جاری نموده است استفاده نماید . فرایند تولید شیر به محض خارج شدن جفت از بدن و تغییرات هورمونی ایجاد شده به صورت خودکار ایجاد می شود .پس از ختم بارداری و تولد کودک سطح هورمون های استروژن و پروژسترون در خون کاهش یافته و سطح هورمون پرولاکتین در خون به حداکثر خود می رسد .این هورمون مسئول شیردهی و تولید شیر و فعال نمودن سلول های مولد شیر در پستان می باشد .
به طور معمول 24 تا 48 ساعت پس از تولد میزان شیر مادر در سینه ها افزایش می یابد .علت این امر علاوه بر افزایش پرولاکتین مکیدن سینه توسط نوزاد می باشد چرا که مکیدن سینه مادر تولید شیر مادر را افزایش خواهد داد. شیر مادر مهم ترین منبع تغذیه ای برای نوزادان قبل از شروع غذاهای کمکی به شمار می آید و به علت دارا بودن تمامی ویتامین ها و ریز مغذی ها می تواند در رشد صحیح و سلامتی جسمی و روحی نوزاد شما تاثیر شگفت انگیزی داشته باشد .میزان شیر مادر متناسب با نیازهای تغذیه ای کودک بوده و در صورتی که میزان ترشح شیر کاهش یابد باید به دنبال علت آن و پیدا نمودن راه حلی برای افزایش شیر مادر بود .
علل اصلی کاهش تولید شیر مادر کدامند؟
مهم ترین علل کاهش تولید شیر مادر موارد یک یا ترکیبی از موارد زیر می باشد:
- خستگی و افسردگی پس از زایمان
- عدم تغذیه صحیح و عدم مصرف مواد غذایی مفید و پر انرژی
- عدم اطلاع از نحوه‌ی صحیح شیر دادن
- انجام سزارین
- مصرف قرص های ضد بارداری در زمان شیردهی
- کمبود کلسیم
- تورم سینه ها
- بارداری در حین شیردهی
علائم و نشانه های کاهش تولید شیر مادر
مهم ترین علایم و نشانه های کاهش تولید شیر مادر عبارت است از:
- کدر بودن رنگ شیر
- کوچک بودن سینه ها و نرم بودن بیش از حد آن ها
- عدم میل به مصرف غذا
- مشکلات تنفسی مکرر
- عدم وزن گیری مناسب نوزاد بر اساس نمودارهای رشد طبیعی
- کاهش حجم ادرار توسط نوزاد
- گریه نوزاد به علت گرسنگی
خطر کاهش تولید شیر در چه مادرانی بیشتر است ؟
خطر کمبود تولید شیر در مادرانی که سطح استرس بالایی دارند و میزان مصرف مواد مغذی و پر انرژی در آن ها کم است بیش از سایر مادران می باشد .
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت کاهش تولید شیر و مشاهده هر یک از علایم نامبرده بهتر است هر چه سیرع تر به یک متخصص مراجعه کنید .پزشک با توجه به شرایط جسمی و زندگی شما بهترین راه حل برای افزایش شیر را به شما معرفی خواهد نمود .کاهش شیر را جدی بگیرید چرا که میزان تولید شیر ارتباط مستقیمی با رشد کودک شما دارد .
افزایش شیر مادر با طب ابوعلی سینا
ابوعلی سینا عوامل ایجاد یا تشدید کننده کمبود شیر مادر را شستن سینه با مواد تمیز کننده شیمیایی، مصرف دارو های آرام بخش، فشارهای عصبی، کار زیاد، مالش سینه، سیگار، مصرف فراوان گوجه‌فرنگی، کرفس (افراط)، عدم استفاده از لبنیات به مقدار کافی، مصرف آنتی‌بیوتیک ها، کمبود (پروتئین، کلسیم و ویتامین های E-D) بیان نموده اند .
ایشان برای درمان و افزایش شیر مادر در طب اسلامی یا افزایش مادر در طب سنتی مصرف شیر‌عسل +قرص مخمر آبجو + یک کپسول روغن ماهی، بستن سدر خمیر‌شده بر سینه ها به مدت پانزده تا سی دقیقه (تا چند روز)، نوشیدن جوشانده‌ی (رازیانه + تخم شوید + اندکی زیره سیاه) در شیر – با عسل شیرین کنید و بنوشید؛ کشک ساییده + آب ترب، لبنیات، سوپ (جوجه + هویج + جعفری + کرفس + جو + کمی آب‌لیموی تازه) – برای تهیه‌ی سوپ از آب خیسانده‌ی شلتوک برنج یا جو استفاده کنید؛ کباب سینه (روزی دو تا چهار سیخ)، عرق (انیسون(5) + رازیانه (6) + تخم هویج (7) + تخم شوید (5) + زیره‌ی سیاه (4) (برحسب گرم)،شیر خنک + شیره‌ی انگور + یک قرص مخمر آبجو، میوه‌های رسیده و شیرین (دست‌کم روزی نیم کیلوگرم)،کباب کوبیده، خاویار، ماءالشعیر، شیر + زرده‌ی تخم‌مرغ + اندکی زعفران و … را توصیه نموده اند .
همچنین بهتر است بدانید بر اساس طب ابوعلی سینا اگر چه سمنو شیر‌افزا به شمار می‌آید اما زیاده روی در مصرف آن طعم شیر را تلخ می‌کند .
نقش تغذیه در افزایش شیر مادر
نقش تغذیه را در افزایش شیر مادر نباید از نظر دور نگهداشت .سریع ترین راه برای افزایش شیر مادر بهبود وضعیت تغذیه مادر و مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین و املاح معدنی و مایعات مفید توسط مادر می باشد .
بدین منظور مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین مانند گوشت قرمز و سفید مانند گوشت گوسفند ،گوشت گوشت گوساله ،گوشت مرغ و ماهی ،لبنیات تازه و کم چرب،میوه ها و سبزیجات تازه،آب طبیعی میوه ها،سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج،شنبلیلیه ،برنج قهوه ای،ماء الشعیر،نوشیدن آب فراوان و پرهیز از مصرف چای و قهوه ،مصرف مغزها و دانه های خوراکی مانند کنجد می تواند در افزایش شیر مادر تاثیر بسزایی داشته باشد .
آیا خرما باعث افزایش شیر مادر می شود؟در پاسخ به این سوال باید بگوییم مصرف خرما به علت داشتن طبع گرم و برخورداری از ویتامین ها و املاح معدنی فراوان می تواند به افزایش شیر مادر کمک بسیار نماید و به عنوان یه ماده خوراکی شگفت انگیز برای افزایش شیر مادر به شمار آید.
افزایش شیر مادر با دارو
افزایش شیر مادر با دارو یکی دیگر از راه های افزایش شیر مادر به حساب می آید .شما می توانید با مراجعه به پزشک در مورد مصرف داروهای افزاینده شیر یا مکمل ها و قرص افزایش شیر مادر مشورت نمایید .پزشکان معمولا برای درمان کاهش توانایی تولید شیر توسط بدن مادر دارویی به نام متاکلوپرامید را تجویز می نمایند .همچنین مصرف قطره های شیر افزا می تواند در ازدیاد شیر مادران تاثیر مثبتی داشته باشد.
سایر راه های مفید برای افزایش شیر مادر
اگر نوزاد شما وزن اضافه نمی‌کند یا پیوسته وزن از دست می‌دهد، برای افزایش شیر مادر می توانید علاوه بر استفاده از توصیه ها و ترفندهای فوق الذکر به توصیه های زیر عمل نمایید .
- زایمان طبیعی را به سزارین ترجیح دهید تا بتوانید بلافاصله پس از تولد نوزاد خود را شیر دهید .
- از آن جا که تولید شیر مادر بر اساس اصل عرضه-تقاضا می باشد در نتیجه با افزایش مدت و دفعات شیردهی شیر بیشتری تولید میشود.
- استفاده از شیشه شیر را محدود کنید .
- بغل کردن نوزاد و تماس پوستی در هنگام شیردهی سطح اکسیتوسین و پرولاکتین را در بدن مادر افزایش داده و سبب افزایش شیر مادر خواهد شد.
- در هر وعده شیر دادن از هر دو پستان‌تان به نوزاد شیر بدهید.
- استراحت کافی داشته باشید.
- از مصرف موادغذایی مانند آویشن، جعفری، برگ نعناع و کلم حتی المکان به علت کاهش ترشح شیر خودداری نمایید .
