همه ما به خوبی می دانیم دست زدن به وسیله خیلی داغ ،ریختن آب جوش یا مواد شیمیایی بر روی پوست و قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید متاسفانه سبب سوختگی پوست شده و بنابراین همیشه مراقبیم تا پوستمان را از معرض چنین حوادثی دور نگهداریم. اما آیا می دانید اگر احیانا و خدای ناکرده دچار سوختگی پوست شویم چه باید کنیم؟پاسخ این سوال را می توانید در مقاله سلامت وب امروز که به معرفی سوختگی و انواع آن و روش های درمان و از بین بردن جای آن دارد پیدا کنید. |
سوختگی چیست؟
سوختگی متاسفانه دومین عامل مرگ و میر در میان کودکان محسوب می شود اما بهتر است بدانید بروز این عارضه تنها مختص کودکان نبوده و می تواند در هر سنی ایجاد شود . بر اساس آمارهای منتشره بروز آن در میان کودکان و نوجوانان به علت کم تجربگی و کنجکاوی بیشتر از سایرین بوده و معمولا به علت تماس با آب جوش یا رفتن به حمام های داغ بروز می نماید.بنابراین این عارضه یک آسیب معمول اما بسیار دردناک است که نوع جزئی آن بدون نیاز به مراقبت های پزشکی به صورت خود به خود بهبود می یابد .اما سوختگی های شدید نیازمند مراقبت ها و اقدامات پزشکی برای جلوگیری از عفونت و کاهش شدت زخم می باشد. بنابراین قبل از درمان سوختگی، مهم است که بدانید از چه نوع یا درجه سوختگی رنج می برید.
انواع سوختگی
انواع سوختگی بر اساس احتمال و شدت سوختگی و مدت زمان تماس پوست فرد با منبع سوختگی و بر اساس میزان آسیب دیدگی پوست به شرح زیر می باشد:
1.سوختگی درجه اول:
سوختگی های درجه اول از شایع ترین نوع سوختگی هستند که به علت ضعف نور، تماس کوتاه با وسایل گرم و خورشید اتفاق می افتند. در اثر این سوختگی تنها لایه سطحی و بیرونی پوست (اپیدرم )آسیب دیده و در نتیجه پوست قرمز، کمی متورم و کمی دردناک می شود. این وضعیت معمولا نیازی به مراقبت های تخصصی پزشکی نداشته و معمولا به صورت خود به خود ظرف یک هفته درمان شده و زخم های ناشی از آن از سطح پوست از بین خواهد رفت .سوختگی های درجه اول به عنوان “سوختگی های جزئی” طبقه بندی شده و شایع ترین نمونه آن پدیده آفتاب سوختگی می باشد.
2.سوختگی درجه دوم:
این وضعیت به علت تماس کوتاه پوست بدن با چیزهای فوق العاده گرم (به عنوان مثال آب جوش) و مدت زمان قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد می شود .در این حالت روپوست و لایه زیرین پوست (اپیدرم و درم) آسیب دیده و پوست قرمز،تاول زده و دردناک خواهد شد .زخم های حاصل از سوختگی نوع دو به دو تا سه هفته زمان برای یهبود نیاز دارند و در صورت تاول زندن نیازمند استفاده از پماد های آنتی بیوتیک و تخلیه ترشحات موجود در تاول ها در برخی افراد احساس می شود.
3.سوختگی درجه سوم:
سوختگی درجه سوم، جدی ترین و شدید ترین ترین نوع سوختگی هستند که نیازمند مداخلات و مراقبت های پزشکی می باشند. در اثر این اتفاق تمامی سه لایه پوست شما (اپیدرم،درم و هیپودرم ) و حتی استخوان ها ،تاندون ها و ….آسیب دیده و درد آن می تواند بسته به سطح آسیب اعصاب در لایه پوست (گیرنده های درد) متفاوت باشد. این عارضه به زمان طولانی برای بهبودی نیاز داشته و در صورت بروز می بایست سریعا به پزشک مراجعه کرد.
سوختگی شیمیایی چیست؟
سوختگی های شیمیایی یکی دیگر از انواع سوختگی ها می باشد که ناشی از تماس پوست با مواد شیمیایی مضر است که به صورت دایره های های قرمز، بثورات، بولدرها و زخم های باز بر روی پوست شما ظاهر می شود. اگر پوست شما در تماس با آهک خشک یا فلزات عنصری (مانند سدیم، منیزیم، فسفر، لیتیوم و غیره) و سایر مواد شیمیایی قرار دارد ممکن است دچار این نوع سوختگی شود.
زخم سوختگی چیست؟
زخم سوختگی همان پوست های ضخیمی هستند که در اثر سوختگی و تغییر شکل و رنگ پوست ایجاد می شوند. بدن با تولید پروتئینی به نام کلاژن (Collagen) سعی در ترمیم آسیب وارده به پوست دارد که همین امر منجر به ایجاد جای زخم میشود. این زخم ها می توانند بزرگ یا کوچک بوده و در برخی مواقع از بین رفته و در مواقعی دیگر تا ابد بر جای مانند.بنابراین برای از بین بردن جای سوختگی لازم است تا با انواع زخم های سوختگی آشنا شده و آن ها را بیشتر بشناسیم :
انواع زخم های ناشی از سوختگی
زخم های ناشی از سوختگی های درجه دوم و سوم بر اساس ظاهر و میزان آسیب وارده به پوست به دسته های زیر تقسیم می شوند:
- زخم هایپرتروفیک (Hypertrophic) :رنگ این زخم ها قرمز یا بنفش بوده و موقعیت مکانی آن بالاتر از سطح پوست می باشد.
- زخم کانترکچر (Contracture) :این زخم ها پوست، عضلات و تاندون ها را منقبض نموده و سبب بروز محدودیت برای حرکت عادی پوست می شوند.
- زخم کلوید (Keloid): این زخم ها نیز سبب ایجاد برآمدگی روشن و بیمو، یا همان تاول بر روی پوست می شوند.
درمان سوختگی
درمان سوختگی بر حسب درصد سوختگی و نوع زخم های ایجاد شده متفاوت می باشد .بنابراین انتخاب شیوه درمان مناسب آسیبدیدگی، بهترین راه برای پیشگیری از بروز زخم می باشد.در ادامه نوشتار سلامت وب امروز شما را با شایع ترین روش های درمان این وضعیت آشنا می کنیم.
1.از آب سرد استفاده کنید.
با ریختن آب سرد بر روی سوختگی نوع اول می توانید شدت سوزش پوست را کاهش دهید اما در انواع دیگر این پدیده شوک ناگهانی وارده به پوست در اثر تغییر دما تنها روند بهبود را کند می کند. استفاده از کمپرس سرد نیز می تواند در نوع خفیف این وضعیت مفید بوده و به شما کمک بسیاری نماید.
2.از مسکن های ساده استفاده کنید.
استفاده از داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن، استامینوفن، آسپرین یا ناپروکسن ممکن است در کاهش و تسکین دردهای ناشی از این وضعیت مفید باشد .البته فراموش نکنید که مصرف این داروها در برخی افراد و کودکان مجاز نمی باشد.
3.از پمادها استفاده کنید.
استفاده از ژل سیلیکون یا سایر پمادهای سوختگی و آنتی بیوتیک می تواند در جلوگیری از عفونت در سوختگی و بهتر شدن جای آن مفید بوده و اندازه، سختی و قرمزی ناشی از آن را کاهش دهد.ریکاو،سیلور سولفات ،پماد آلفا،ناژو ،رژو درم بهترین پماد سوختگی محسوب می شوند.
4.به پزشک مراجعه کنید.
در صورت بالا بودن دمای بدن و سوختگی های شدید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید .این نوع سوختگی ها نیاز به درمان فوری توسط متخصصان این حوزه دارند .پزشکهای متخصص این حوزه، این گزینه های درمانی را برای درمان سوختگی ارائه میدهند:
- استفاده از IV و تزریقات داخل وریدی برای التیام بافت های آسیب دیده بدن
- تهیه اکسیژن مورد نیاز قربانی
- انجام CPR یا استفاده از و defibrillator AED
- تزریق استروئید برای کاهش درد و کاهش ورم سوختگی
- تمیز کردن زخم های ایجاد شده و شستشوی زخم سوختگی
- نگه داشتن قربانی در منطقه مرطوب می تواند در روند بهبود کمک کند. این ممکن است از طریق وسایل بخاری مایع و رطوبت گیر، مایع سیالیزاسیون و سایر تجهیزات مورد استفاده در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان (ICU) ارائه شود.
- جراحی برای حذف قسمت های آسیب دیده ،پیوند پوست و عمل جراحی بازسازی بافت
- درمان جای سوختگی با لیزر
سوختگی از علت تا درمان با طب ابوعلی سینا
عوامل ایجاد یا تشدید کننده: تماس با اشیا یا مواد مذاب یا مایعات داغ یا اسید، مالش روغن های مختلف، استفاده اندک از گوشت و خام خواری (التیام سوختگی به تعویق میافتد)، افراط در نوشیدن آب، الکل، آسپرین، قرص های جلوگیری از بارداری، داروهای حاوی کورتون، کمبود «پروتئین و ویتامین های C و D ».
درمان: بی درنگ محلول «شکر یا عسل حل شده در آب خنک»، «یک قطره آب لیموترش تازه »را روی محل سوختگی بپاشید (مانع تورم پوست و توسعه سوختگی می شود)، عسل را روی گاز استریل بمالید و ببندید (برای کودکان)؛ اگر انگشت سوخته است شست دستکش را به عسل آغشته کنید و روی انگشت سوخته بکشید؛ قرار دادن آهنربای نعلی شکل (به مدت 20 دقیقه) روی موضع+ شیر+ عسل+ زرده تخم مرغ+ 1 عدد کپسول ویتامین D ، مالش عرق سرخس، رژیم سرشار از پروتئین و منابع ویتامین C ،آب کله پاچه، کباب (با آبلیموی تازه) به ویژه کباب ماهی (هر روز بسیار واجب است)، سوپ «جوجه+ پای مرغ+ هویج+ جعفری+ فلفل سبز تند+ پیاز» با آب لیمو ترش تازه، مرکبات رسیده، آب پرتقال+ یک کپسول روغن ماهی، انواع آبمیوه.
عوارض ناشی از سوختگی
مهم ترین عوارض سوختگی ناشی از نوع سوم این پدیده شامل موارد زیر می باشد:
- عفونت
- کمشدن آب بدن
- انقباض و جمع شدگی پوست
- آسیب به ماهیچه و بافت
چگونه از بروز سوختگی پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از بروز تمام انواع سوختگی ها به نکات زیر توجه نمایید:
- کودکان را دور از آشپزخانه نگهداشته و مراقب آن ها باشید.
- وسایل گازسوز و سیم ها و کابل های برقی منزل خود را در دوره های منظم زمانی چک کنید .
- قبل از رفتن به زیر دوش، درجهی حرارت آب آن را اندازه بگیرید.
- کبریت ها و فندک ها را دور از دسترس کودکان نگهدارید.
- بر روی پریزهای برق، روکش محافظ نصب کنید.
- مواد شیمیایی را دور از دسترس کودکان قرار دهید .
- هر روز از ضد آفتاب استفاده کنید.
- کپسول اطفای حریق را حتما در منزلتان داشته باشید .