| یکی از اعضای مهم و حیاتی بدن عضوی به نام پانکراس یا لوز المعده است که در قسمت بالا و عقب شکم واقع شده و متشکل از سه قسمت سر، تنه و دُم می باشد.وزن این اندام در بزرگسالان در حدود 75 تا 100 گرم بوده و طول آن حدود 15 تا 20 سانتیمتر می باشد.در برخی مواقع به دلیل تکثیر غیر متعارف سلول ها در این اندام تومورهایی به وجود می آید که توانایی آسیب رساندن به سایر بخش های بدن را داشته و مولد سرطان پانکراس می باشند .سرطان پانکراس بیماری خاموشی است که معمولا در حالت پیشرفته علایم خود را نشان می دهد و با توجه به این که آمار مبتلایان به سرطان پانکراس در سال های اخیر نسبت به سال های گذشته افزایش چشمگیری داشته است تصمیم گرفتیم تا در مورد سرطان پانکراس،علایم،نحوه تشخیص و درمان این عارضه به همراه تغذیه مناسب سرطان پانکراس مقاله ای را تهیه نماییم تا بتوانیم سهم بسیار کوچکی در پیشگیری از بروز این بیماری داشته باشیم .مطالعه مقاله سلامت وب امروز را به تمام کسانی که دوستشان دارید پیشنهاد کنید . |
سرطان پانکراس چیست؟
سرطان پانکراس (لوزالمعده) یکی از سرطان های شایع در جوامع است که به عنوان یک سرطان خاموش شناخته شده و علایم آن زمانی بروز می کند که این بیماری پیشرفت بسیاری نموده و سلول های لوزالمعده ، به طور خارج از کنترل شروع به تکثیر کرده و توده تشکیل شده باشد .شیوع سرطان پانکراس بیشتر در سنین بالای 50 سال بوده اما احتمال بروز آن در سنین پایین تر از 40 سال نیز وجود دارد .استیو جابز (بنیانگذار کمپانی بزرگ اپل) از قربانیان این سرطان به شمار می رود .
آشنایی با آناتومی پانکراس
پانکراس یا لوز المعده یک عضو غده ای شکل قرمز لوله ای یا گلابی شکل اسفنجی است که درازای آن در حدود 15 سانتی متر بوده و در قسمت عقب شکم و پشت سر معده قرار گرفته است. وظیفه این عضو در بدن محدود به دو مورد زیر می باشد:
- ساخت آنزیم های گوارشی جهت بهبود فرایند هضم غذا و به ویژه چربی ها
- ساخت هورمون هایی از قبیل انسولین و گلوکاگُن برای تنظیم میزان قند خون
سرطان پانکراس چگونه ایجاد می شود ؟
نقطه شروع سرطان پانکراس (Pancreatic cancer, PaC) جهش هایی در DNA سلول ها و بافت های پانکراس یا (لوزالمعده) است ؛ با تکثیر غیر متعارف سلول ها در این ناحیه تومورهای سرطانی تشکیل شده و به سرعت به ارگان های اطراف گسترش می‌یابند.بر طبق بررسی های انجام شده در سال 2014 میلادی این سرطان هفتمین عامل مرگ و میر در جهان به شمار می رود و جزو پنجمین سرطان های کشنده در ایران می باشد.
علائم سرطان پانکراس
علایم و نشانه های سرطان پانکراس اگر چه در زمان پیشرفت بیماری ظاهر می شوند اما به طور کلی شامل موارد زیر می باشند:
- درد در قسمت بالایی شکم که در پشت نیز احساس می شود
- بی اشتهایی
- کاهش وزن بدون دلیل
- افسردگی
- دیابت
- لخته خون
- خستگی
- زرد شدن پوست و قسمت سفید چشم‌ها
علل سرطان پانکراس
علت ایجاد سرطان پانکراس در اغلب موارد روشن نیست، اما پزشکان معتقدند عوامل زیر در شیوع این بیماری نقش داشته باشد:
- استعمال دخانیات
- عوامل ژنتیکی
- افزایش سن
- ابتلا به سیروز کبدی
- دیابت
- چاقی
- ابتلا به بیماری پانکراتیت
چرا علایم سرطان پانکراس دیر نمایان می شود ؟
با توجه به این که پانکراس در قسمت عمقی و خلفی شکم (رتروپرتیوئن )قرار گرفته است به همین علت بروز علایم این بیماری معمولا دیر قابل تشخیص است.
سرطان پانکراس چگونه تشخیص داده می شود؟
با مشاهده هر یک از نشانه های ذکر شده هر چه سریع تر به یک متخصص گوارش یا فوق تخصص جراحی مراجعه کنید .پزشک با معاینه و شنیدن شرح حال شما و بررسی پرونده پزشکی شما از روش هایی مانند سونوگرافی، سی تی اسکن، MRI ،آزمایش خون (شمارش کامل سلول های خون، آزمایش های عملکرد کبدی، بیلی روبین سرم، آزمایش عملکرد کلیه و مارکرهای سرطان پانکراس مانند CA 19-9 و آنتی ژن کارسینوآمبریون (CEA) )،آندوسکوپی و در نهایت بیوپسی برای تشخیص سرطان پانکراس استفاده می نماید.
مراحل سرطان پانکراس
پس از تایید سرطان پانکراس بر اساس روش های انجام شده اکنون برای شروع روند درمان سرطان لوز المعده می بایست مرحله پیشرفت سرطان پانکراس مشخص گردد .مراحل سرطان پانکراس بر اساس اعداد رومی از 0 تا 4 نمایش داده می شود و مرحله صفر پایین ترین آن و مرحله 4 پیشرفت نهایی این بیماری و سرایت آن به سایر نقاط بدن را نشان می دهد .
سرطان پانکراس چگونه درمان می شود؟
با توجه به تعیین مرحله سرطان درمان سرطان پانکراس برای از بین بردن سرطان درصورت امکان و یا جلوگیری از گسترش سرطان یا وارد آمدن صدمات بیشتر به یکی از طرق زیر آغاز می شود :
1. جراحی
یکی از روش های رایج در درمان این عارضه استفاده از روش جراحی است که بر اساس محل قرار گیری تومور به سه روش زیر قابل انجام است :
- پانکراتیکودئودنوستومی: اگر تومور در سر پانکراس قرار گرفته باشد استفاده از جراحی ویپل برای برداشتن سر پانکراس، قسمت اول روده‌ی کوچک (دئودنوم)، کیسه‌ی صفرا و بخشی از مجرای صفراوی به شما توصیه شود .سپس باقی مانده لوز المعده ،معده و روده ها به هم متصل شده تا عمل هضم غذا برای فرد انجام پذیرد .
- پانکراتکتومی دیستال:این روش جراحی به منظور حذف ناحیه سرطانی از بدنه و دم پانکراس (سمت چپ پانکراس) انجام می شود که در حین جراحی گاها ممکن است طحال نیز از بدن خارج شود .
- پانکراتکتومی کلی: در این روش برای حذف تومورهایی که به عروق خونی اطراف سرایت نموده اند لوزالمعده از بدن خارج شده و سپس از درمان های جایگزین مادام‌العمر با آنزیم و انسولین برای فرد مبتلا استفاده می شود .
2.شیمی درمانی
در این روش با استفاده از داروهایی خاص به صورت وریدی و یا خوراکی سلول های سرطانی را از بین برده و ریشه کن می نمایند .انجام این روش قبل از روش جراحی برای کوچک شدن تومور و در افراد مبتلا به سرطان پانکراس پیشرفته برای افزایش شانس زندگی فرد مبتلا استفاده می شود .
3. پرتو درمانی (رادیوتراپی)
در این روش از دستگاهی استفاده می شود که در اطراف بدن فرد بیمار در حال حرکت است و دائما پرتوهایی با انرژی بالا، که بعضا از اشعه‌های X و پروتون ها ساخته می‌شوند،را به نقاط خاصی روی بدن می تاباند تا بدین طریق سلول های سرطانی از بین رفته و نابود شوند .
آیا سرطان پانکراس کشنده است؟
بر اساس تحقیقات انجام شده طول عمر بیماران سرطان پانکراس معمولا کوتاه است چرا که این بیماری معمولا در مراحل پیشرفته و یا بسیار دیر تشخیص داده می شود بنابراین شانس زنده ماندن در سرطان پانکراس بسیار کاهش می یابد.بر اساس تحقیقات انجام شده حدود 5 درصد از افرادی که به نوع بدخیم این بیماری دچار هستند تنها می توانند 5 سال عمر کرده و 25 درصد از مبتلایان به سرطان پانکراس تا 1 سال شانس زنده ماندن دارند .چرا که با پیشرفت سرطان لوزالمعده و گسترش آن به بافت های اطراف این بیماری دیگر قابل درمان نبوده و فرد مبتلا، جان خود را از دست خواهد داد.
نحوه پیشگیری از سرطان پانکراس
برای پیشگیری از ابتلا به سرطان پانکراس به نکات زیر توجه نمایید :
- از کشیدن سیگار خودداری نمایید .
- وزن خود را کنترل کرده و از چاقی و اضافه وزن جلوگیری کنید .
- مصرف گوشت قرمز و مواد غذایی چرب و بسیار شیرین را محدود کنید .
- تحرکتان را افزایش دهید .
- از رژیم غذایی سالمی استفاده کنید .
- مصرف نوشابه ها و کولاها را محدود کنید .
نقش تغذیه در درمان سرطان پانکراس
با توجه به این که شیوه تغذیه و سبک زندگی در بروز یا پیشگیری از ابتلا به سرطان پانکراس نقش مهمی دارد بنابراین تغذیه مناسب سرطان پانکراس بسیار مهم و حیاتی است از این رو از مصرف مواد غذایی مانند سبزیجات تازه (کلم بروکلی،گوجه فرنگی ،سیر و سیب زمینی شیرین) و میوه های غنی از ویتامین ث مانند پرتقال ،توت فرنگی ،سیب،طالبی،کیوی ،انبه و محصولات گیاهی مانند زردچوبه و چای سبز بسیار مفید خواهد بود .
علل ایجاد و نحوه درمان سرطان پانکراس از دیدگاه ابوعلی سینا
عوامل ایجاد یا تشدید کننده شامل سم نباتی (ددت و مشتقات آن )،گوشت قرمز به ویژه چرب،پوست ماهی و مرغ،سوسیس و کالباس،پیتزا،افراط در مصرف زنجبیل،انواع فلفل سیاه سفید و قرمز ،حلوا،خرما،گرمی (خوراکی های تند و شیرین)،چاقی ،کشیدن سیگار می باشد .برای درمان سرطان لوزالمعده با طب سنتی استفاده از مواد غذایی حاوی ویتامین ای،کلر،روی،سالاد حاوی «هویج خام+اسفناج خام+کرفس+آب غوره+گوجه فرنگی +آرتیشو+آب لیمو»،زردآلو،آب پرتقال،نارنگی ،گلابی ،آش آبغوره ،دم کرده قره قاط سیاه ،آلو،کباب خوش گوشت،عرق کاسنی (به مقدار زیاد )،گیاه ریواس،کنگر،چای زنجبیل ،«عرق گیاه افسنتین(4گرم) +ریشه انجدان (3 گرم)+دانه بارهنگ (4 گرم)+کاسنی(7 گرم)»،جینسینگ،آسپرین،میوه های دارای پوست سبز یا زرد مفید است .
