یکی از گیاهان دارویی که در سلامت وب امروز قصد معرفی آن را داریم گیاهی به نام ریواس است که گیاهی کوهستانی است و به صورت خودرو در فصل بهار در کوه های ایران رشد می کند. این گیاه طعم نسبتا ترش و خوشمزه ای داشته و به عنوان یک سبزی پرخاصیت شناخته شده است .در ادامه بیشتر به معرفی خواص،مضرات ،ارزش تغذیه ای و روش های مصرف این سبزی پرفایده خواهیم پرداخت . |
گیاه ریواس چیست؟
گیاه ریواس یکی از گیاهان اصیل و قدیمی ایرانی است که ظاهری مشابه گیاه کرفس داشته و رنگ آن صورتی می باشد .طعم ریواس ترش و شیرین یا ملس بوده و نام های دیگر ریواس ریواچ، رواش، چوکری و اوشگون می باشد.
تاریخچه گیاه ریواس
ریواس یا کرفس صورتی گیاه بومی آسیاست که اولین بار در سیبری یا هیمالیا برداشت شده و چینی ها پیش از میلاد مسیح از آن به عنوان دارو استفاده می نموده اند. این گیاه در میان اهالی شرق ایران به عنوان «رواش» شناخته می شود و به علت صورتی بودن ساقه این گیاه از آن به عنوان کرفس صورتی یاد می کنند . از ریواس به عنوان یکی از سوغات های شهر نیشابور یاد شده و در واقع ریواس نیشابور بسیار معروف می باشد .
مشخصات ظاهری گیاه ریواس
گیاه ریواس همانند هر گیاه دیگر از ریشه ،ساقه،برگ و گل تشکیل شده است .در ادامه به معرفی خصوصیات ظاهری این گیاه به تفکیک هر کدام از اجزای یاد شده خواهیم پرداخت .
- ریشه: ریشه گیاه ریواس معمولی بوده و معمولا یک تا دو متر در خاک رشد میکند. ریشه این گیاه در مقابل سرما و یخبندان بسیار مقاوم است .
- ساقه: این گیاه دارای یک ساقه زیرزمینی به نام ریزوم است که این ساقه پس از رشد گوشتی و چوبی شده و از جوانه های آن ، ساقه های هوایی و برگه ای پهن به وجود میآید. ساقه موجود دیگر در این گیاه ساقه های هوایی است که تا حدود یک متر قادر به رشد می باشد.
- برگ: برگ های این گیاه از جوانه جانبی ریزوم ها به وجود آمده و نسبتا پهن میباشند. دمبرگ ریواس یا قسمت خوراکی این گیاه گوشتی و به طول بیش از 50 سانتیمتر می باشد.
- گل: گل های این گیاه به صورت خوشه در انتهای ساقه اصلی ایجاد شده و به رنگ سبز میباشد که در اثر تلقیح بذر را تشکیل میدهند.
نحوه کاشت گیاه ریواس
این گیاه بومی آسیا و به احتمال زیاد سیبری و یا کوه های هیمالیا بوده از تیره ترشک ها به شمار می آید .رویش این گیاه در فصل بهار در نواحی گوناگون ایران، دامنه ی کوه ها، کنار رودخانه ها و مناطق برخوردار از آب های راکد انجام شده و تکثیر گیاه ریواس از طریق کشت بذر تازه یا کشت در خزانه و انتقال به کشتزار انجام می شود .
ارزش غذایی ریواس
طبع گیاه ریواس سرد بوده و ارزش غذایی ریواس با توجه به وجود مقادیر بالایی از عناصری مانند منیزیم،منگنز،پتاسیم ،کلسیم ،سدیم ،ویتامین ث ،ویتامین کا و ویتامین آ در این گیاه بالا بوده و با وجود اسید آلی به نام اسید مالیک در این گیاه ،ریواس در طب سنتی و طب چینی برای درمان بیماری ها کاربرد گسترده ای دارد.
خواص درمانی گیاه ریواس
با توجه به موارد ذکر شده خواص درمانی ریواس بی شمار است اما مهم ترین خواص گیاه ریواس را در ادامه برایتان جمع آوری نموده ایم که می توانید آن را مطالعه بفرمایید .
1.جوان سازی پوست
یکی از خواص شگفت انگیز گیاه ریواس برای پوست جوان سازی پوست می باشد.آنتی اکسیدان های موجود در این سبزی یعنی ویتامین A و ویتامین C در کاهش اثرات مخرب رادیکال های آزاد در بدن موثر بوده و با افزایش میزان ساخت کلاژن می تواند مزایای زیر را برای سلامتی پوست به همراه داشته باشد:برخی از مهم ترین این مزایا عبارت است از :
- رفع چین و چروک
- درمان آکنه و جوش صورت
- رفع جوش
- رفع لک های تیره پوست
2.بهترین رنگ موی طبیعی
در طب سنتی ریواس به عنوان یک رنگ موی طبیعی شناخته شده و استفاده از آن رنگ موها را تبدیل به رنگ قهوه ای تیره یا بلوند کرده و اگزالیک اسید موجود در آن بر دوام رنگ مو می افزاید.بنابراین برای رنگ کردن موهای خود حدود سه قاشق غذا خوری پودر ریشه ریواس را به دو فنجان آب اضافه کرده و حدود 15 دقیقه بجوشانید. سپس در دمای اتاق یک شب بگذارید بماند و صبح روز بعد آن را به موهایتان بمالید.
3.بهبود عملکرد دستگاه گوارش
فیبر بالای موجود در این گیاه در بهبود هضم غذا ،درمان درد و خونریزی معده،رفلاکس معده،رفع یبوست،درمان بواسیر و هموروئید مفید بوده و در سلامت دستگاه گوارش اثر چشمگیری دارد.
4.کاهنده وزن
خواص گیاه ریواس برای لاغری چیست؟مقادیر بالای فیبر موجود در این گیاه در کاهش اشتها و جلوگیری از پرخوری نقش موثری داشته و بر اساس نتایج بررسی های انجام شده مشخص گردیده است که مصرف روزانه 1 تا 3 لیوان آب ریواس بدر طی 3 ماه در لاغری و کاهش وزن افراد نقش دارد.
5. کاهنده فشار خون
پتاسیم فراوان موجود در این ماده گیاهی سبب کاهش فشار خون و تنظیم فشار خون در افراد مبتلا به پرفشاری خون خواهد شد.
6.پوکی استخوان
مقادیر قابل توجه ویتامین K به همراه کلسیم و پتاسیم موجود در این گیاه در تقویت و بازسازی استخوان ها نقش موثری داشته و خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می دهد.
7.ضد سرطان
ریواس به دلیل دارا بودن خواص ضد التهابی و وجود فلاونوئید هایی مانند کورستین از فعالیت رادیکال های آزاد در بدن جلوگیری نموده و با کاهش اثر استرس اکسیداتیو در بدن و تقویت سیستم ایمنی بدن خطر ابتلا به انواع سرطان ها را کاهش می دهد.
8.مفید برای قلب و عروق
ترکیبات موجود در ساقه ریواس به نام راپونتیسین در کاهش قند خون موثر بوده و فیبر بالای موجود در این گیاه به کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون بالا کمک کرده و از این رو در سلامت قلب و عروق تاثیر بسزایی دارد.
9. سلامت چشم
مقادیر بالای آنتی اکسیدان لوتئین در این گیاه در تقویت بینایی اثر داشته و با کاهش خطرات چشمی مرتبط با افزایش سن مانند آب مروارید ،آب سیاه و ….همراه است .
سایر خواص ریواس در طب سنتی
ریواس یا ریواج یا ریباس ریشه آن ریوند است که آن را ریوند چینی هم می گویند. از گیاهان طبیعی ایرانی است که بهترین نوع آن در شاهرود می روید و ساقه و برگ آن مصرف خوراکی دارد . ریشه بعضی از انواع آن در صنعت چرمسازی هم مصرف دارد.ریشه آن ریوند است که مصرف طبی دارد و دارای ویتامین های ب و ث می باشد. ریواس ملین مقوی معده، کرم کش، مسکن شدت صفرا ، و مفید معده و کبد است .
موارد درمانی با ریوند یا ریشه ریواس
1.درمان یبوست: مقدار پنج تا ده گرم از ریشه ریوند را در یک لیتر آب در حال جوش بریزید بیست دقیقه کنار بگذارید خنک شود . یا در حدود پنج گرم از ریشه خشک را بکوبید به صورت پودری در آورید داخل یک لیوان آب نیم گرم حل کنید با عسل شیرین سازید خوب هم بزنید. هر روز قبل از هر غذا یک فنجان از یکی از شربت ها را بنوشید درمان یبوست است .
2.درمان کم خونی و بی اشتهایی : نوشیدن شربت ریوند( بشرح فوق ) درمان کم خونی و بی اشتهائی تقویت کنندهء خوبیست .حتی برای تقویت اعصاب رفع خستگی و ضعف بیماران تازه درمان شده خوبست .
3.درمان آبسه زخم های چرکی در بسته مزاحم: چند ساقه از ریواس را خوب پاک کنید بشوئید به مدت بیست دقیقه بجوشانید، سپس آن را نرم کنید و بصورت ضماد بر روی آبسه ببندید تا یکساعت بماند. روزی سه بار آن را تجدید کنید به زودی سر باز خواهد کرد و چرک آن خارج خارج خواهد شد .
4.درمان اسهال: مقدار پانزده گرم گرد کوبیده رشته ریوند را در یک لیوان آب نیمه گرم و با یک قاشق عسل مخلوط کنید و خوب به هم بزنید روزی یک لیوان از آن بنوشید.
5. درمان درد ،ناراحتی و ترشی ،گاز و نفخ معده: مقدار ده گرم ریشه ریوند را در یک لیوان آب جوش بمدت بیست دقیقه دم کنید و بنوشید روزی یک لیوان فقط قبل از غذا درمان عوارض معده است .
6.درمان ترشحات سفید و مزاحم در خانمها:خانمهائی که دچار این ناراحتی هستند از روزی یک لیوان از شربت ریوند بنوشند عوارض آنها برطرف خواهد شد (شرح تهیه در سطور بالا داده شده است).
عوارض و مضرات گیاه ریواس
طبع سرد این گیاه همراه با زیاده روی در مصرف آن ممکن است شما را گرفتار عوارض و مضرات گیاه ریواس نماید .در ادامه می توانید برخی از این مضرات را مطالعه بفرمایید:
- زیاده روی در مصرف برگ های ریواس خطر مسمومیت های گوارشی را به همراه خواهد داشت .این مشکل در افراد مبتلا به آلرژی غذایی دوچندان خواهد بود .
- در مورد مصرف این ماده در دوران بارداری و شیردهی تاکنون مقاله ای منتشر نشده است اما با توجه به طبع سرد این گیاه از مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی بدون دستور پزشکتان خودداری نمایید .
- ساقه های ریواس اگزالیک اسید کمتری نسبت به برگ ها دارند بنابراین از خوراندن این گیاه به نوزادان و کودکان جدا خودداری نمایید.
- اگزالیک اسید موجود در این گیاه خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش خواهد داد.
- در صورت مصرف هر گونه دارو یا ابتلا به بیماری های کبدی حتما در مورد مصرف این گیاه با پزشکتان مشورت کنید .
- در ترشک هائی از این نوع ماده مخصوصی وجود دارد که آهک را رسوب می دهد و در نتیجه دندانها را خراب می کند.
موارد استفاده و نحوه مصرف ریواس
گیاه ریواس یکی از سبزیجات پر خاصیت است که در آمریکا به عنوان میوه شناخته می شود. از ساقه ریواس می توانید برای تهیه انواع کیک، شربت، ترشی، مربا، کمپوت، آبمیوه، خورش ریواس، ریواس پلو ،لواشک و دمنوش ریواس به صورت خام یا پخته استفاده کنید .با توجه به موارد گسترده استفاده و نحوه مصرف ریواس در هنگام خرید گیاه ریواس ، ریواس هایی را انتخاب کنید که ساقه های آن ترد، صاف، شفاف و کوچک تر باشند تا خوشمزگی آن به دلیل جوان بودن آن ها دوچندان شود .