سبزی مرزه و خواص آن در طب اسلامی

سبزی مرزه چیست؟

سبزی مرزه با نام انگلیسی Savory و نام علمی: :Satureja hortensis یکی از گیاهان بسیار پر خاصیت است که به عنوان یک گیاه ارگانیک با دارا بودن عطر و طعمی دلپذیر در سراسر دنیا شناخته می شود .طبیعت مرزه گرم و خشک بوده و مشخصات ظاهری و گیاه شناسی مرزه به شرح زیر می باشد :

مشخصات ظاهری سبزی مرزه

سبزی مرزه گیاهی علفی یک ساله و متعلق به خانواده نعناعیان می باشد که ارتفاع ساقه آن در حدود 10 تا 30 سانتی متر و به رنگ سبز تیره مایل به خاکستری می باشد .بوته این گیاه بسیار پرپشت بوده و برگ های این سبزی به شکل باریک دراز، نوک تیز، نرم و پوشیده از تارهای کوتاه به طول 1 تا 3 سانتی متر و پهنای 2 تا 4 میلی متر می باشد. میوه این گیاه کوچک، کروی شکل و از نوع کپسول بوده و گل های این گیاه  کوچک و دو جنسی و سفید رنگ بوده که در تابستان ظاهر می شود  .مرزه بومی مدیترانه شرقی و جنوب غربی آسیاست که امروزه کاشت این گیاه در نواحی مختلف کشور رایج بوده و شهر هایی مانند تبریز ،خوی ،ارسباران و نواحی مختلف خراسان از مهم ترین مراکز کاشت این گیاه در کشور به شمار می روند.

ارزش تغذیه ای سبزی مرزه

این سبزی به علت دارا بودن ویتامین هایی مانند آ ،ث،خانواده گروه ب،املاح معدنی و آنتی اکسیدان های فراوان و ترکیباتی هم چون کارواکرول ، تیمول ، بتاپی نن ، پاراسیمن ، لیمونن و کامفن از ارزش تغذیه ای بسیار بالایی برخوردار می باشد .

خواص درمانی سبزی مرزه

سبزی مرزه اصولاً بر دو نوع است و منظور ما در این جا مرزه خوراکی است که اقسام آن تند و خوشبو و گل همه انواع آن کبود رنگ است. با توجه به طبع گرم و خشک این سبزی ،مرزه جمع‌ کننده قوه  باء ، بسیار محلل بلغم و بادها، اشتها آور، لطیف‌ کننده اغذیه سنگین و بد هضم، پاک‌ کننده معده و کبد و ریه از عوارض رطوبتی همراه با سرکه و نمک  و مسلهی خوب برای دفع بلغم و سودا به شمار می آید .سایر خواص سبزی مرزه در طب اسلامی عبارت است از:

1.درمان مشکلات گوارشی

اگر از بسیاری از مشکلات گوارشی هم چون زخم معده و نفخ معده رنج می برید ،اگر دل درد کهنه ای دارید برای درمان تمام بیماری های ذکر شده از مرزه به همراه ماست استفاده کنید .

2.درمان نیش حشرات

برای درمان نیش زنبور و سایر حشرات می توانید از ترکیب 2 مثقال مرزه با عسل استفاده کنید چرا که می گویند ترکیب عسل و مرزه در این زمینه بسیارنافع است . 

3.درمان مشکلات تنفسی

برای درمان کلیه مشکلات تنفسی اعم از درمان سرفه و سینه درد و تنگی نفس  مرزه پخته با انجیر بسیار مفید است.

4.درمان مشکلات کلیوی

برای درمان ناراحتی کلیه و مثانه و قاعدگی و سنگ مثانه و شاش بند– 1-آب کرفس مخلوط با آب مرزه مفید است. 2- در ضمن خوردن 10گرم گل مرزه به همراه سرکه و نمک بسیار خوبست.

5.درمان غلظت خون 

برای درمان غلظت خون مقدار 25 گرم مرزه و 25 گرم عناب را در 350 گرم آب بخیسانند بگذارند تا حجم آن کاملاً کم و به  نصف برسد بسیار نافع است.

6.درمان فتق

برای درمان بیماری فتق و ورم و برآمدگی ناف و دفع با دهان معده مخلوطی از زیره سیاه و روغن زیتون و مرزه کوبیده بسیار نافعست بخصوص برای اطفال.

7.درمان بیماری های پوستی

برای درمان بیماری جرب و یرقان و سایر بیماری های پوست از خواص مرزه برای پوست استفاده نمایید که در این راستا ضماد مرزه پخته بسیار موثر است.

8.درمان درد دندان

برای درد دندان و از بین بردن آن به همراه درمان گلو درد مزه مزه زیره سیاه و سرکه مخلوط با مرزه بسیار نافع است و جویدن تخم مرزه برای دفع درد دندان نیز بسیار مفید است.

9.افزایش دهنده وزن

اگر به دنبال چاق شدن و اضافه وزن می باشید مصرف پنیر با مرزه را فراموش نکنید .توجه کنید که مقدار خوراک طبی آن برای هر نفر 25 گرم است.

10-درمان مشکلات چشم و گوش

برای درمان لک سفید چشم و شب‌ کوری  آب مرزه نافع است. همچنین برای درمان آبریزش چشم هر شب یک مثقال 5 گرم مرزه بخورند و بخوابند ذهن را هم تقویت می‌کند.برای درمان درد گوش و سنگینی آن  آب مرزه مخلوط با شیر در گوش چکانند خوردن مرزه هم خوب است.

تخم مرزه چیست و چه خواصی دارد؟

تخم مرزه از لحاظ خواص کلی عیناً مثل مرزه ولی قوی‌ تر و دفع‌ کننده یرقان و زردی و مهیج قوه با و محرک اشتها می باشد .برای درمان رعشه و فلج و لقوه و درد مفاصل خوردن و ضماد کردن روغن گل یا تخم مرزه به تنهایی یا با جمیع اعضاء لقوه بسیار مفید و موثر شناخته شده است .همچنین برای عوض کردن و گشودن رنگ رخسار خوردن مرزه و انجیر خشک بسیار مفید است.

روغن مرزه چیست؟

طریقه تهیه روغن مرزه و سایز سبزی‌های طبی مثل ریحان و غیره بدین صورت است که هرگاه مرزه خیس و تازه نبود و خشک بود به مدت یک شب در آب خیس کنند ولی اگر تازه بود خیس کردن لازم ندارد پس از شستن قدری آب روی سبز آن بریزند تا حدی که روی آن را بگیرد، سپس بجوشانند تا حدی که آب آن نصف شود سپس صاف کنند و جرم سبزی‌ها را دور بریزند آب صاف شده را دوباره بهمراه روغن کنجد یا روغن زیتون بجوشانند تا حدی که بصورت مرهم و روغن درآید این رغن بدست آمده روغن سبزی مزبور است اگر هم خود مرزه میسر نبود از تخم آن هم می‌توان روغن گرفت.

مضرات سبزی مرزه

برای در امان ماندن از زیان مرزه و مضرات سبزی مرزه از زیاده روی در مصرف آن خودداری نمایید .افراط در آن برای ریه مضر و بخصوص برای اشخاص گرم مزاج زیان‌آور است که خنثی‌کننده زیان آن یا مصلح سبزی مرزه سرکه می باشد.